Aansprakelijkheidsrecht, samenvatting
Hoorcollege 1 – Aansprakelijkheidsrecht doelstellingen/functies
Opzet van de cursus
Tweeluik:
Crash-course: hoor- en werkcolleges, literatuur, arresten, boek van Spier, passieve beheersing stof
Groepsopdracht: actieve beheersing stof
Toetsen:
Tentamen open vragen (hertentamen)
Schrijfopdracht
Onderwijsvormen:
Hoorcolleges en werkcolleges
Instructiecollege
Een onrechtmatig leven? - Baby Kelly – arrest
Baby Kelly werd geboren, vreugde van ouders over de geboorte van het kind werd overschaduwd door het
feit dat Kelly zowel geestelijk als lichamelijk gehandicapt blijkt te zijn als gevolg van een chromosale
afwijking. Een aangeboren afwijking. Achteraf blijkt dat er een verhoogde kans was op handicaps doordat
deze eerder waren voorgekomen in de familie; niet alleen had de moeder eerder spontaan een miskraam
gehad, ook was er een neef in de familie die dezelfde chromosale afwijking had.
Hoewel de moeder dat tijdens de zwangerschap aan de verloskundige had medegedeeld en had gevraagd of
er nader onderzoek ingesteld moest worden, had de verloskundige dat niet nodig geoordeeld. Had ze dit wel
gedaan, dan hadden de chromosale afwijking en de handicaps voortijdig vastgesteld kunnen worden en dan
hadden de ouders de keuze gehad om de zwangerschap af te breken. En dat wat zij later in civiele procedure
aanvoerden, zouden zij daarvoor hebben gekozen.
Nu dat niet was gebeurd, werden de ouders geconfronteerd met de gevolgen.
o In de eerste plaats het leed van Kelly zelf. Het kindje ontwikkelde zich slecht. Na 2,5 jaar blijkt dat
Kelly autistische trekken heeft, dat ze haar ouders niet herkent, dat ze niet kan lopen, slecht ziet etc.
o Ook voor de ouders heeft dit grote gevolgen. Kelly behoeft extra intensieve verzorging. Voor de
moeder was dit zo belastend dat ze daarbij psychische bijstand/hulp nodig had.
o Het een en ander bracht kosten mee: medische behandeling, intensieve verzorging van Kelly,
psychische hulp moeder etc.
Ouders van Kelly willen kosten verhalen op de verloskundige en het ziekenhuis.
Het verhaal van Kelly leidt tot een wrongful life vordering = letterlijk: onrechtmatig leven.
o Het gaat daarbij altijd om een vordering tot schadevergoeding vanwege het feit dat een kind met
beperkingen geboren is; hetgeen aan een toedoen van een ander is toe te schrijven.
o Het meest voorkomende geval is het geval waarin sprake is van een kunstfout: door de fout van een
medische hulpverlener wordt een gezonde vrucht beschadigd.
o Maar ook komen gevallen voor als deze, waarin een handicap aangeboren wordt, maar waarbij het
ten onrechte niet vóór de geboorte is vastgesteld. Was dit wel vóór de geboorte vastgesteld, dan
hadden de ouders kunnen kiezen. De fout zit dan niet in het veroorzaken van de handicap, maar in
het verzuim om die aangeboren handicap vast te stellen en mee te delen aan ouders. Dit is geen
kunstfout, maar informatiefout.
o Wrongful-life vordering kan worden ingesteld door de ouders, die lijden immers extra schade door
de fout van de medische hulpverlening (arts of verloskundige): kosten opvoeding, extra tijd en
aandacht, psychische belasting etc. Zo’n vordering kan ook worden ingesteld door kind zelf, wanneer
het volwassen is of wanneer het nog minderjarig is kunnen de ouders dat doen in naam van het kind.
Kan een kind schadevergoeding vorderingen op grond van dat het liever niet geboren was?
Een vordering kan worden ingesteld tegen een derden, arts of verloskundige, maar
theoretisch zelfs tegen de ouders in het geval dat de ouders er wel bewust voor gekozen
hebben om het kind wel geboren te laten worden.
In NL is de wrongful-life vordering in die vorm nog niet voorkomen, in VS wel.
