Algemene farmacologie met inbegrip van teratologie en toxicologie
Niet-medisch deel
Geneesmiddel: elke enkelvoudige of samengestelde substantie:
- hebbende therapeutische of profylactische eigenschappen met betrekking tot ziekten bij mens
of dier...
- ten einde een medische diagnose te stellen of om organische functies bij mens of dier te
herstellen.
Historiek:
Glaudius Galenus (129-200): dacht als eerste na over de theoretische achtergrond
Paracelsus (1493-1541): zocht naar werkzame stof in bekend geneesmiddel, ‘alleen de dosis
maakt dat iets geen vergif is’
Johann Jakob Wepfer (1620-1695): gebruikte als eerste dierexperimenten
Rudolf Buchheim (1820-1879): grondlegger van de farmacologie als wetenschap
Geneesmiddel maken:
1) Stoffen met gecompliceerde structuur zijn te halen uit: planten, dieren, culturen van micro-
organismen, menselijke cellen, te produceren dmv gentechnische processen
2) Preklinisch onderzoek: biochemisch-farmacologische onderzoeken en proeven met
celstructuren + dierproeven
3) Klinisch onderzoek:
Fase 1: eerste keer testen op mensen (kleine groep gezonde vrijwilligers)
Fase 2: doeltreffendheid nagaan, optimale dosis bepalen
Fase 3: op grotere groep mensen testen
4) Administratie: registratie door overheid, prijsbepaling, terugbetaling
5) Farmacovigilantie: opvolging van geneesmiddelen nadat ze op de markt gebracht zijn
10 jaar onderzoek + 2-3 jaar administratie
Naamgeving
Enkelvoudig geneesmiddel :
Dafalgan : bevat paracetamol
(1 actieve stof in GM)
Associatie :
Dafalgan codeïne : bevat paracetamol en codeïne
= geregistreerd handelsmerk
Octrooien: firma mag gedurende 20 jaar de geoctrooide stof of het GM niet namaken
Geen octrooirecht of periode verstreken firma mag het namaken = exactie kopieën van het GM en
ze zijn evenwaardig = generische of generieke geneesmiddelen
Prijs lager want geen voorafgaande research nodig.
Terugbetaling generisch GM moet 30% goedkoper zijn dan origineel
Herkenbaar aan ‘EG’ (=Eurogenerics)
Oorspronkelijk geneesmiddel
Dafalgan : firma Bristol-Myers Squibb
Kopie of Generisch geneesmiddel
Perdolan Mono : firma Janssen-Cilag
Paracetamol EG : firma Eurogenerics
,Verpakking
Moet op verpakking: benaming, R, firmanaam, vegunningsnummer, registratienummer, lotnummer,
formule van GM, publieksprijs, toediningsweg, vervaldatum, naam + nummer + adres van apotheker,
bijsluiter
Moet op bijsluiter: ziektes die kunnen worden behandeld (indicatie), hoeveelheid die binnen
bepaalde tijdsduur genomen mag worden, toediningswijze, gebruikswijze (voor maaltijd, schudden
voor gebruik, …), interactie met andere GM of voedingsstoffen, contra-indicaties, neveneffecten,
maatregelen bij te hoge dosissen, richtlijnen ivm besturen van voertuigen en machines, gebruik bij ZS
en lactatie, bewaringsvoorwaarden, darum van laatste revisie van bijsluiter
Verdovongsmiddelen: twee evenwijdige, diagonale, rode strepen
Graad van gifigheid:
- Langwerpig groen etiket aangegeven hoeveelheid mag niet overschreden worden
- Rond oranje-rood etiket met doodshoofd vergif
Comptoir product: ‘Dit product niet langer innemen dan tien dagen zonder uw arts te raadplegen’
Voorschift
- Barcode
- Naam, voornaam en RIZIV-nummer van voorschrijvende arts
- Naam, voornaam en rijksregisternummer van patiënt
- Datum waarop het is voorgeschreven
- Datum vanaf wanneer het voorschrift uitgevoerd kan worden
- Details van voorgeschreven producten
R/ : Recipe = neem, geef (apotheker kan hieruit halen hoeveel hij van elke stof moet gebruiken)
fla. : wat er moet gemaakt worden met deze ingrediënten
DT/ : da talis = zij gegeven van dezulke hoeveelheid (hoeveelheid van GM dmv een cijfer)
S/ : signature = schrijf over (melding van apotheker vb 3x daags)
- Einddatum uitvoerbaarheid
Sinds 1 okt 2005: artsen hebben mogelijkheid om stofnaam te gebruiken ipv merknaam
Sinds nov 2019: gedigheidsduur van GMvoorschrift bedraagt standaard 3 maanden
Sinds 1 jan 2020: elektronisch voorschrift (manuele toevoeging ongeldig, raadplegen op
www.mijngezondheid.belgie.be)
Sinds 1 feb 2020: nieuw model van papieren voorschrift
Sinds 1 okt 2020: voorschrijver kan op elektronisch voorschrift de gemdigheidsduur bepalen
Op papier als…
- Voorschrijver ouder is dan 64 jaar
- Voorschrift opgesteld is buiten spreekkamer vb op huisbezoek of in rusthuis
- Geval van overmacht:
Voorschift voor pasgeborene wachtende op rijksregisternummer
Voorschrijver uit buitenland komt en geen rijksregisternummer heeft
Buitenlandse patiënt zonder rijksregisternummer
Dringende hulp is absoluut noodzakelijk
Anders dan elektronisch:
- RIZIV-nummer in cijfers en streepjescode
- Stempel van voorschrijver met naam en adres
- Voorschrijver ondertekent en dateert
In ziekenhuis: geen wettelijke reglementering voor lay-out => ieder ziekenhuis eigen ontwerp
, Prijs
In functie van bereiding (farmaceutische specialiteit of magistrale bereiding) en statuur van
zorgvrager (gehospialiseerd of niet)
Terugbetaling
WIGW: mensen met leefloon, gepensioneerden die genieten van gewaardbord inkomen,
gehandicapten en de personen die zij ten laste hebben.
