1
1. Menselijk gedrag.
Bij de positie die je in een bepaalde situatie inneemt, horen bepaalde gedragingen. Deze gedragingen
vormen een onderdeel van het rolpatroon dat hoort bij die positie. Ben je bijv. sollicitant, heb je een
ander rolpatroon (gedrag) dan de voorzitter van de sollicitatiecommissie. Voor het bepalen welke
gedragsregel van toepassing en normaal is (beantwoordt aan de norm), is de rol die je in een
bepaalde positie hebt van groot belang.
Normen zijn gedragsregels die horen bij waarden. Wij hechten waarde aan kleding en koppelen hier
gedragsregels aan. Waarden zijn datgene wat waardevol en nastrevenswaardig is.
Het hechten van een waarde, bijvoorbeeld veiligheid, geeft een veelheid aan normen. Kinderen van
twee jaar laat je niet een drukke weg alleen oversteken.
Normen en waarden verschillen van tijd tot tijd, van land tot land, van samenleving tot samenleving.
Normen en waarden vormen samen met kennis, opvattingen en gewoonten het geestelijke
(immateriële) cultuurgoed.
Als je opgroeit in een bepaalde cultuur, vindt er overdracht plaats van de in die cultuur heersende
normen en waarden, kennis, opvattingen en gewoonten. Dat noemen we socialisatie. De primaire
socialisatie vindt plaats in de beslotenheid van het gezin of een daarmee vergelijkbaar
samenlevingsverband.
Het gedrag van de mens wordt niet alleen bepaald door invloeden vanuit de omgeving. Naast
omgevingsfactoren zijn er ook aanlegfactoren.
In de ontwikkeling van de mens, van de totale afhankelijkheid als zuigeling tot de complete
verantwoording voor zijn eigen handelen als volwassene verantwoordelijk, spelen aanleg en
omgeving een essentiële rol. In de wetenschap die zich bezig hout met de bestudering van het
individuele gedrag van de mens, de psychologie, is met het over dit gegeven eens.
Zo heeft ook de leeftijd invloed op het gedrag. Dit is een biologisch (aanleg) gegeven, maar ook een
cultuur gegeven.
1.1 De ontwikkelingsfasen van de mens
Prenatale Genetische ontwikkeling / erfelijkheid
ontwikkeling Spelen en aanleg
Omgeving
Lichamelijke en geestelijke conditie moeder
Baby / 1e 2 jaar Reflexen Afhankelijk van groep
Cognitief gebied ontwikkelt snel
Gehechtheid; band voor gevoel van veiligheid en laten
ervaren dat er van hem gehouden wordt
Sociaal, reageren op omgeving (huilen, lachen)
Afhankelijk van verzorging
Peuter / kleuter Op lichamelijk, psychisch en sociaal emotioneel Spelen in en met groep
gebied snelle ontwikkeling
Vaardigheden eten kleden toiletteren
Eigen identiteit / wil, opvoedingsgedrag; duidelijke
regels geven gelukkige en sociaalvaardige kinderen.
Lichamelijk straffende ouders leren hun kind agressie
aan (zie meldcode kindermishandeling)
Leren uit ervaring, taalontwikkeling
Ik-tijdperk / egocentrisch
Omgaan met patiënt/cliënt en anderen binnen de beroepsorganisatie – AG 301
Samenvatting gemaakt door Imke Renkens
Januari 2019
, 2
Basisschool Fijne motoriek; tekenen, schrijven, knutselen Leren door omgang met
Ontwikkeling spieren; coördinatie groep
Taakhouding; toename concentratie
Verbreding interesse en plezier houden en voldoening
voelen bij voltooien van taken
Puber / Lichamelijke veranderingen; puberteit Kritisch naar groep en
adolescent Biologische processen geven stemmingswisselingen ergens bij horen geeft
12-18 jaar Identiteit ontwikkeling; wie ben ik, wat wil, kan of zelfvertrouwen
vind ik
Experimenteren; om grenzen te ontdekken en keuzes
te kunnen maken
Abstract denken; niet zichtbare dingen wel over
nadenken
Volwassenen, Mijlpalen; trouwen, kinderen, grootouder worden,
onder te delen pensionering
in:
Jong volwassen Intieme relaties
Uniekheid anderen waarderen
Risico op isolatie; bij niet aan kunnen gaan van
relaties
Middelbare Risico midlifecrisis; wat heb ik bereikt? (niks) Vragen rond eigen
leeftijd Risico lege nestsyndroom; neerslachtigheid en betekenis voor volgende
verveling door uit huis gaan van kinderen generatie
Generativiteit (iets nalaten)
Stagnatie (verveling, onvree, niks kunnen nalaten)
Latere Lichamelijke beperkingen Confrontatie met
levensjaren Integriteit (betekenisvol terugkijken op leven, eindigheid
acceptatie aankomende dood)
Wanhoop (teleurstellend terugkijken op leven)
Omgaan met patiënt/cliënt en anderen binnen de beroepsorganisatie – AG 301
Samenvatting gemaakt door Imke Renkens
Januari 2019
1. Menselijk gedrag.
Bij de positie die je in een bepaalde situatie inneemt, horen bepaalde gedragingen. Deze gedragingen
vormen een onderdeel van het rolpatroon dat hoort bij die positie. Ben je bijv. sollicitant, heb je een
ander rolpatroon (gedrag) dan de voorzitter van de sollicitatiecommissie. Voor het bepalen welke
gedragsregel van toepassing en normaal is (beantwoordt aan de norm), is de rol die je in een
bepaalde positie hebt van groot belang.
