Q3: Hormonale huishouding
Communicatie
De taakverdeling, communicatie en coördinatie tussen cellen, weefsels en organen in het
menselijk lichaam gebeurt door het zenuwstelsel (neutraal), het immuunsysteem en het
hormoonstelsel (humoraal). De neurale en humorale communicatie is sterk geïntegreerd (neuro-
endocrien systeem). Hormonen worden gemaakt in endocriene klieren (hormoonklieren). Deze
klieren zijn opgebouwd uit epitheliale cellen, met daartussen een capillair netwerk. Het hormoon
wat in de klieren wordt gemaakt, wordt afgegeven aan de bloedbaan, om verderop in het lichaam
zijn werk te doen.
Secretie
Bij endocriene secretie wordt het product van de hormoonklier in de bloedbaan afgescheiden. Bij
paracriene secretie wordt het product van de hormoonkier naar buurcellen afgescheiden en bij
autocriene secretie wordt het product naar zichzelf afgescheiden.
Endocriene klieren
We onderscheiden grote endocriene klieren zoals de hypofyse, schildklier, bijschildklier en bijnier
en organen met endocriene cellen zoals testes, ovaria, pancreas. Daarnaast zijn over het lichaam
verspreid vele hormoon-producerende weefsels zoals bijvoorbeeld in de darm. Een endocriene
klier ligt zelf los in het weefsel. Naast de endocriene kliercellen ligt een bloedvat, want het product
wordt meteen aan het bloed afgegeven via de gefenestreerde capillairen.
Pagina 1 van 10
, Hormonen
Hormonen kunnen afgeleid of opgebouwd zijn uit verschillende bouwstenen, zoals cholesterol en
aminozuren. Steroidhormonen zoals cortisol en testosteron zijn afgeleid van cholesterol. Het
schildklierhormoon thyrozine is afgeleid van het aminozuur thyrosine en het hormoon insuline in
opgebouwd uit aminozuren.
ACTH is het adrenocorticotroophormoon en is gericht op de schors van de bijnier. TSH is het
thyreoïd stimulerend hormoon. FSH is het follikel stimulerend hormoon en stimuleert de rijping van
het follikel en spermatogenese. LH is het luteïniserend hormoon en zorgt voor vorming van het
gele lichaam en stimuleert de cellen van Leidigh waardoor progesteron wordt gevormd. Prolactine
stimuleert de melkvorming en GH is het groeihormoon wat ervoor zorgt dat spieren groter worden,
er lengtegroei van botten plaatsvindt en aanleg van vetweefsel. ADH is vasopressine of het anit-
diuretisch hormoon en zorgt voor terugresorptie van water. Oxycotine kan gladde spiercellen in de
wand van de uterus laten contraheren bij het begin van de bevalling, ook kan het buisjes rondom
de borstklier aansturen / smaller maken zodat melk uit de borst kan komen. Daarnaast is het het
knuffelhormoon en bevordert het de band tussen mensen.
Hypothalamus en hypofyse
Aan de kop van het neuro-endocriene systeem staan de hypothalamus en hypofyse (pituitary
gland). Zij zijn sterk met elkaar verbonden doormiddel van axonen en bloedvaten.
Hypothalamus
Centraal gelegen in de hersenen ligt het diencepahlon. Het diencepahlon bestaat uit de
epithalamus, dorsal thalamus en de hypothalamus. De hypothalamus bestaat uit meerdere
kernen. De functies van de hypothalamus zijn de aanmaak van oxytocine en het antidiuretisch
hormoon, de aansturing van de hypofyse, de controle van de lichaamstemperatuur en de controle
van de verzadiging (eetlust). Als de hypothalamus beschadigt raakt, ga je overmatig plassen en
heb je veel dorst door uitval van ADH. Verder verslechterd het functioneren van de hypofyse, raak
je onderkoelt in de winter en oververhit in de zomer. Als laatste kan je ook een onverzadigbare
honger krijgen en gewichtstoename. De hypothalamus maakt releasing en inhibiting hormonen die
gericht zijn op een van de 5 celtypen in de hypofyse voorkwab.
Hypofyse
De hypofyse ligt in de Sella turcica (Turks zadel), wat een uitholling is in het os sphenoidale. Het
Turkszadel is een botstructuur. Boven de hypofyse ligt het chiasma opticum (oogzenuwcomplex).
Een hypofysetumor kan druk uitoefenen op het chiasma en leiden tot gezichtsvelduitval. De
hypofyse bestaat uit de adenohypofyse (voorkwab) en neurohypofyse (achterkwab). Celtypen in
de hypofyse werden vroeger onderscheiden op basis van klassieke kleuringseigenschappen.
Chromofobe cellen (de helft van de epitheelcellen) zijn vaak zwak gekleurd. Chromofiel cellen zijn
opgedeeld in acidofiel en basofiel. Acidofiele cellen zijn vaak oranje-rood gekleurd en zijn vaak te
zien in groepen. Ze produceren groeihormoon of prolactine. Basofiele cellen produceren TSH, LH,
FSH en ACTH en zijn meestal blauw gekleurd en solitair.