ABC: deze zijn noodzakelijk
D: vb basispijnstillers, vitamines
In ziekenhuis: per ligdag €0,62 voor A, B, C , Cs, Cx, Ch, Chf (ongeacht of patiënt deze werkelijk heeft
gebruikt). Voor D: volledig voor patiënt
Indeling GM
- Naargelang herkomst
- Naargelang bereiding
- Naargelang aard van therapie
- Naargelang wijze van gebruik
- Naargelang specifieke werking
- Naargelang uitwendig voorkomen
- Naargelang toedieningswijze
Indeling naargelang herkomst
Gedroogde planten ‘drug’ in engels
Planten in alcohol (ethanol) leggen tincturen (stoffen die in de alcohol oplossen) onstaan
farmacologische bestanddelen worden aan de plant onttrokken.
Natuurlijke oorsprong
Plantenrijk
Phytofarmacologie = kruidengeneeskunde
Plant zelden in geheel verwekt, meestal wortel, stengel, bladeren, knoppen of vruchten.
Vingerhoedskruid tegen oedeem
Wolfskers = belladonna cosmetica (oogdruppels voor
pupillen te verwijden (aantrekkelijker))
Niet-medisch deel
Geneesmiddel: elke enkelvoudige of samengestelde substantie:
- hebbende therapeutische of profylactische eigenschappen met betrekking tot ziekten bij mens
of dier...
- ten einde een medische diagnose te stellen of om organische functies bij mens of dier te
herstellen.
Historiek:
Glaudius Galenus (129-200): dacht als eerste na over de theoretische achtergrond
Paracelsus (1493-1541): zocht naar werkzame stof in bekend geneesmiddel, ‘alleen de dosis
maakt dat iets geen vergif is’
Johann Jakob Wepfer (1620-1695): gebruikte als eerste dierexperimenten
Rudolf Buchheim (1820-1879): grondlegger van de farmacologie als wetenschap
Geneesmiddel maken:
1) Stoffen met gecompliceerde structuur zijn te halen uit: planten, dieren, culturen van micro-
organismen, menselijke cellen, te produceren dmv gentechnische processen
2) Preklinisch onderzoek: biochemisch-farmacologische onderzoeken en proeven met
celstructuren + dierproeven
3) Klinisch onderzoek:
Fase 1: eerste keer testen op mensen (kleine groep gezonde vrijwilligers)
Fase 2: doeltreffendheid nagaan, optimale dosis bepalen
Fase 3: op grotere groep mensen testen
4) Administratie: registratie door overheid, prijsbepaling, terugbetaling
5) Farmacovigilantie: opvolging van geneesmiddelen nadat ze op de markt gebracht zijn
10 jaar onderzoek + 2-3 jaar administratie
Naamgeving
Enkelvoudig geneesmiddel :
Dafalgan : bevat paracetamol
(1 actieve stof in GM)
Associatie :
Dafalgan codeïne : bevat paracetamol en codeïne
= geregistreerd handelsmerk
Octrooien: firma mag gedurende 20 jaar de geoctrooide stof of het GM niet namaken
Geen octrooirecht of periode verstreken firma mag het namaken = exactie kopieën van het GM en
ze zijn evenwaardig = generische of generieke geneesmiddelen
Prijs lager want geen voorafgaande research nodig.