Onderscheid kunstfout en informatiefout:
, Kunstfout: toedoen/nalaten hulpverlener bij geneeskundige verrichting wat kan leiden tot schade bij de
patiënt
Informatiefout: er is sprake van een genetische aandoening, maar hulpverlener heeft hier onvoldoende
onderzoek naar gedaan waardoor de aandoening niet bekend was
HR 18 maart 2005, ECLI:NL:HR:2005:AR5213
Vorderingen: moeder, vader, en Kelly;
o In dit geval, spreken de ouders van Kelly de verloskundige en het ziekenhuis aan, zowel als
vertegenwoordiger van Kelly (hun minderjarige kind) als op eigen naam (omdat zij schade geleden
hebben). Het gaat dus om vorderingen van de ouders en van Kelly.
Het wettelijk kader:
o art. 6:74, 6:162 en 6:98 BW: fout, schade en causaal verband
o art. 7:446 en 7:453 BW: medische behandelovereenkomst, goed hulpverlener?
Fout: toerekenbare tekortkoming jegens moeder, onrechtmatige daad jegens vader en Kelly;
Causaal verband: c.s.q.n. en toerekening naar redelijkheid;
Schade: materiële en immateriële schadevergoeding. Art. 6:97 BW.
Andere bezwaren:
o Hellend vlak?
o Defensieve geneeskunde?
Nadere uitwerking wettelijk kader:
Voorop staat dat sympathie uitgaat naar ouders van Kelly. Maar voor toewijzing van ingestelde vorderingen, is wel
een wettelijke grondslag nodig.
Je kan aansprakelijk zijn op 2 gronden (fout):
Tekortkoming in nakoming van overeenkomst, of contractuele aansprakelijkheid
o Contractuele aansprakelijkheid: op grond van art. 6:74 verplicht een tekortkoming in de nakoming
van de overeenkomst tot vergoeding van de schade die daaruit is ontstaan (mede gelet op 6:98).
Omdat een onrechtmatige daad is gepleegd buitencontractuele aansprakelijkheid
o Buitencontractuele aansprakelijkheid: op grond van art. 6:162 verplicht een toerekenbare o.d. de
pleger tot vergoeding van de schade die daaruit is ontstaan (ook weer mede gelet op 6:98).
Samengevat:
Vereist is een fout. Die fout kan zijn een tekortkoming in nakoming van overeenkomst of een o.d. die toerekenbaar
is, schade die in aanmerking komt, en causaal verband tussen fout en schade.
Deze gaan we langs lopen:
1) Fout. Is er sprake van een fout? Ja, fout in de vorm van toerekenbare tekortkoming in nakoming van verbintenis.
Er was een overeenkomst hier: medische-behandel overeenkomst (7:446). Behandelovereenkomst was gesloten
door moeder aan ene kant en verloskundige aan de andere kant.
Maatstaf voor nakoming van die overeenkomst is neergelegd in 7:453: heeft de verloskundige zich, gelet op
professionele standaarden, gedragen als een goed hulpverlener? Of uit rechtspraak: heeft ze zich gedragen als een
redelijk bekwame / redelijk handelend hulpverlener? Volgens de door de rechtbank ingeschakelde medische
deskundige was dat niet het geval. Handicaps van neef van moeder en eerdere miskraam hadden alarmbellen
moeten laten rinkelen bij verloskundige. Gelet op de haar verstrekte informatie was zij volgens professionele
standaarden gehouden om nader onderzoek in te stellen. Nu verloskundige dat niet heeft gedaan, heeft ze zich niet
als goed hulpverlener gedragen; dit levert een kunstfout op; een toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de
overeenkomst met de moeder wanprestatie jegens moeder.
Levert dit voldoende grondslag op voor aansprakelijkheid jegens de vader en Kelly zelf?
HR oordeelt van wel.
Vader was weliswaar geen partij bij medische-behandel ovk, maar belangen van vader waren wel nauw betrokken bij
de uitvoering van die ovk, want vader is immers financieel verantwoordelijk voor Kelly. Dat betekent dat
tekortkoming in de nakoming jegens moeder ook en tegelijkertijd een o.d. oplevert jegens de vader. Verloskundige
heeft door te wanpresteren jegens de moeder gehandeld in strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheid jegens de
vader dus 1 handeling kan tegelijkertijd wanprestatie en o.d. opleveren.
