Gas(t)vrij Groningen
Strategisch huisvestingsplan voor een living lab in Groningen.
Groep 6
1
, Gas(t)vrij Groningen
Strategisch huisvestingsplan voor een living lab in Groningen.
Groepsnummer: SREM 6
Plaats en datum: Deventer, 24 juni 2018
Organisatie: ABN-AMRO Bank
Module: Strategic Real Estate Management opdracht 2
Voorwoord
Voor u ligt het strategisch huisvestingsplan voor de inrichting van de 8 living labs die de ABN AMRO
wil opstarten waarbij de visie van Circl centraal staat. De eerste living lab dient gerealiseerd te
worden in 2019 in de provincie Groningen. Het doel van dit strategisch huisvestingplan is om
akkoord te krijgen om te starten met de implementatie ervan.
2
,Dit plan hebben wij gerealiseerd met behulp van de lessen en de input van de docenten voor het
vak Strategisch Real Estate Management wat onderdeel is van het semester Integraal Facility
Management. Wij willen vooral de docenten bedanken voor hun hulp bij het maken van het plan.
We hopen dat u tevreden bent met het strategisch huisvestingsplan en dat wij kunnen starten met
de implementatie ervan. Wij wensen u veel leesplezier toe.
Deventer 28 juni 2018,
Managementsamenvatting
Aanleiding
Circulaire economie wordt in Nederland steeds belangrijker. De doelstelling van de regering is om
Nederland helemaal circulair te maken in 2050. ABN AMRO wil graag een bijdrage leveren aan de
transformatie naar een circulaire economie door het openen van living labs. U heeft ons gevraagd
een advies uit te brengen over het openen van deze kenniscentra in Nederland. Daarbij is de focus
in eerste instantie gelegd op de regio Groningen. In dit advies ligt de nadruk op het fossiele
brandstoffen vrij maken van Groningen. De ambitie is Groningen als voorbeeld te laten dienen voor
de rest van Nederland en/of de wereld.
De hoofdvraag bij in dit vraagstuk van Dick Lussing was:
“Hoe kunnen in 8 focusregio’s binnen Nederland living labs worden opgestart, waarbinnen de visie
van Circl centraal staat maar de vormgeving passend is bij de regio?”
3
, Methode en werkwijze
Om een goed advies te kunnen geven zijn wij begonnen met afstemmen van de huidige vraag en
aanbod, met de focus op de mismatch tussen beide. Vervolgens is er gekeken naar de trends en
ontwikkelingen. Daarbij is er gekeken naar living labs, huisvesting, energie opwekmethodes en de
kenmerken van de regio. Op basis van de bevindingen in bij de trends en ontwikkelingen is
vastgesteld wat de verwachte vraag naar living labs in 2026 zal zijn.
Door het verkregen inzicht is de basis voor het advies gevormd. Op basis daarvan is er gezocht
naar geschikte panden in de regio Groningen. Vervolgens zijn er vier scenario’s beschreven op
basis van de twee belangrijkste onzekerheden. Daarna is de implementatie van de living labs
bekeken. Daarbij is vooral aandacht besteed aan de financiële consequenties, de transitiepaden en
de tijdlijn waarbij belangrijke mijlpijlen zijn vastgesteld.
Resultaten
Uit de analyse is gebleken dat er sprake is van een mismatch tussen vraag en aanbod van
circulaire locaties. Zowel op internationaal, nationaal en regionaal is er veel vraag naar initiatieven
voor circulaire economie. In de regio is op dit moment één living lab aanwezig. Deze is te klein om
de ambities van de regio op het gebied van energieopwekking te realiseren. Het toevoegen van
living labs levert toegevoegde waarde aan de transitie naar een fossiele brandstof vrij Groningen.
