Genderstudies
- Examen: schriftelijk, gesloten boek
o Op de campus, woensdag 22 mei (18u-21u)
1. Les 1 – inleidend college 1 (Veerle Draulans)
1.1. Gender in ons leven en denken?
- Voorbeeld: Ijslanders gaan staken voor gendergelijkheid:
“Vrouwen in Ijsland leggen vandaag het werk neer, ook eerste minister doet mee. In heel Ijsland
leggen vrouwen vandaag het werk neer in de strijd voor meer gendergelijkheid. Ze doen dat zowel
op de werkvloer als thuis. Ook eerste minister Katrin Jakobsdottir staakt.
De staking komt er bijna 50 jaar na de oorspronkelijke kvennafri. In 1975 legde 90 procent van de
Ijslandse vrouwen 24 jaar lang het werk neer. Snel erna volgde de wetgeving die de gelijkheid tussen
mannen en vrouwen vastlegde. In 1980 verkozen de Ijslanders met Vigdis Finnbogadottir als eersten
wereldwijd een vrouwelijk staatshoofd.
Ijsland staat bekend als pionier wanneer het gaat om gendergelijkheid. Het land voert al veertien
jaar op rij de ranglijst aan wat betreft gelijke rechten van het World Economic Forum. Toch is een
vrouwenstaking nog nodig volgens de organisatie.”
- Voorbeeld: schoolrugzakken bij meisjes en jongens
o Jongens: stoer, voetbal, blauw
o Meisjes: roos, passief, wachten op de prins, prinses
- Voorbeeld: “Draw-a-scientist”-test
o Wat als je aan kinderen vraagt om een wetenschapper te tekenen
o Vroeger: voornamelijk mannelijke wetenschapper wordt getekend
o Nu tegenwoordig: meer meisjes die ook vrouwelijke wetenschappers tekenen →
naarmate ze ouder worden, tekenen ze meer mannelijke wetenschapper
▪ 16 jaar: 75% tekent een mannelijke wetenschapper
- Voorbeeld: wie zit er thuis achter de piano en wie zit er achter de piano in een concertzaal
o Gevraagd aan 6de leerjaar
o Thuis: vrouw
o Concert: man
- Voorbeeld: taal (denken, lezen, spreken)
o Algemeen enkelvoudig stemrecht
▪ Alleen voor mannen, algemeen maar toch maar voor de helft van de
bevolking
▪ Duidelijk voorbeeld van een gender blinde term (het is blind voor het feit dat
het maar de helft van de bevolking is)
o Jongens en meisjes
▪ Jongens komt vaak als eerste
▪ Meisjes is een verkleinwoord
o Chairman – chairperson
- Voorbeeld: Berthe Morisot
o Schilderij waarbij man binnen in huis zit en vanuit het raam kijkt naar vrouwen die
zich in de publieke scheer bevinden
- Voorbeeld: Electrabel advertentie
“Een vader zit met zijn zoontje in de auto en ze krijgen een ongeluk. De vader is op slag dood, het
kind wordt ernstig gewond naar het ziekenhuis gebracht en moet direct geopereerd worden. De
chirurg ziet het kind op de operatietafel liggen en zegt geschokt: dat is mijn eigen zoon.”
,1.2. Wat is kenmerkend voor een genderbenadering?
- Genderdefinitie Joan W. Scott
“Gender is :
▪ A constitutive element of social relationships based on perceived differences
between sexes
▪ And gender is a primary way of signifying relationships of power”
- Relationeel concept: idee vrouwelijkheid beïnvloedt idee mannelijkheid (+ omgekeerd)
o Tegenwoordig verandert het beeld van vrouwen veel vaker en wordt dit ook
genormaliseerd dat ze andere dingen doen dan thuis te zitten → als mannen voltijds
werken, wordt er vanuit gegaan dat ze alleen maar focussen op hun job
▪ Wanneer mannen het tegenwoordig anders doen, moeten ze zich
tegenwoordig nog steeds verantwoorden
o Vroeger ging genderstudies over vrouwen, tegenwoordig gaat het evenveel over
vrouwen als mannen
- Onderscheid binnen genderstudies
o Man/vrouw: male-female (biologische sekse)
o Mannelijkheid/vrouwelijkheid – masculinity/femininity (gender)
▪ In het Engels is het makkelijker om een onderscheid te maken, in het
Nederlands halen we alles door elkaar
- J.W. Scott: relationele dimensie & macht
o Met welke sectoren verbinden mensen het woord macht
o Woord macht = publieke leven + zichtbaarheid (bv. In de publieke ruimte)
o Bv. Trudeau die werd aangesteld in Canada als eerste kabinet met gelijke verdeling
van mannen en vrouwen, gaf als verantwoording = “because it is 2015”
o M. Kimmel: masculinity studies (aandacht voor keuzemogelijkheden mannen)
▪ Invulling van mannelijkheid bekijken
o Leven van vrouwen is drastisch gewijzigd
▪ Controle zwangerschappen
▪ Arbeidsmarktpositie
o Leven van mannen drastisch gewijzigd?
