Begrip Definitie Voorbeeld(en)
Equifinaliteit Een bepaalde ontwikkelingsuitkomst kan de Bv. kind met aandachtsproblemen in de klas: ADHD,
resultante zijn van verschillende aanpassingsstoornis, trauma, dyscalculie, dyslexie
ontwikkelingstrajecten
Een bepaald gedrag/ontwikkelingsuitkomst hoeft
niet vanuit dezelfde oorzaak voort te komen
Multifinaliteit Een bepaalde factor kan resulteren in diverse Bv. Canvasreeks ‘God vergeten’: mensen die er echt als
ontwikkelingsuitkomsten afhankelijk van de slachtoffer en nog steeds zwaar getraumatiseerd uitkomen,
invloed van en het samenspel met andere anderzijds ook mensen die er zeer veerkrachtig uitkomen
factoren
Wederzijdse beïnvloeding = Iets in het heden dat maakt dat dingen die Bv. Canvasreeks ‘God vergeten’: man die pas op 16-jarige
deferred action gebeurd zijn in het verleden toch een andere leeftijd besefte dat wat de pater deed seksueel misbruik inhield
betekenisverlening krijgen Bv. kinderen die pas enkele jaren na het overlijden van een
dierbare echt goed kunnen vatten wat de betekenis was van het
Deferred action refers to the reciprocal overlijden van die persoon
relationship between developmental events and
circumstances and their reinvestment with new
meaning
Regressie Het terugkeren naar een eerdere fase van de Bv. kind dat aanvankelijk zindelijk was, maar sinds verhuis niet
levensontwikkeling meer
Bv. temperante driftbuien sinds verhuis
Bv. terug duimzuigen sinds verhuis
Bv. weigeren te spreken sinds verhuis
Progressie Vooruitgang/verbetering /
Splitting Zwart-wit denken, je deelt de wereld op in al Bv. Lisa en Mark zijn goede vrienden. Op een dag heeft Mark
goed en al slecht haar per ongeluk gekwetst met een beledigende opmerking. In
plaats van de situatie als een vergissing te zien, ziet Lisa Mark
plots al een totaal slecht persoon.
Bv. psycholoog wordt als al goed gezien, maar bij een kleine fout
komt hij in het al slechte gebied
1
, Projectie Jouw onaanvaardbare gevoel op iemand anders Bv. kwaadheid vindt je een moeilijk gevoel, andere persoon zegt
projecteren/aan iemand anders toeschrijven “je bent kwaad op mij eh, ik zie het”. Kans is dat de persoon zelf
kwaadheid voelde opkomen, maar dit een onaanvaardbaar
gevoel vindt, dus dit onbewust op jou projecteerde.
Projectieve identificatie Iemand schrijft jou een gevoel of eigenschap toe Bv. typisch in interactie met patiënten met BPS: voelt zich
(wat die eigenlijk zelf voelt of is, maar slecht, ZMgedachten, wil extra sessie – maar als therapeut vindt
onaanvaardbaar vindt), door de druk van degene je die extra sessie niet nodig, patiënt doet toch ZMpoging en
die projecteert kan je bijna niet anders dan je te zegt volgende sessie dat het allemaal jouw schuld was. Jij begint
gaan identificeren met dat gevoel of de als therapeut te twijfelen aan je competentie als hulpverlener.
eigenschap die op jou geprojecteerd wordt Projectie: ik voel mij zo slecht en jij bent de enige die mij kan
redden (cliënt) – psycholoog voelt druk (door zelfdestructieve
acties van de cliënt) om zich te identificeren met incompetente
hulpverlener
Primitieve Ontkennen van de objectieve waarheid Bv. iemand komt te overlijden, eerste reactie is vaak “dat kan
ontkenning/loochening niet waar zijn”
Bv. bij begin van de pandemie de ernst ervan ontkennen
Acting out (enactment) Bepaalde gedachten of driften die je effectief tot Bv. druggebruik
uiting gaat laten komen in je gedrag/handelen Bv. agressieve uitingen (agressie naar voorwerp, object (iets
extern), ook agressie naar zichzelf (bv. suïcide, ZVG)(intern)
Turning passive into active Herhaaldelijk in een situatie gezeten waarin je Bv. kind dat zelf gepest werd, dat in een andere klas zelf gaat
het slachtoffer was (dingen die jou werden pesten
aangedaan, passief ondergaan), in een andere Bv. mensen die zelf ooit slachtoffer geweest zijn van misbruik/
emotioneel voor jou vergelijkbare situatie de mishandeling/verwaarlozing, gaan vaak in latere relaties de
rollen gaan omdraaien (onbewust de actieve rol rollen omkeren
gaan innemen en de ander in de passieve rol Bv. verlatingsangst, bij naderend einde therapie zelf niet meer
gaan duwen) komen opdagen in therapiesessies
Sexualisatie Promiscue seksueel gedrag (mensen die zich /
storten in seksuele relaties, one-night stands,…)
om te ontkomen aan het intrapsychisch conflict
waar ze zich niet bewust van zijn
