Kritisch denken. De Kunst van het Heldere Denken. Rolf Dobelli
No. Denkfout Omschrijving Voorbeeld Trefwoorden Pagina
1 De survivorship bias Waarom je kerkhoven moet bezoeken. Achter elke succesvolle schrijver gaan De media besteedt geen 13
(overlevenden vertekening) Je overschat het vooruitzicht op succes honderd andere schuil met boeken die niet aandacht aan de kerkhoven
systematisch, omdat in het gewone leven verkopen. Achter ieder van hen weer van de mislukkelingen.
succes een grotere zichtbaarheid produceert honderd andere die geen uitgever hebben Alleen aan de ‘grote’ wordt
dan mislukking. gevonden. aandacht besteed.
We horen alleen over succesvolle schrijvers
en beseffen niet hoe onwaarschijnlijk het is
om als schrijver succes te hebben.
2 De swimmer’s body Is Harvard een goede of een slechte Professionele zwemmers hebben niet van Overal waar iets 16
illusion universiteit? We weten het niet. die volmaakt gebouwde lichamen omdat ze nastrevenswaardigs – stalen
Keuzecriterium wordt verward met resultaat. zo bijzonder veel trainen. Het zijn juist zulke spieren, schoonheid, hoger
goede zwemmers omdat ze zo zijn inkomen, lang leven, geluk –
geboren. Hun lichaamsbouw is een wordt aangeprezen, moet je
selectiecriterium en niet het resultaat van oppassen. Werp een blik in
hun activiteiten. de spiegel en wees eerlijk
tegen jezelf.
3 Het overconfidence-effect Waarom je je kennis en vaardigheden In enquêtes zegt 84% van de Franse 50% GEMIDDELDE 19
(zelfoverschatting) systematisch onderschat mannen een bovengemiddeld goede Werkelijkheid en denken te
Het overconfidence-effect meet het verschil minnaar te zijn. Zonder overconfidence- weten
tussen wat mensen werkelijk weten en dat effect moet het precies 50% zijn (mediaan). Overconcidence wordt niet
wat ze denken te weten. aangewakkerd, maar is op
een natuurlijke manier naïef
en aangeboren.
4 Social proof Als miljoenen mensen iets doms beweren, Op de hoek van een straat kom je een Groepsdruk 22
wordt het daarom nog geen waarheid. groep mensen tegen, die allemaal naar de Hoe meer mensen achter
Ik gedraag me goed als ik me net als de hemel staan te kijken. Zonder erbij na te een idee staan, des te juister
anderen gedraag. denken kijk jij ook omhoog. = social proof. het idee is. (absurd
natuurlijk!)
5 Sunk cost fallacy Waarom je het verleden moet negeren. Het moment dat je al bijzonder veel tijd, Concorde-effect leidt niet 25
Het geïnvesteerde wordt een motief om door geld, energie, liefde, etc. hebt gestoken in slechts tot zeer dure, maar
te gaan, zelfs als het objectief geen zin meer iets. ook tot welhaast rampzalige
heeft. Alles is dan voor niets geweest. fouten.
Hoe meer er is geïnvesteerd (hoe hoger Rationeel beslissen betekent
dus sunk costs zijn), des te sterker het dat je de opgelopen kosten
streven is om het project voort te zetten. negeert (is het
tegenovergestelde)
6 Wederkerigheid Waarom je geen drankje van een ander moet Dit is nog van vroeger afkomstig. Hare Krishna-sekte 28
accepteren. Je bent jager en je hebt vlees over van het bloemen uitdelen en
1
No. Denkfout Omschrijving Voorbeeld Trefwoorden Pagina
1 De survivorship bias Waarom je kerkhoven moet bezoeken. Achter elke succesvolle schrijver gaan De media besteedt geen 13
(overlevenden vertekening) Je overschat het vooruitzicht op succes honderd andere schuil met boeken die niet aandacht aan de kerkhoven
systematisch, omdat in het gewone leven verkopen. Achter ieder van hen weer van de mislukkelingen.
succes een grotere zichtbaarheid produceert honderd andere die geen uitgever hebben Alleen aan de ‘grote’ wordt
dan mislukking. gevonden. aandacht besteed.
We horen alleen over succesvolle schrijvers
en beseffen niet hoe onwaarschijnlijk het is
om als schrijver succes te hebben.
2 De swimmer’s body Is Harvard een goede of een slechte Professionele zwemmers hebben niet van Overal waar iets 16
illusion universiteit? We weten het niet. die volmaakt gebouwde lichamen omdat ze nastrevenswaardigs – stalen
Keuzecriterium wordt verward met resultaat. zo bijzonder veel trainen. Het zijn juist zulke spieren, schoonheid, hoger
goede zwemmers omdat ze zo zijn inkomen, lang leven, geluk –
geboren. Hun lichaamsbouw is een wordt aangeprezen, moet je
selectiecriterium en niet het resultaat van oppassen. Werp een blik in
hun activiteiten. de spiegel en wees eerlijk
tegen jezelf.
3 Het overconfidence-effect Waarom je je kennis en vaardigheden In enquêtes zegt 84% van de Franse 50% GEMIDDELDE 19
(zelfoverschatting) systematisch onderschat mannen een bovengemiddeld goede Werkelijkheid en denken te
Het overconfidence-effect meet het verschil minnaar te zijn. Zonder overconfidence- weten
tussen wat mensen werkelijk weten en dat effect moet het precies 50% zijn (mediaan). Overconcidence wordt niet
wat ze denken te weten. aangewakkerd, maar is op
een natuurlijke manier naïef
en aangeboren.
4 Social proof Als miljoenen mensen iets doms beweren, Op de hoek van een straat kom je een Groepsdruk 22
wordt het daarom nog geen waarheid. groep mensen tegen, die allemaal naar de Hoe meer mensen achter
Ik gedraag me goed als ik me net als de hemel staan te kijken. Zonder erbij na te een idee staan, des te juister
anderen gedraag. denken kijk jij ook omhoog. = social proof. het idee is. (absurd
natuurlijk!)
5 Sunk cost fallacy Waarom je het verleden moet negeren. Het moment dat je al bijzonder veel tijd, Concorde-effect leidt niet 25
Het geïnvesteerde wordt een motief om door geld, energie, liefde, etc. hebt gestoken in slechts tot zeer dure, maar
te gaan, zelfs als het objectief geen zin meer iets. ook tot welhaast rampzalige
heeft. Alles is dan voor niets geweest. fouten.
Hoe meer er is geïnvesteerd (hoe hoger Rationeel beslissen betekent
dus sunk costs zijn), des te sterker het dat je de opgelopen kosten
streven is om het project voort te zetten. negeert (is het
tegenovergestelde)
6 Wederkerigheid Waarom je geen drankje van een ander moet Dit is nog van vroeger afkomstig. Hare Krishna-sekte 28
accepteren. Je bent jager en je hebt vlees over van het bloemen uitdelen en
1