Pagina 2 van 10
Communicatie
De taakverdeling, communicatie en coördinatie tussen cellen, weefsels en organen in het
menselijk lichaam gebeurt door het zenuwstelsel (neutraal), het immuunsysteem en het
hormoonstelsel (humoraal). De neurale en humorale communicatie is sterk geïntegreerd (neuro-
endocrien systeem). Hormonen worden gemaakt in endocriene klieren (hormoonklieren). Deze
klieren zijn opgebouwd uit epitheliale cellen, met daartussen een capillair netwerk. Het hormoon
wat in de klieren wordt gemaakt, wordt afgegeven aan de bloedbaan, om verderop in het lichaam
zijn werk te doen.
Secretie
Bij endocriene secretie wordt het product van de hormoonklier in de bloedbaan afgescheiden. Bij
paracriene secretie wordt het product van de hormoonkier naar buurcellen afgescheiden en bij
autocriene secretie wordt het product naar zichzelf afgescheiden.
Endocriene klieren
We onderscheiden grote endocriene klieren zoals de hypofyse, schildklier, bijschildklier en bijnier
en organen met endocriene cellen zoals testes, ovaria, pancreas. Daarnaast zijn over het lichaam
verspreid vele hormoon-producerende weefsels zoals bijvoorbeeld in de darm. Een endocriene
klier ligt zelf los in het weefsel. Naast de endocriene kliercellen ligt een bloedvat, want het product
wordt meteen aan het bloed afgegeven via de gefenestreerde capillairen.
Pagina 1 van 10
, Hormonen
Hormonen kunnen afgeleid of opgebouwd zijn uit verschillende bouwstenen, zoals cholesterol en
aminozuren. Steroidhormonen zoals cortisol en testosteron zijn afgeleid van cholesterol. Het
schildklierhormoon thyrozine is afgeleid van het aminozuur thyrosine en het hormoon insuline in
opgebouwd uit aminozuren.
ACTH is het adrenocorticotroophormoon en is gericht op de schors van de bijnier. TSH is het
thyreoïd stimulerend hormoon. FSH is het follikel stimulerend hormoon en stimuleert de rijping van
het follikel en spermatogenese. LH is het luteïniserend hormoon en zorgt voor vorming van het
gele lichaam en stimuleert de cellen van Leidigh waardoor progesteron wordt gevormd. Prolactine
stimuleert de melkvorming en GH is het groeihormoon wat ervoor zorgt dat spieren groter worden,
er lengtegroei van botten plaatsvindt en aanleg van vetweefsel. ADH is vasopressine of het anit-
diuretisch hormoon en zorgt voor terugresorptie van water. Oxycotine kan gladde spiercellen in de
wand van de uterus laten contraheren bij het begin van de bevalling, ook kan het buisjes rondom
de borstklier aansturen / smaller maken zodat melk uit de borst kan komen. Daarnaast is het het
knuffelhormoon en bevordert het de band tussen mensen.
Hypothalamus en hypofyse
Aan de kop van het neuro-endocriene systeem staan de hypothalamus en hypofyse (pituitary
gland). Zij zijn sterk met elkaar verbonden doormiddel van axonen en bloedvaten.
Hypothalamus
Centraal gelegen in de hersenen ligt het diencepahlon. Het diencepahlon bestaat uit de
epithalamus, dorsal thalamus en de hypothalamus. De hypothalamus bestaat uit meerdere
kernen. De functies van de hypothalamus zijn de aanmaak van oxytocine en het antidiuretisch
hormoon, de aansturing van de hypofyse, de controle van de lichaamstemperatuur en de controle
van de verzadiging (eetlust). Als de hypothalamus beschadigt raakt, ga je overmatig plassen en
heb je veel dorst door uitval van ADH. Verder verslechterd het functioneren van de hypofyse, raak
je onderkoelt in de winter en oververhit in de zomer. Als laatste kan je ook een onverzadigbare
honger krijgen en gewichtstoename. De hypothalamus maakt releasing en inhibiting hormonen die
gericht zijn op een van de 5 celtypen in de hypofyse voorkwab.
Hypofyse
De hypofyse ligt in de Sella turcica (Turks zadel), wat een uitholling is in het os sphenoidale. Het
Turkszadel is een botstructuur. Boven de hypofyse ligt het chiasma opticum (oogzenuwcomplex).
Een hypofysetumor kan druk uitoefenen op het chiasma en leiden tot gezichtsvelduitval. De
hypofyse bestaat uit de adenohypofyse (voorkwab) en neurohypofyse (achterkwab). Celtypen in
de hypofyse werden vroeger onderscheiden op basis van klassieke kleuringseigenschappen.
Chromofobe cellen (de helft van de epitheelcellen) zijn vaak zwak gekleurd. Chromofiel cellen zijn
opgedeeld in acidofiel en basofiel. Acidofiele cellen zijn vaak oranje-rood gekleurd en zijn vaak te
zien in groepen. Ze produceren groeihormoon of prolactine. Basofiele cellen produceren TSH, LH,
FSH en ACTH en zijn meestal blauw gekleurd en solitair.
Pagina 2 van 10