▪ Welk ‘model’, ‘traditionele ideologie masculinity’?
▪ Zorgende taken, deeltijdwerk aanvaard?
▪ Bv. De Standaard: ‘De machonorm zal zichzelf niet onderuithalen’
▪ Bv. De verzorgtafel voor babytjes staat nu ook bij heren
o Onderzoek over hoe mannen en vrouwen zitten in de publieke ruimte
▪ Mannen: benen open, wijd, plaats innemen
▪ Vrouwen: zitten netjes, klein maken
- Nature/nurture debat
o Bio-psycho sociaal wezen
▪ Groot stuk bepaald door genetica
▪ Groot stuk bepaald door de familie en context waarin we leven
▪ Wat we doen: emoties, gedragingen, hoe je reageert, affecteert
o Veel complexer dan gewoon nature en nurture
- Onderzoek Williams & Best: stereotypering met doel (1982)
o Genderdefinitie J. W. Scott: Perceived differences
o ‘Measuring Sex Stereotypes’
o De geloofsovertuiging identificeren die in vele culturen bestaat over de
psychologische kenmerken verbonden aan het man-en-vrouw-zijn, en deze ‘seks-
trait stereotypes’ onderzoeken voor bewijsmateriaal van buitenlandse gelijkenissen
en verschillen
o Vertrekpunt:
, ▪ 300 items Noord-Amerikaanse studenten
▪ Worden items geassocieerd met mannelijkheid, vrouwelijkheid of een
neutraal element
o Tabel 1: Mannelijk geassocieerde adjectieven en vrouwelijk geassocieerde
adjectieven door minstens 75% van de respondenten van beide seksen
o Vervolgens 1975-1980: hetzelfde onderzoek in 30 verschillende landen
▪ Onderzoekspopulatie: per land 52 tot 120 ste en 2dejaars
universiteitsstudenten van diverse disciplines
▪ Tabel 2: Mannelijk geassocieerde items in minstens 19 van de 25 landen (per
land: 67% of meer van de respondenten zegt: ‘in mijn land is dit een met
mannelijkheid geassocieerd kenmerk’)
, ▪ Tabel 3: Vrouwelijk geassocieerde items in minstens 19 van de 25 landen
(per land: 67% of meer van de respondenten zegt: ‘in mijn land is dit een met
vrouwelijkheid geassocieerd kenmerk’)
- Onderzoek Williams & Best: Kinderen & stereotypes? (1977)
o 196 Euro-Amerikaanse kinderen en 96 AfroAmerikaanse kinderen (bijna 5 jaar, bijna
9 jaar, bijna 12 jaar)
o Via methode: ‘picture-story’ techniek
o Resultaten: stereotypering = geleidelijk proces
▪ Enkele stereotiepen: 5 jaar
▪ Meeste: basisschool
▪ Enkele bijkomen: secundair onderwijs
▪ Met ♂ verbonden stereotypen: sneller geleerd
▪ Oudste groep: amper verschil Euro-Afro Amerikanen
o Verschillende items bij mannen
▪ 5 jaar
• Enterprising
• Boastful
• Disorderly
• Severe
• Loud
• Cruel
• Aggressive
• Strong
• Independent
▪ 8 jaar
• Dominant
• Adventurous
▪ Na 8 jaar
• Steady
• Jolly
• Confident
• Logical
o Verschillende items met vrouwen
▪ 5 jaar
• Weak
• Appreciative
• Meek
• Emotional
- Examen: schriftelijk, gesloten boek
o Op de campus, woensdag 22 mei (18u-21u)
1. Les 1 – inleidend college 1 (Veerle Draulans)
1.1. Gender in ons leven en denken?
- Voorbeeld: Ijslanders gaan staken voor gendergelijkheid:
“Vrouwen in Ijsland leggen vandaag het werk neer, ook eerste minister doet mee. In heel Ijsland
leggen vrouwen vandaag het werk neer in de strijd voor meer gendergelijkheid. Ze doen dat zowel
op de werkvloer als thuis. Ook eerste minister Katrin Jakobsdottir staakt.