Hoorcollege 1 – Aansprakelijkheidsrecht doelstellingen/functies
Opzet van de cursus
Tweeluik:
Crash-course: hoor- en werkcolleges, literatuur, arresten, boek van Spier, passieve beheersing stof
Groepsopdracht: actieve beheersing stof
Toetsen:
Tentamen open vragen (hertentamen)
Schrijfopdracht
Onderwijsvormen:
Hoorcolleges en werkcolleges
Instructiecollege
Een onrechtmatig leven? - Baby Kelly – arrest
Baby Kelly werd geboren, vreugde van ouders over de geboorte van het kind werd overschaduwd door het
feit dat Kelly zowel geestelijk als lichamelijk gehandicapt blijkt te zijn als gevolg van een chromosale
afwijking. Een aangeboren afwijking. Achteraf blijkt dat er een verhoogde kans was op handicaps doordat
deze eerder waren voorgekomen in de familie; niet alleen had de moeder eerder spontaan een miskraam
gehad, ook was er een neef in de familie die dezelfde chromosale afwijking had.
Hoewel de moeder dat tijdens de zwangerschap aan de verloskundige had medegedeeld en had gevraagd of
er nader onderzoek ingesteld moest worden, had de verloskundige dat niet nodig geoordeeld. Had ze dit wel
gedaan, dan hadden de chromosale afwijking en de handicaps voortijdig vastgesteld kunnen worden en dan
hadden de ouders de keuze gehad om de zwangerschap af te breken. En dat wat zij later in civiele procedure
aanvoerden, zouden zij daarvoor hebben gekozen.
Nu dat niet was gebeurd, werden de ouders geconfronteerd met de gevolgen.
o In de eerste plaats het leed van Kelly zelf. Het kindje ontwikkelde zich slecht. Na 2,5 jaar blijkt dat
Kelly autistische trekken heeft, dat ze haar ouders niet herkent, dat ze niet kan lopen, slecht ziet etc.
o Ook voor de ouders heeft dit grote gevolgen. Kelly behoeft extra intensieve verzorging. Voor de
moeder was dit zo belastend dat ze daarbij psychische bijstand/hulp nodig had.
o Het een en ander bracht kosten mee: medische behandeling, intensieve verzorging van Kelly,
psychische hulp moeder etc.
Ouders van Kelly willen kosten verhalen op de verloskundige en het ziekenhuis.
Het verhaal van Kelly leidt tot een wrongful life vordering = letterlijk: onrechtmatig leven.
o Het gaat daarbij altijd om een vordering tot schadevergoeding vanwege het feit dat een kind met
beperkingen geboren is; hetgeen aan een toedoen van een ander is toe te schrijven.
o Het meest voorkomende geval is het geval waarin sprake is van een kunstfout: door de fout van een
medische hulpverlener wordt een gezonde vrucht beschadigd.
o Maar ook komen gevallen voor als deze, waarin een handicap aangeboren wordt, maar waarbij het
ten onrechte niet vóór de geboorte is vastgesteld. Was dit wel vóór de geboorte vastgesteld, dan
hadden de ouders kunnen kiezen. De fout zit dan niet in het veroorzaken van de handicap, maar in
het verzuim om die aangeboren handicap vast te stellen en mee te delen aan ouders. Dit is geen
kunstfout, maar informatiefout.
o Wrongful-life vordering kan worden ingesteld door de ouders, die lijden immers extra schade door
de fout van de medische hulpverlening (arts of verloskundige): kosten opvoeding, extra tijd en
aandacht, psychische belasting etc. Zo’n vordering kan ook worden ingesteld door kind zelf, wanneer
het volwassen is of wanneer het nog minderjarig is kunnen de ouders dat doen in naam van het kind.
Kan een kind schadevergoeding vorderingen op grond van dat het liever niet geboren was?
Een vordering kan worden ingesteld tegen een derden, arts of verloskundige, maar
theoretisch zelfs tegen de ouders in het geval dat de ouders er wel bewust voor gekozen
hebben om het kind wel geboren te laten worden.
In NL is de wrongful-life vordering in die vorm nog niet voorkomen, in VS wel.