Bij de openen van de living labs in de regio zijn er twee onzekerheden vastgesteld, namelijk
gaswinning en maatschappelijke innovatie. Op basis van die aspecten zijn er vier scenario’s
vastgesteld:
1. Gas(t)vrij Groningen
2. De natuur is sterker dan de mens
3. Samen gas geven
4. Groningen blijft beven
Waarbij scenario Gas(t)vrij Groningen de ideale situatie realiseert omdat hierbij zowel de fossiele
brandstoffen niet meer nodig zijn en de maatschappelijke ‘problemen’ zijn opgelost. In Groningen
spelen namelijk een aantal maatschappelijke problemen zoals vergrijzing, hoge werkloosheid en de
leegloop van de provincie. Door middel van het living lab wordt er gekeken naar de mogelijk
oplossingen door het samenbrengen van partijen. De partijen die bij het living lab gevestigd worden
zijn: Hanze Hogeschool, Universiteit van Groningen, energieleveranciers, waterschappen,
Rijkswaterstaat, NAM en Shell. Deze partijen zullen worden samengebracht in een huurpand aan de
Winschotendiep te Groningen. Deze partijen zullen samen opzoek gaan naar nieuwe alternatieven
voor de fossiele brandstoffen, zodat er geen fossiele brandstoffen meer nodig zijn in Groningen.
ABN AMRO zal in de living lab de rol hebben om hun kennis over alternatieven van fossiele
brandstoffen over te brengen en ondernemers te adviseren om te investeren in alternatieven voor
fossiele brandstoffen.
Conclusie en aanbevelingen
Het living lab kan bijdragen aan het fossiele brandstof vrije Groningen door het faciliteren van een
locatie waar de betrokken partijen nieuwe methodes kunnen ontwikkelen voor het opwekken van
energie. Ook zal de living de ondernemers en burgers in de regio stimuleren in het starten van
nieuwe initiatieven. Tenslotte heeft het living lab de grootste kans van slagen als er samen wordt
gewerkt met studenten, Shell en NAM. Ook is het van belang dat de overheid erbij wordt betrokken
om ervoor te zorgen dat Groningen geheel vrij kan zijn van fossiele brandstoffen. Er wordt
geadviseerd om in te spelen op de belangen van de bewoners uit Groningen om ze meer bewust te
maken en ze ook willen bijdragen aan het initiatief. Daarnaast kan worden gekeken naar de huidige
trends en ontwikkelingen. Er spelen namelijk al nieuwe producten en vooral Noorwegen loopt
voorop in alternatieven voor fossiele brandstoffen.
4
Strategisch huisvestingsplan voor een living lab in Groningen.
Groep 6
1
, Gas(t)vrij Groningen
Strategisch huisvestingsplan voor een living lab in Groningen.
Groepsnummer: SREM 6
Plaats en datum: Deventer, 24 juni 2018
Organisatie: ABN-AMRO Bank
Module: Strategic Real Estate Management opdracht 2
Voorwoord
Voor u ligt het strategisch huisvestingsplan voor de inrichting van de 8 living labs die de ABN AMRO
wil opstarten waarbij de visie van Circl centraal staat. De eerste living lab dient gerealiseerd te
worden in 2019 in de provincie Groningen. Het doel van dit strategisch huisvestingplan is om
akkoord te krijgen om te starten met de implementatie ervan.
2
,Dit plan hebben wij gerealiseerd met behulp van de lessen en de input van de docenten voor het
vak Strategisch Real Estate Management wat onderdeel is van het semester Integraal Facility
Management. Wij willen vooral de docenten bedanken voor hun hulp bij het maken van het plan.
We hopen dat u tevreden bent met het strategisch huisvestingsplan en dat wij kunnen starten met
de implementatie ervan. Wij wensen u veel leesplezier toe.
Deventer 28 juni 2018,
Managementsamenvatting
Aanleiding
Circulaire economie wordt in Nederland steeds belangrijker. De doelstelling van de regering is om
Nederland helemaal circulair te maken in 2050. ABN AMRO wil graag een bijdrage leveren aan de
transformatie naar een circulaire economie door het openen van living labs. U heeft ons gevraagd
een advies uit te brengen over het openen van deze kenniscentra in Nederland. Daarbij is de focus
in eerste instantie gelegd op de regio Groningen. In dit advies ligt de nadruk op het fossiele
brandstoffen vrij maken van Groningen. De ambitie is Groningen als voorbeeld te laten dienen voor
de rest van Nederland en/of de wereld.
De hoofdvraag bij in dit vraagstuk van Dick Lussing was:
“Hoe kunnen in 8 focusregio’s binnen Nederland living labs worden opgestart, waarbinnen de visie
van Circl centraal staat maar de vormgeving passend is bij de regio?”