2
Equifinaliteit Een bepaalde ontwikkelingsuitkomst kan de Bv. kind met aandachtsproblemen in de klas: ADHD,
resultante zijn van verschillende aanpassingsstoornis, trauma, dyscalculie, dyslexie
ontwikkelingstrajecten
Een bepaald gedrag/ontwikkelingsuitkomst hoeft
niet vanuit dezelfde oorzaak voort te komen
Multifinaliteit Een bepaalde factor kan resulteren in diverse Bv. Canvasreeks ‘God vergeten’: mensen die er echt als
ontwikkelingsuitkomsten afhankelijk van de slachtoffer en nog steeds zwaar getraumatiseerd uitkomen,
invloed van en het samenspel met andere anderzijds ook mensen die er zeer veerkrachtig uitkomen
factoren
Wederzijdse beïnvloeding = Iets in het heden dat maakt dat dingen die Bv. Canvasreeks ‘God vergeten’: man die pas op 16-jarige
deferred action gebeurd zijn in het verleden toch een andere leeftijd besefte dat wat de pater deed seksueel misbruik inhield
betekenisverlening krijgen Bv. kinderen die pas enkele jaren na het overlijden van een
dierbare echt goed kunnen vatten wat de betekenis was van het
Deferred action refers to the reciprocal overlijden van die persoon
relationship between developmental events and
circumstances and their reinvestment with new
meaning
Regressie Het terugkeren naar een eerdere fase van de Bv. kind dat aanvankelijk zindelijk was, maar sinds verhuis niet
levensontwikkeling meer
Bv. temperante driftbuien sinds verhuis
Bv. terug duimzuigen sinds verhuis
Bv. weigeren te spreken sinds verhuis
Progressie Vooruitgang/verbetering /
Splitting Zwart-wit denken, je deelt de wereld op in al Bv. Lisa en Mark zijn goede vrienden. Op een dag heeft Mark
goed en al slecht haar per ongeluk gekwetst met een beledigende opmerking. In
plaats van de situatie als een vergissing te zien, ziet Lisa Mark
plots al een totaal slecht persoon.
Bv. psycholoog wordt als al goed gezien, maar bij een kleine fout
komt hij in het al slechte gebied
1
, Projectie Jouw onaanvaardbare gevoel op iemand anders Bv. kwaadheid vindt je een moeilijk gevoel, andere persoon zegt
projecteren/aan iemand anders toeschrijven “je bent kwaad op mij eh, ik zie het”. Kans is dat de persoon zelf
kwaadheid voelde opkomen, maar dit een onaanvaardbaar
gevoel vindt, dus dit onbewust op jou projecteerde.
Projectieve identificatie Iemand schrijft jou een gevoel of eigenschap toe Bv. typisch in interactie met patiënten met BPS: voelt zich
(wat die eigenlijk zelf voelt of is, maar slecht, ZMgedachten, wil extra sessie – maar als therapeut vindt
onaanvaardbaar vindt), door de druk van degene je die extra sessie niet nodig, patiënt doet toch ZMpoging en
die projecteert kan je bijna niet anders dan je te zegt volgende sessie dat het allemaal jouw schuld was. Jij begint
gaan identificeren met dat gevoel of de als therapeut te twijfelen aan je competentie als hulpverlener.
eigenschap die op jou geprojecteerd wordt Projectie: ik voel mij zo slecht en jij bent de enige die mij kan
redden (cliënt) – psycholoog voelt druk (door zelfdestructieve
acties van de cliënt) om zich te identificeren met incompetente
hulpverlener
Primitieve Ontkennen van de objectieve waarheid Bv. iemand komt te overlijden, eerste reactie is vaak “dat kan
ontkenning/loochening niet waar zijn”
Bv. bij begin van de pandemie de ernst ervan ontkennen
Acting out (enactment) Bepaalde gedachten of driften die je effectief tot Bv. druggebruik
uiting gaat laten komen in je gedrag/handelen Bv. agressieve uitingen (agressie naar voorwerp, object (iets
extern), ook agressie naar zichzelf (bv. suïcide, ZVG)(intern)
Turning passive into active Herhaaldelijk in een situatie gezeten waarin je Bv. kind dat zelf gepest werd, dat in een andere klas zelf gaat
het slachtoffer was (dingen die jou werden pesten
aangedaan, passief ondergaan), in een andere Bv. mensen die zelf ooit slachtoffer geweest zijn van misbruik/
emotioneel voor jou vergelijkbare situatie de mishandeling/verwaarlozing, gaan vaak in latere relaties de
rollen gaan omdraaien (onbewust de actieve rol rollen omkeren
gaan innemen en de ander in de passieve rol Bv. verlatingsangst, bij naderend einde therapie zelf niet meer
gaan duwen) komen opdagen in therapiesessies
Sexualisatie Promiscue seksueel gedrag (mensen die zich /
storten in seksuele relaties, one-night stands,…)
om te ontkomen aan het intrapsychisch conflict
waar ze zich niet bewust van zijn
2