Onderscheid kunstfout en informatiefout:
, Kunstfout: toedoen/nalaten hulpverlener bij geneeskundige verrichting wat kan leiden tot schade bij de
patiënt
Informatiefout: er is sprake van een genetische aandoening, maar hulpverlener heeft hier onvoldoende
onderzoek naar gedaan waardoor de aandoening niet bekend was
HR 18 maart 2005, ECLI:NL:HR:2005:AR5213
Vorderingen: moeder, vader, en Kelly;
o In dit geval, spreken de ouders van Kelly de verloskundige en het ziekenhuis aan, zowel als
vertegenwoordiger van Kelly (hun minderjarige kind) als op eigen naam (omdat zij schade geleden
hebben). Het gaat dus om vorderingen van de ouders en van Kelly.
Het wettelijk kader:
o art. 6:74, 6:162 en 6:98 BW: fout, schade en causaal verband
o art. 7:446 en 7:453 BW: medische behandelovereenkomst, goed hulpverlener?
Fout: toerekenbare tekortkoming jegens moeder, onrechtmatige daad jegens vader en Kelly;
Causaal verband: c.s.q.n. en toerekening naar redelijkheid;
Schade: materiële en immateriële schadevergoeding. Art. 6:97 BW.
Andere bezwaren:
o Hellend vlak?
o Defensieve geneeskunde?
Nadere uitwerking wettelijk kader:
Voorop staat dat sympathie uitgaat naar ouders van Kelly. Maar voor toewijzing van ingestelde vorderingen, is wel
een wettelijke grondslag nodig.
Je kan aansprakelijk zijn op 2 gronden (fout):
Tekortkoming in nakoming van overeenkomst, of contractuele aansprakelijkheid
o Contractuele aansprakelijkheid: op grond van art. 6:74 verplicht een tekortkoming in de nakoming
van de overeenkomst tot vergoeding van de schade die daaruit is ontstaan (mede gelet op 6:98).
Omdat een onrechtmatige daad is gepleegd buitencontractuele aansprakelijkheid
o Buitencontractuele aansprakelijkheid: op grond van art. 6:162 verplicht een toerekenbare o.d. de
pleger tot vergoeding van de schade die daaruit is ontstaan (ook weer mede gelet op 6:98).
Samengevat:
Vereist is een fout. Die fout kan zijn een tekortkoming in nakoming van overeenkomst of een o.d. die toerekenbaar
is, schade die in aanmerking komt, en causaal verband tussen fout en schade.
Deze gaan we langs lopen:
1) Fout. Is er sprake van een fout? Ja, fout in de vorm van toerekenbare tekortkoming in nakoming van verbintenis.
Er was een overeenkomst hier: medische-behandel overeenkomst (7:446). Behandelovereenkomst was gesloten
door moeder aan ene kant en verloskundige aan de andere kant.
Maatstaf voor nakoming van die overeenkomst is neergelegd in 7:453: heeft de verloskundige zich, gelet op
professionele standaarden, gedragen als een goed hulpverlener? Of uit rechtspraak: heeft ze zich gedragen als een
redelijk bekwame / redelijk handelend hulpverlener? Volgens de door de rechtbank ingeschakelde medische
deskundige was dat niet het geval. Handicaps van neef van moeder en eerdere miskraam hadden alarmbellen
moeten laten rinkelen bij verloskundige. Gelet op de haar verstrekte informatie was zij volgens professionele
standaarden gehouden om nader onderzoek in te stellen. Nu verloskundige dat niet heeft gedaan, heeft ze zich niet
als goed hulpverlener gedragen; dit levert een kunstfout op; een toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de
overeenkomst met de moeder wanprestatie jegens moeder.
Levert dit voldoende grondslag op voor aansprakelijkheid jegens de vader en Kelly zelf?
HR oordeelt van wel.
Vader was weliswaar geen partij bij medische-behandel ovk, maar belangen van vader waren wel nauw betrokken bij
de uitvoering van die ovk, want vader is immers financieel verantwoordelijk voor Kelly. Dat betekent dat
tekortkoming in de nakoming jegens moeder ook en tegelijkertijd een o.d. oplevert jegens de vader. Verloskundige
heeft door te wanpresteren jegens de moeder gehandeld in strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheid jegens de
vader dus 1 handeling kan tegelijkertijd wanprestatie en o.d. opleveren.
