JEUGD EN SOCIALE RECHTVAARDIGHEID
(SVEN)
LES 7 – POLITISEREND WERKEN MET KINDEREN EN JONGEREN
Politiserend werken: kernopdracht SW + de bestaande samenleving en verhoudingen hierbinnen in vraag
moeten durven stellen (te kort samengevat)
7.1 INTRODUCTIE TOT POLITISEREND WERKEN: WAT? WAAROM? WANNEER?
• Tegengewicht op machtsonevenwicht tussen kinderen, jongeren en
volwassenen
• Kernopdracht van sociaal werk (krachtlijnen Sterk Sociaal Werk)
• Geen keuze, sociaal werk is onlosmakelijk verbonden met de maatschappij
Om goed te begrijpen wat politiserend werken inhoudt, en wat daar zo ‘eigen’ aan
is, moeten we eerst kijken naar het tegenovergestelde. Dat is depolitisering
Depolitiseren
• De oorzaak van een probleem wordt hoofdzakelijk gezocht/verklaard vanuit een individueel
schuldmodel -> onttrekken van publieke dimensie aan een maatschappelijk probleem/vraagtsuk
• T.I.N.A. (there is no alternative): men stelt dat er geen alternatieven zijn om het probleem anders aan
te pakken -> simpele en eenduidige ‘oplossingen’: pleister op de wonde
• SW uitvoerders of neutrale dienstverleners die geen standpunten moeten innmenen, maar uitvoeren
wat het beleid voorschrijft
• Gevaar: een puur methodische aanpak (‘hoe-vraag’ wordt belangrijker dan ‘waarom-vraag’)
• Bv. armoede en individuele verantwoordelijkheid
Politiserend werken
• “To make something or someone political, or more involved in or conscious of political manners”
• Inzetten op maatschappelijke thema’s (bv. maatschappelijke kwetsbaarheid, superdiversiteit,
migratie, …)
• Kwesties voorwerp maken van publieke en politieke discussie en besluitvorming -> inzet van politieke
en/of publieke strijd
• Bv. crisis kinderopvang, corona als brandstof voor politiserend werken
Politiserend werken of ‘repolitiseren’
• Doorbreken van machtsstructuren
• Vanuit een structurele opdracht
o Maatschappelijke kwetsbaarheid als exemplarisch vraagstuk
• Rancière en Mouffe
➔ Politisering gaat over processen waarbij mensen de bestaande orde in vraag stellen, door te
vertrekken vanuit een radicale invulling van gelijkheid
1
, Maatschappelijke kwetsbaarheid als exemplarisch vraagstuk
• Wicked issue waarvan enkel symptomen zichtbaar zijn (bv. drop-out)
• Aandacht nodig voor achterliggende structurele mechanismen
• Interactioneel en cumulatief karakter
o Interactioneel: negatieve ervaringen tussen jongeren en maatschappelijke instituties (door
aanraking met controlerende en sanctionerende aspecten ervan)
o Cumulatief: negatieve ervaringen doen zich herhaaldelijk bij een veelheid aan instituties voor
• Resultaat: gevoelens van incompetentie en falen -> wantrouwen en disconnectie tussen jongeren en
instituties (selectieve uitval)
• Relationeel karakter vraagt een politiserende aanpak
o Daarom spreken we van ‘jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties’ en niet van
‘maatschappelijk kwetsbare jongeren’
7.2 POLITISEREND WERKEN: BELEIDSBEÏNVLOEDING EN POLITISERING
Beleidsbeïnvloeding ≠ politisering
• Weerstand bij sociale professionals
• Politiserend werken is niet enkel ‘aan politiek doen’
• Twee vormen zijn evenwaardig maar verschillend van elkaar
Niet elke vorm van ‘aan politiek doen’ is automatisch politiserend werken.
• Beleidsbeïnvloedend werken: binnen de grenzen van bestaande systeem werken
• Politiserend werken: grenzen van het bestaande systeem worden nadrukkelijk in vraag getrokken
Meestal beleidsbeïnvloeding
• Invloed uitoefenen op de beleidsactoren (meestal politici)
• Binnen het bestaande beleidskader
• Taakverdeling: burgers/professionals/politicus
• Burgers als object van beleidsvoering
➔ Politiek als de kunst van het mogelijke
• Bv. kinderrechtencommissariaat: lobbyen, signaleren, belangenbehartiger, adviesraden
• Bv. Cavaria: lobbywerk in kader van transgenderwet
Politisering is anders/breder
• Processen waarin mensen de bestaande orde in vraag stellen
• (Ook) buiten het bestaande beleidskader
• Iedereen kan aan politiek doen
• Burgers ontwikkelen zich tot politieke subjecten
➔ Politiek als de kunst van het onmogelijke
• Bv. bosbrossers: politisering buiten de bestaande beleidskaders
J.Rancière
• ‘Bewustwording’
• Kritisch leren lezen van de wereld en onze eigen positie in de wereld, zodat deze vatbaar worden voor
verandering
2
(SVEN)
LES 7 – POLITISEREND WERKEN MET KINDEREN EN JONGEREN
Politiserend werken: kernopdracht SW + de bestaande samenleving en verhoudingen hierbinnen in vraag
moeten durven stellen (te kort samengevat)
