PARASITOLOGIE
Prof. Sien Ombelet
2023-
2024
,Wat is een parasiet
- Grieks: parasitos / Latijn: parasitus
o ‘hij die eet aan de tafel van een ander’
Parasieten = eukaryoten die zich in stand houden en vermenigvuldigen ten
koste van een ander organisme waarmee wordt samengeleefd (de gastheer).
Parasieten kunnen eencellig of meercellig
zijn.
Sommige parasieten zijn meters lang en dus
macroscopisch waarneembaar, anderen zijn
eencelligen en dus microscopisch klein.
- Vb: plasmodium is zelfde ordegrootte als
bacteriën
Symbiose: twee organismen leven samen
- Commensalisme: één organisme is afhankelijk van het andere
organisme, maar zonder schade aan te richten
- Mutualisme: beide organismen zijn afhankelijk van elkaar, maar beide
organismen halen ook voordeel uit de situatie. Vb: microbioom van de
darm
- Parasitisme: het ene organisme haalt voordeel uit de relatie ten koste
van het andere organisme
- Obligate parasieten: afhankelijk van gastheer voor ontwikkelingscyclus
- Facultatieve parasieten: kunnen zich als parasiet gedragen maar ook
overleven en voortplanten in omgeving onafhankelijk van de gastheer en
dus mensen infecteren
- Tussengastheer: draagt de larven of aseksuele fase
- Eindgastheer: draagt volwassen parasiet of seksuele fase
- Vectoren: brengen de parasiet rechtstreeks over (bv. mug, kever) tussen
gastheren vector kan tussen- of eindgastheer zijn
- Reservoir: species (meestal wilde dieren, vee) die de pathogeen dragen
maar (vaak) niet ziek worden. Mensen kunnen besmet worden vanuit dit
reservoir (eten van vlees van besmette dieren, …)
Levenscyclus
- Vaak ingewikkeld met verschillende gastheren en verschillende
verschijningsvormen
- Het is beter eindgastheer dan tussengastheer te zijn!
o Parasiet heeft de bedoeling om heel zijn leven bij jou door te
brengen dus veroorzaakt meestal geen levensbedreigende ziekten.
Als tussengastheer heeft de parasiet deze bedoeling niet en hoeft hij
, de gastheer niet te sparen, de ziekten kunnen bijgevolg meer
levensbedreigend zijn.
Ectoparasieten -> enkel op buitenkant van gastheer
- Arthropoda: geleedpotigen
o Luizen
o Scabies (mijten)
Endoparasieten -> in maagdarmkanaal, bloedbaan of weefsel van gastheer
- Protozoa -> eencellige organismen
- Metazoa -> meercellige organismen bv. Wormen
Specifieke terminologie
- Trofozoïeten : geactiveerd, zich voedend stadium (Grieks trephein =
voeden)
- Sporozoïeten: stadium dat mens infecteert (~ sporen) = infectieus
o Vormen sporen en infecteren zo mensen
- (Oö)cysten : kystevorm van zygote (hierin kan de parasiet buiten het
lichaam overleven) = infectieus stadium
Behandeling
- Antiparasitaire middelen: in aantal veel minder dan antibiotica
- Vaak veel toxischer (evolutionair dichter bij de mens dan bv. een bacterie)
- Antiparasitaire resistentie?
o Malaria: resistentie een toenemend probleem
o Resistentie toenemend probleem voor worminfecties in dieren (vee);
bij mensen voorlopig niet echt
Diagnose
- Microscopie
o Bij diagnose van parasieten is microscopie nog steeds
een belangrijke hoeksteen
o Direct aantonen en identificeren van parasiet
o Vereist nodig expertise
Deze is afhankelijk van de geografische verspreiding van
wormen (Geohelminth Distribution): hoe meer parasieten
voorkomen, hoe beter de expertise
- Serologie (aanmaak van antistoffen)
o Enkel nuttig wanneer er een “invasieve” fase is; veel intestinale
parasieten (bv. wormen) geven geen antistof response!
o In onze setting: diagnostisch! In tropische setting: minder nuttig
(vaak herhaalde infecties)
- Moleculaire detectie (PCR; multiplicatie van genetisch materiaal)
Prof. Sien Ombelet
2023-
2024
,Wat is een parasiet
- Grieks: parasitos / Latijn: parasitus
o ‘hij die eet aan de tafel van een ander’
Parasieten = eukaryoten die zich in stand houden en vermenigvuldigen ten
koste van een ander organisme waarmee wordt samengeleefd (de gastheer).