De staking komt er bijna 50 jaar na de oorspronkelijke kvennafri. In 1975 legde 90 procent van de
Ijslandse vrouwen 24 jaar lang het werk neer. Snel erna volgde de wetgeving die de gelijkheid tussen
mannen en vrouwen vastlegde. In 1980 verkozen de Ijslanders met Vigdis Finnbogadottir als eersten
wereldwijd een vrouwelijk staatshoofd.
Ijsland staat bekend als pionier wanneer het gaat om gendergelijkheid. Het land voert al veertien
jaar op rij de ranglijst aan wat betreft gelijke rechten van het World Economic Forum. Toch is een
vrouwenstaking nog nodig volgens de organisatie.”
- Voorbeeld: schoolrugzakken bij meisjes en jongens
o Jongens: stoer, voetbal, blauw
o Meisjes: roos, passief, wachten op de prins, prinses
- Voorbeeld: “Draw-a-scientist”-test
o Wat als je aan kinderen vraagt om een wetenschapper te tekenen
o Vroeger: voornamelijk mannelijke wetenschapper wordt getekend
o Nu tegenwoordig: meer meisjes die ook vrouwelijke wetenschappers tekenen →
naarmate ze ouder worden, tekenen ze meer mannelijke wetenschapper
▪ 16 jaar: 75% tekent een mannelijke wetenschapper
- Voorbeeld: wie zit er thuis achter de piano en wie zit er achter de piano in een concertzaal
o Gevraagd aan 6de leerjaar
o Thuis: vrouw
o Concert: man
- Voorbeeld: taal (denken, lezen, spreken)
o Algemeen enkelvoudig stemrecht
▪ Alleen voor mannen, algemeen maar toch maar voor de helft van de
bevolking
▪ Duidelijk voorbeeld van een gender blinde term (het is blind voor het feit dat
het maar de helft van de bevolking is)
o Jongens en meisjes
▪ Jongens komt vaak als eerste
▪ Meisjes is een verkleinwoord
o Chairman – chairperson
- Voorbeeld: Berthe Morisot
o Schilderij waarbij man binnen in huis zit en vanuit het raam kijkt naar vrouwen die
zich in de publieke scheer bevinden
- Voorbeeld: Electrabel advertentie
“Een vader zit met zijn zoontje in de auto en ze krijgen een ongeluk. De vader is op slag dood, het
kind wordt ernstig gewond naar het ziekenhuis gebracht en moet direct geopereerd worden. De
chirurg ziet het kind op de operatietafel liggen en zegt geschokt: dat is mijn eigen zoon.”
,1.2. Wat is kenmerkend voor een genderbenadering?
- Genderdefinitie Joan W. Scott
“Gender is :
▪ A constitutive element of social relationships based on perceived differences
between sexes
▪ And gender is a primary way of signifying relationships of power”
- Relationeel concept: idee vrouwelijkheid beïnvloedt idee mannelijkheid (+ omgekeerd)
o Tegenwoordig verandert het beeld van vrouwen veel vaker en wordt dit ook
genormaliseerd dat ze andere dingen doen dan thuis te zitten → als mannen voltijds
werken, wordt er vanuit gegaan dat ze alleen maar focussen op hun job
▪ Wanneer mannen het tegenwoordig anders doen, moeten ze zich
tegenwoordig nog steeds verantwoorden
o Vroeger ging genderstudies over vrouwen, tegenwoordig gaat het evenveel over
vrouwen als mannen
- Onderscheid binnen genderstudies
o Man/vrouw: male-female (biologische sekse)
o Mannelijkheid/vrouwelijkheid – masculinity/femininity (gender)
▪ In het Engels is het makkelijker om een onderscheid te maken, in het
Nederlands halen we alles door elkaar
- J.W. Scott: relationele dimensie & macht
o Met welke sectoren verbinden mensen het woord macht
o Woord macht = publieke leven + zichtbaarheid (bv. In de publieke ruimte)
o Bv. Trudeau die werd aangesteld in Canada als eerste kabinet met gelijke verdeling
van mannen en vrouwen, gaf als verantwoording = “because it is 2015”
o M. Kimmel: masculinity studies (aandacht voor keuzemogelijkheden mannen)
▪ Invulling van mannelijkheid bekijken
o Leven van vrouwen is drastisch gewijzigd
▪ Controle zwangerschappen
▪ Arbeidsmarktpositie
o Leven van mannen drastisch gewijzigd?