Normen zijn gedragsregels die horen bij waarden. Wij hechten waarde aan kleding en koppelen hier
gedragsregels aan. Waarden zijn datgene wat waardevol en nastrevenswaardig is.
Het hechten van een waarde, bijvoorbeeld veiligheid, geeft een veelheid aan normen. Kinderen van
twee jaar laat je niet een drukke weg alleen oversteken.
Normen en waarden verschillen van tijd tot tijd, van land tot land, van samenleving tot samenleving.
Normen en waarden vormen samen met kennis, opvattingen en gewoonten het geestelijke
(immateriële) cultuurgoed.
Als je opgroeit in een bepaalde cultuur, vindt er overdracht plaats van de in die cultuur heersende
normen en waarden, kennis, opvattingen en gewoonten. Dat noemen we socialisatie. De primaire
socialisatie vindt plaats in de beslotenheid van het gezin of een daarmee vergelijkbaar
samenlevingsverband.
Het gedrag van de mens wordt niet alleen bepaald door invloeden vanuit de omgeving. Naast
omgevingsfactoren zijn er ook aanlegfactoren.
In de ontwikkeling van de mens, van de totale afhankelijkheid als zuigeling tot de complete
verantwoording voor zijn eigen handelen als volwassene verantwoordelijk, spelen aanleg en
omgeving een essentiële rol. In de wetenschap die zich bezig hout met de bestudering van het
individuele gedrag van de mens, de psychologie, is met het over dit gegeven eens.
Zo heeft ook de leeftijd invloed op het gedrag. Dit is een biologisch (aanleg) gegeven, maar ook een
cultuur gegeven.
1.1 De ontwikkelingsfasen van de mens
Prenatale Genetische ontwikkeling / erfelijkheid
ontwikkeling Spelen en aanleg
Omgeving
Lichamelijke en geestelijke conditie moeder
Baby / 1e 2 jaar Reflexen Afhankelijk van groep
Cognitief gebied ontwikkelt snel
Gehechtheid; band voor gevoel van veiligheid en laten
ervaren dat er van hem gehouden wordt
Sociaal, reageren op omgeving (huilen, lachen)
Afhankelijk van verzorging
Peuter / kleuter Op lichamelijk, psychisch en sociaal emotioneel Spelen in en met groep
gebied snelle ontwikkeling
Vaardigheden eten kleden toiletteren
Eigen identiteit / wil, opvoedingsgedrag; duidelijke
regels geven gelukkige en sociaalvaardige kinderen.
Lichamelijk straffende ouders leren hun kind agressie
aan (zie meldcode kindermishandeling)
Leren uit ervaring, taalontwikkeling
Ik-tijdperk / egocentrisch
Omgaan met patiënt/cliënt en anderen binnen de beroepsorganisatie – AG 301
Samenvatting gemaakt door Imke Renkens
Januari 2019
, 2
Basisschool Fijne motoriek; tekenen, schrijven, knutselen Leren door omgang met
Ontwikkeling spieren; coördinatie groep
Taakhouding; toename concentratie
Verbreding interesse en plezier houden en voldoening
voelen bij voltooien van taken
Puber / Lichamelijke veranderingen; puberteit Kritisch naar groep en
adolescent Biologische processen geven stemmingswisselingen ergens bij horen geeft
12-18 jaar Identiteit ontwikkeling; wie ben ik, wat wil, kan of zelfvertrouwen
vind ik
Experimenteren; om grenzen te ontdekken en keuzes
te kunnen maken
Abstract denken; niet zichtbare dingen wel over
nadenken
Volwassenen, Mijlpalen; trouwen, kinderen, grootouder worden,
onder te delen pensionering
in:
Jong volwassen Intieme relaties
Uniekheid anderen waarderen
Risico op isolatie; bij niet aan kunnen gaan van
relaties
Middelbare Risico midlifecrisis; wat heb ik bereikt? (niks) Vragen rond eigen
leeftijd Risico lege nestsyndroom; neerslachtigheid en betekenis voor volgende
verveling door uit huis gaan van kinderen generatie
Generativiteit (iets nalaten)
Stagnatie (verveling, onvree, niks kunnen nalaten)
Latere Lichamelijke beperkingen Confrontatie met
levensjaren Integriteit (betekenisvol terugkijken op leven, eindigheid
acceptatie aankomende dood)
Wanhoop (teleurstellend terugkijken op leven)
Omgaan met patiënt/cliënt en anderen binnen de beroepsorganisatie – AG 301
Samenvatting gemaakt door Imke Renkens
Januari 2019