3
, Methode en werkwijze
Om een goed advies te kunnen geven zijn wij begonnen met afstemmen van de huidige vraag en
aanbod, met de focus op de mismatch tussen beide. Vervolgens is er gekeken naar de trends en
ontwikkelingen. Daarbij is er gekeken naar living labs, huisvesting, energie opwekmethodes en de
kenmerken van de regio. Op basis van de bevindingen in bij de trends en ontwikkelingen is
vastgesteld wat de verwachte vraag naar living labs in 2026 zal zijn.
Door het verkregen inzicht is de basis voor het advies gevormd. Op basis daarvan is er gezocht
naar geschikte panden in de regio Groningen. Vervolgens zijn er vier scenario’s beschreven op
basis van de twee belangrijkste onzekerheden. Daarna is de implementatie van de living labs
bekeken. Daarbij is vooral aandacht besteed aan de financiële consequenties, de transitiepaden en
de tijdlijn waarbij belangrijke mijlpijlen zijn vastgesteld.
Resultaten
Uit de analyse is gebleken dat er sprake is van een mismatch tussen vraag en aanbod van
circulaire locaties. Zowel op internationaal, nationaal en regionaal is er veel vraag naar initiatieven
voor circulaire economie. In de regio is op dit moment één living lab aanwezig. Deze is te klein om
de ambities van de regio op het gebied van energieopwekking te realiseren. Het toevoegen van
living labs levert toegevoegde waarde aan de transitie naar een fossiele brandstof vrij Groningen.
Bij de openen van de living labs in de regio zijn er twee onzekerheden vastgesteld, namelijk
gaswinning en maatschappelijke innovatie. Op basis van die aspecten zijn er vier scenario’s
vastgesteld:
1. Gas(t)vrij Groningen
2. De natuur is sterker dan de mens
3. Samen gas geven
4. Groningen blijft beven
Waarbij scenario Gas(t)vrij Groningen de ideale situatie realiseert omdat hierbij zowel de fossiele
brandstoffen niet meer nodig zijn en de maatschappelijke ‘problemen’ zijn opgelost. In Groningen
spelen namelijk een aantal maatschappelijke problemen zoals vergrijzing, hoge werkloosheid en de
leegloop van de provincie. Door middel van het living lab wordt er gekeken naar de mogelijk
oplossingen door het samenbrengen van partijen. De partijen die bij het living lab gevestigd worden
zijn: Hanze Hogeschool, Universiteit van Groningen, energieleveranciers, waterschappen,
Rijkswaterstaat, NAM en Shell. Deze partijen zullen worden samengebracht in een huurpand aan de
Winschotendiep te Groningen. Deze partijen zullen samen opzoek gaan naar nieuwe alternatieven
voor de fossiele brandstoffen, zodat er geen fossiele brandstoffen meer nodig zijn in Groningen.
ABN AMRO zal in de living lab de rol hebben om hun kennis over alternatieven van fossiele
brandstoffen over te brengen en ondernemers te adviseren om te investeren in alternatieven voor
fossiele brandstoffen.
Conclusie en aanbevelingen
Het living lab kan bijdragen aan het fossiele brandstof vrije Groningen door het faciliteren van een
locatie waar de betrokken partijen nieuwe methodes kunnen ontwikkelen voor het opwekken van
energie. Ook zal de living de ondernemers en burgers in de regio stimuleren in het starten van
nieuwe initiatieven. Tenslotte heeft het living lab de grootste kans van slagen als er samen wordt
gewerkt met studenten, Shell en NAM. Ook is het van belang dat de overheid erbij wordt betrokken
om ervoor te zorgen dat Groningen geheel vrij kan zijn van fossiele brandstoffen. Er wordt
geadviseerd om in te spelen op de belangen van de bewoners uit Groningen om ze meer bewust te
maken en ze ook willen bijdragen aan het initiatief. Daarnaast kan worden gekeken naar de huidige
trends en ontwikkelingen. Er spelen namelijk al nieuwe producten en vooral Noorwegen loopt
voorop in alternatieven voor fossiele brandstoffen.
4