Terugbetaling generisch GM moet 30% goedkoper zijn dan origineel
Herkenbaar aan ‘EG’ (=Eurogenerics)
Oorspronkelijk geneesmiddel
Dafalgan : firma Bristol-Myers Squibb
Kopie of Generisch geneesmiddel
Perdolan Mono : firma Janssen-Cilag
Paracetamol EG : firma Eurogenerics
,Verpakking
Moet op verpakking: benaming, R, firmanaam, vegunningsnummer, registratienummer, lotnummer,
formule van GM, publieksprijs, toediningsweg, vervaldatum, naam + nummer + adres van apotheker,
bijsluiter
Moet op bijsluiter: ziektes die kunnen worden behandeld (indicatie), hoeveelheid die binnen
bepaalde tijdsduur genomen mag worden, toediningswijze, gebruikswijze (voor maaltijd, schudden
voor gebruik, …), interactie met andere GM of voedingsstoffen, contra-indicaties, neveneffecten,
maatregelen bij te hoge dosissen, richtlijnen ivm besturen van voertuigen en machines, gebruik bij ZS
en lactatie, bewaringsvoorwaarden, darum van laatste revisie van bijsluiter
Verdovongsmiddelen: twee evenwijdige, diagonale, rode strepen
Graad van gifigheid:
- Langwerpig groen etiket aangegeven hoeveelheid mag niet overschreden worden
- Rond oranje-rood etiket met doodshoofd vergif
Comptoir product: ‘Dit product niet langer innemen dan tien dagen zonder uw arts te raadplegen’
Voorschift
- Barcode
- Naam, voornaam en RIZIV-nummer van voorschrijvende arts
- Naam, voornaam en rijksregisternummer van patiënt
- Datum waarop het is voorgeschreven
- Datum vanaf wanneer het voorschrift uitgevoerd kan worden
- Details van voorgeschreven producten
R/ : Recipe = neem, geef (apotheker kan hieruit halen hoeveel hij van elke stof moet gebruiken)
fla. : wat er moet gemaakt worden met deze ingrediënten
DT/ : da talis = zij gegeven van dezulke hoeveelheid (hoeveelheid van GM dmv een cijfer)
S/ : signature = schrijf over (melding van apotheker vb 3x daags)
- Einddatum uitvoerbaarheid
Sinds 1 okt 2005: artsen hebben mogelijkheid om stofnaam te gebruiken ipv merknaam
Sinds nov 2019: gedigheidsduur van GMvoorschrift bedraagt standaard 3 maanden
Sinds 1 jan 2020: elektronisch voorschrift (manuele toevoeging ongeldig, raadplegen op
www.mijngezondheid.belgie.be)
Sinds 1 feb 2020: nieuw model van papieren voorschrift
Sinds 1 okt 2020: voorschrijver kan op elektronisch voorschrift de gemdigheidsduur bepalen
Op papier als…
- Voorschrijver ouder is dan 64 jaar
- Voorschrift opgesteld is buiten spreekkamer vb op huisbezoek of in rusthuis
- Geval van overmacht:
Voorschift voor pasgeborene wachtende op rijksregisternummer
Voorschrijver uit buitenland komt en geen rijksregisternummer heeft
Buitenlandse patiënt zonder rijksregisternummer
Dringende hulp is absoluut noodzakelijk
Anders dan elektronisch:
- RIZIV-nummer in cijfers en streepjescode
- Stempel van voorschrijver met naam en adres
- Voorschrijver ondertekent en dateert
In ziekenhuis: geen wettelijke reglementering voor lay-out => ieder ziekenhuis eigen ontwerp
, Prijs
In functie van bereiding (farmaceutische specialiteit of magistrale bereiding) en statuur van
zorgvrager (gehospialiseerd of niet)
Terugbetaling
WIGW: mensen met leefloon, gepensioneerden die genieten van gewaardbord inkomen,
gehandicapten en de personen die zij ten laste hebben.
ABC: deze zijn noodzakelijk
D: vb basispijnstillers, vitamines
In ziekenhuis: per ligdag €0,62 voor A, B, C , Cs, Cx, Ch, Chf (ongeacht of patiënt deze werkelijk heeft
gebruikt). Voor D: volledig voor patiënt
Indeling GM
- Naargelang herkomst
- Naargelang bereiding
- Naargelang aard van therapie
- Naargelang wijze van gebruik
- Naargelang specifieke werking
- Naargelang uitwendig voorkomen
- Naargelang toedieningswijze
Indeling naargelang herkomst
Gedroogde planten ‘drug’ in engels
Planten in alcohol (ethanol) leggen tincturen (stoffen die in de alcohol oplossen) onstaan
farmacologische bestanddelen worden aan de plant onttrokken.
Natuurlijke oorsprong
Plantenrijk
Phytofarmacologie = kruidengeneeskunde
Plant zelden in geheel verwekt, meestal wortel, stengel, bladeren, knoppen of vruchten.
Vingerhoedskruid tegen oedeem
Wolfskers = belladonna cosmetica (oogdruppels voor
pupillen te verwijden (aantrekkelijker))