7.1 INTRODUCTIE TOT POLITISEREND WERKEN: WAT? WAAROM? WANNEER?
• Tegengewicht op machtsonevenwicht tussen kinderen, jongeren en
volwassenen
• Kernopdracht van sociaal werk (krachtlijnen Sterk Sociaal Werk)
• Geen keuze, sociaal werk is onlosmakelijk verbonden met de maatschappij
Om goed te begrijpen wat politiserend werken inhoudt, en wat daar zo ‘eigen’ aan
is, moeten we eerst kijken naar het tegenovergestelde. Dat is depolitisering
Depolitiseren
• De oorzaak van een probleem wordt hoofdzakelijk gezocht/verklaard vanuit een individueel
schuldmodel -> onttrekken van publieke dimensie aan een maatschappelijk probleem/vraagtsuk
• T.I.N.A. (there is no alternative): men stelt dat er geen alternatieven zijn om het probleem anders aan
te pakken -> simpele en eenduidige ‘oplossingen’: pleister op de wonde
• SW uitvoerders of neutrale dienstverleners die geen standpunten moeten innmenen, maar uitvoeren
wat het beleid voorschrijft
• Gevaar: een puur methodische aanpak (‘hoe-vraag’ wordt belangrijker dan ‘waarom-vraag’)
• Bv. armoede en individuele verantwoordelijkheid
Politiserend werken
• “To make something or someone political, or more involved in or conscious of political manners”
• Inzetten op maatschappelijke thema’s (bv. maatschappelijke kwetsbaarheid, superdiversiteit,
migratie, …)
• Kwesties voorwerp maken van publieke en politieke discussie en besluitvorming -> inzet van politieke
en/of publieke strijd
• Bv. crisis kinderopvang, corona als brandstof voor politiserend werken
Politiserend werken of ‘repolitiseren’
• Doorbreken van machtsstructuren
• Vanuit een structurele opdracht
o Maatschappelijke kwetsbaarheid als exemplarisch vraagstuk
• Rancière en Mouffe
➔ Politisering gaat over processen waarbij mensen de bestaande orde in vraag stellen, door te
vertrekken vanuit een radicale invulling van gelijkheid
1
, Maatschappelijke kwetsbaarheid als exemplarisch vraagstuk
• Wicked issue waarvan enkel symptomen zichtbaar zijn (bv. drop-out)
• Aandacht nodig voor achterliggende structurele mechanismen
• Interactioneel en cumulatief karakter
o Interactioneel: negatieve ervaringen tussen jongeren en maatschappelijke instituties (door
aanraking met controlerende en sanctionerende aspecten ervan)
o Cumulatief: negatieve ervaringen doen zich herhaaldelijk bij een veelheid aan instituties voor
• Resultaat: gevoelens van incompetentie en falen -> wantrouwen en disconnectie tussen jongeren en
instituties (selectieve uitval)
• Relationeel karakter vraagt een politiserende aanpak
o Daarom spreken we van ‘jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties’ en niet van
‘maatschappelijk kwetsbare jongeren’
7.2 POLITISEREND WERKEN: BELEIDSBEÏNVLOEDING EN POLITISERING
Beleidsbeïnvloeding ≠ politisering
• Weerstand bij sociale professionals
• Politiserend werken is niet enkel ‘aan politiek doen’
• Twee vormen zijn evenwaardig maar verschillend van elkaar
Niet elke vorm van ‘aan politiek doen’ is automatisch politiserend werken.
• Beleidsbeïnvloedend werken: binnen de grenzen van bestaande systeem werken
• Politiserend werken: grenzen van het bestaande systeem worden nadrukkelijk in vraag getrokken
Meestal beleidsbeïnvloeding
• Invloed uitoefenen op de beleidsactoren (meestal politici)
• Binnen het bestaande beleidskader
• Taakverdeling: burgers/professionals/politicus
• Burgers als object van beleidsvoering
➔ Politiek als de kunst van het mogelijke
• Bv. kinderrechtencommissariaat: lobbyen, signaleren, belangenbehartiger, adviesraden
• Bv. Cavaria: lobbywerk in kader van transgenderwet
Politisering is anders/breder
• Processen waarin mensen de bestaande orde in vraag stellen
• (Ook) buiten het bestaande beleidskader
• Iedereen kan aan politiek doen
• Burgers ontwikkelen zich tot politieke subjecten
➔ Politiek als de kunst van het onmogelijke
• Bv. bosbrossers: politisering buiten de bestaande beleidskaders
J.Rancière
• ‘Bewustwording’
• Kritisch leren lezen van de wereld en onze eigen positie in de wereld, zodat deze vatbaar worden voor
verandering
2