▪ Welk ‘model’, ‘traditionele ideologie masculinity’?
▪ Zorgende taken, deeltijdwerk aanvaard?
▪ Bv. De Standaard: ‘De machonorm zal zichzelf niet onderuithalen’
▪ Bv. De verzorgtafel voor babytjes staat nu ook bij heren
o Onderzoek over hoe mannen en vrouwen zitten in de publieke ruimte
▪ Mannen: benen open, wijd, plaats innemen
▪ Vrouwen: zitten netjes, klein maken
- Nature/nurture debat
o Bio-psycho sociaal wezen
▪ Groot stuk bepaald door genetica
▪ Groot stuk bepaald door de familie en context waarin we leven
▪ Wat we doen: emoties, gedragingen, hoe je reageert, affecteert
o Veel complexer dan gewoon nature en nurture
- Onderzoek Williams & Best: stereotypering met doel (1982)
o Genderdefinitie J. W. Scott: Perceived differences
o ‘Measuring Sex Stereotypes’
o De geloofsovertuiging identificeren die in vele culturen bestaat over de
psychologische kenmerken verbonden aan het man-en-vrouw-zijn, en deze ‘seks-
trait stereotypes’ onderzoeken voor bewijsmateriaal van buitenlandse gelijkenissen
en verschillen
o Vertrekpunt:
, ▪ 300 items Noord-Amerikaanse studenten
▪ Worden items geassocieerd met mannelijkheid, vrouwelijkheid of een
neutraal element
o Tabel 1: Mannelijk geassocieerde adjectieven en vrouwelijk geassocieerde
adjectieven door minstens 75% van de respondenten van beide seksen
o Vervolgens 1975-1980: hetzelfde onderzoek in 30 verschillende landen
▪ Onderzoekspopulatie: per land 52 tot 120 ste en 2dejaars
universiteitsstudenten van diverse disciplines
▪ Tabel 2: Mannelijk geassocieerde items in minstens 19 van de 25 landen (per
land: 67% of meer van de respondenten zegt: ‘in mijn land is dit een met
mannelijkheid geassocieerd kenmerk’)
, ▪ Tabel 3: Vrouwelijk geassocieerde items in minstens 19 van de 25 landen
(per land: 67% of meer van de respondenten zegt: ‘in mijn land is dit een met
vrouwelijkheid geassocieerd kenmerk’)
- Onderzoek Williams & Best: Kinderen & stereotypes? (1977)
o 196 Euro-Amerikaanse kinderen en 96 AfroAmerikaanse kinderen (bijna 5 jaar, bijna
9 jaar, bijna 12 jaar)
o Via methode: ‘picture-story’ techniek
o Resultaten: stereotypering = geleidelijk proces
▪ Enkele stereotiepen: 5 jaar
▪ Meeste: basisschool
▪ Enkele bijkomen: secundair onderwijs
▪ Met ♂ verbonden stereotypen: sneller geleerd
▪ Oudste groep: amper verschil Euro-Afro Amerikanen
o Verschillende items bij mannen
▪ 5 jaar
• Enterprising
• Boastful
• Disorderly
• Severe
• Loud
• Cruel
• Aggressive
• Strong
• Independent
▪ 8 jaar
• Dominant
• Adventurous
▪ Na 8 jaar
• Steady
• Jolly
• Confident
• Logical
o Verschillende items met vrouwen
▪ 5 jaar
• Weak
• Appreciative
• Meek
• Emotional