Parasieten kunnen eencellig of meercellig
zijn.
Sommige parasieten zijn meters lang en dus
macroscopisch waarneembaar, anderen zijn
eencelligen en dus microscopisch klein.
- Vb: plasmodium is zelfde ordegrootte als
bacteriën
Symbiose: twee organismen leven samen
- Commensalisme: één organisme is afhankelijk van het andere
organisme, maar zonder schade aan te richten
- Mutualisme: beide organismen zijn afhankelijk van elkaar, maar beide
organismen halen ook voordeel uit de situatie. Vb: microbioom van de
darm
- Parasitisme: het ene organisme haalt voordeel uit de relatie ten koste
van het andere organisme
- Obligate parasieten: afhankelijk van gastheer voor ontwikkelingscyclus
- Facultatieve parasieten: kunnen zich als parasiet gedragen maar ook
overleven en voortplanten in omgeving onafhankelijk van de gastheer en
dus mensen infecteren
- Tussengastheer: draagt de larven of aseksuele fase
- Eindgastheer: draagt volwassen parasiet of seksuele fase
- Vectoren: brengen de parasiet rechtstreeks over (bv. mug, kever) tussen
gastheren vector kan tussen- of eindgastheer zijn
- Reservoir: species (meestal wilde dieren, vee) die de pathogeen dragen
maar (vaak) niet ziek worden. Mensen kunnen besmet worden vanuit dit
reservoir (eten van vlees van besmette dieren, …)
Levenscyclus
- Vaak ingewikkeld met verschillende gastheren en verschillende
verschijningsvormen
- Het is beter eindgastheer dan tussengastheer te zijn!
o Parasiet heeft de bedoeling om heel zijn leven bij jou door te
brengen dus veroorzaakt meestal geen levensbedreigende ziekten.
Als tussengastheer heeft de parasiet deze bedoeling niet en hoeft hij
, de gastheer niet te sparen, de ziekten kunnen bijgevolg meer
levensbedreigend zijn.
Ectoparasieten -> enkel op buitenkant van gastheer
- Arthropoda: geleedpotigen
o Luizen
o Scabies (mijten)
Endoparasieten -> in maagdarmkanaal, bloedbaan of weefsel van gastheer
- Protozoa -> eencellige organismen
- Metazoa -> meercellige organismen bv. Wormen
Specifieke terminologie
- Trofozoïeten : geactiveerd, zich voedend stadium (Grieks trephein =
voeden)
- Sporozoïeten: stadium dat mens infecteert (~ sporen) = infectieus
o Vormen sporen en infecteren zo mensen
- (Oö)cysten : kystevorm van zygote (hierin kan de parasiet buiten het
lichaam overleven) = infectieus stadium
Behandeling
- Antiparasitaire middelen: in aantal veel minder dan antibiotica
- Vaak veel toxischer (evolutionair dichter bij de mens dan bv. een bacterie)
- Antiparasitaire resistentie?
o Malaria: resistentie een toenemend probleem
o Resistentie toenemend probleem voor worminfecties in dieren (vee);
bij mensen voorlopig niet echt
Diagnose
- Microscopie
o Bij diagnose van parasieten is microscopie nog steeds
een belangrijke hoeksteen
o Direct aantonen en identificeren van parasiet
o Vereist nodig expertise
Deze is afhankelijk van de geografische verspreiding van
wormen (Geohelminth Distribution): hoe meer parasieten
voorkomen, hoe beter de expertise
- Serologie (aanmaak van antistoffen)
o Enkel nuttig wanneer er een “invasieve” fase is; veel intestinale
parasieten (bv. wormen) geven geen antistof response!
o In onze setting: diagnostisch! In tropische setting: minder nuttig
(vaak herhaalde infecties)
- Moleculaire detectie (PCR; multiplicatie van genetisch materiaal)
