LEERDOELEN KENNIS SAMENVATTING TT 2 BLOK 3
Management Accounting & Control (MAC)
ð Definities, concepten en methoden van MAC toepassen in de analyse van zorgorganisaties
ð Kritisch reflecteren op MAC vanuit drie theoretische perspectieven en bijbehorende concepten
uit de organisatiewetenschappen toepassen.
Management accounting
= het ‘produceren’ van management informatie.
- Berekenen kostprijzen/kengetallen of budgetten opstellen
- Leveren stuurinformatie waar management iets mee kan (sturen/beslissing)
Management control
= deelaspect van management, gericht op -> vergroten van kans dat managers doelgericht gedrag
vertonen waarmee de kans wordt vergroot dat de organisatie haar doel zal halen
- Toepassing van kennis
- Gedrag van management (mensen) beheersen
- Inzetten budget, verantwoordelijkheid delegeren
Management accounting als informatiesysteem
M.A. informatie is breed
Formeel – vastgelegd (boekhouding) Informeel – (geluiden oppikken)
Financieel – cijfers (kosten, winsten) Niet-financieel – (mortaliteit, tevredenheid)
M.A. onderdeel van management control systeem:
® Zoekt doelcongruentie tussen eigenaren en med ewerkers
® Medewerker niet van nature geneigd tot doelcongruentie (moral hazard)
o Doelcongruentie = mensen in organisatie meewerken aan organisatie doelstellingen
in plaats van eigen belangen
® Goed management controlsysteem = resultaatgericht, toekomstgericht en efficiënt.
® Management controlsysteem: cultuur speelt ook mee. = lastig te veranderen. = waardevol
voor hoe in commitment in organisatie.
Voorwaarden management control uitoefenen:
* Concreet doel
* Doelen moeten meetbaar zijn
* Moeten keuzes worden gemaakt tussen alternatieven
* Dient bedrijfsmodel te bestaan op basis waarvan kan worden vastgesteld welke maatregelen
realisatie van het doel het dichtstbij brengen.
Management Accounting & Control en --->
1. Financial accounting = doel verslaggeving in organisatie om te laten zien
2. Accountancy = controle van cijfers
3. Bedrijfseconomie = meer over berekeningen van cijfers
Internal control External control
Toezien op kwaliteit van informatie,
voorwaarden efficientiedoelstellingen halen;
heeft invloed op management control.
1
, = Set van maatregelen genomen om zeker te
stellen dat gebeurtenissen die de prestaties van
een organisatie raken worden, en dat er actie
wordt ondernomen indien de omstandigheden
hiertoe aanleiding geven.
Goede control = de situatie waarin een redelijk geïnformeerd persoon kan vaststellen dat de
organisatie met een redelijke mate van zekerheid haar doelen zal halen.
Cybernetisch controlemodel
§ Klassieke controlefunctie (mechanisch)
§ Controller houdt alles in de gaten. Meten ->
aanpassen -> meten ->
§ Organisatie in control als? Alle processen (input,
proces, output) beheerd (controller) thermostaat
‘In control’ zijn ==> de situatie waarin redelijk
geïnformeerd persoon kan vaststellen dat de organisatie
met een redelijke mate van zekerheid haar doelen zal halen. Met 1
duidelijk gedefinieerd en overzichtelijk transformatieproces
(misschien) realiseerbaar…
Cybernetisch controlemodel in complexe organisatie
§ Veel doelen (financieel, kwaliteit) dus afstemming nodig
§ Meten, monitoren, terugkoppelen
Perfecte controle > bestaat niet
- Onmogelijk om alle risico’s te vermijden; blijft
onvoorspelbaarheid in proces
- Controle is duur; niet kostenefficiënt
- Healthcare is multipurpose mensenwerk = geen eenvoudig
cybernetisch proces
Van CONTROL naar MANAGEMENT CONTROL
» Management control gaat niet om beheersen mechanische processen, maar om beheersen
gedrag van diegenen die voor de besturing (uitvoering) van die processen verantwoordelijk
zijn.
» Managers kunnen gebrek aan:
o Richting hebben
o Motivatie hebben
o Kennis, kunde of aanleg vertonen
2
,Drie basistypen van management control:
1. Cultuurbeheersing – instrumenten: om te
kunnen vertrouwen op cultuur
a. Intraorganisationele transfers
(creeeren homogene cultuur)
b. Toon aan de top (top is rolmodel)
c. Groepsgewijze beloningen (prikkel
als groep samen doel bereiken)
d. Gedragscode (normen en waarden)
e. Fysieke en sociale maatregelen
f. Stimuleren ethisch handelen
2. Administratieve beheersing op hele bedrijf
invloed
a. Beheersing van inputs (werving en
selectie, training, middelen)
b. Procesbeheersing (gedragsbeperkingen, voorbesprekingen en verantwoording,
redundantie)
c. Beheersing outputs (prestatienormen, beïnvloedbaarheid, meetbaarheid)
3. Marktbeheersing – control uitoefenen door marktwerking in te voeren. VB: marktprijzen
hanteren voor onderlinge leveringen.
Responsibility accounting
Waarom zorgorganisaties?
• Zorg kan toch ook door individuen worden geleverd?
• Voor complexe taken veel mensen nodig (chirurgie) --> thuiszorg eenvoudig
o Complexiteit, specialisatie, samenwerking
• In organisatie: samen grote doelen nastreven
o Daarmee ook afstemmingsproblemen (individuen in organisatie verschillende
meningen)
o Als niet iedereen alles doet, worden taken en verantwoordelijkheden verdeeld.
• Complexere organisatie vereisen complexere organisatie – afstemming door MAC
I - Kleine Organisatie
* 1 persoon = uitvoerder/eigenaar
* Geen afstemmingsproblemen (wel tussen verschillende organisaties onderling; want kleine organisaties
moeten vaak samenwerken)
* Geen belangenconflict
* Geen informatieasymmetrie
o = informatieverschil; 1 persoon meer kennis dan ander & de problemen die daarbij
kunnen ontstaan arts zegt kan 8 personen behandelen (eigenlijk weet hij dat hij meer zou kunnen)
II – Grote Organisatie
* Belangrijk --> risico inferieure beslissingen; maar wel beslissingen laag door lage mensen
want veel kennis & belangrijk in lijn van strategie
KLEIN GROOT
• Efficiëntere planning + afstemming • Afstemming vindt plaats in hiërarchie
• +/- gezamenlijk belang
3
, • 1pitters samenwerken met contract =
control/beheersing van de markt
Decentralisatie
‘Samen grotere doelen bereiken in een complexe organisatie’ EVENWICHT
1. Beslissingsrechten toekennen (wie waarvoor verantwoordelijk?) ‘drie potig krukje
2. Prestaties meten en beoordelen
moet in balans’
3. Prestaties belonen
! Lager in organisatie meer taakspecifieke kennis; maar minder vanzelfsprekende afstemming
op strategie van organisatie.
Allocatie van beslissingsrechten
» Niet alles centraal organiseren, maar decentraliseren
o Voordelen: kennis beschikbaar maken, flexibiliteit, tijdsbesparing, centraal
management en motivatie
o Nadelen: afstemmings- en informatieproblemen
» Dus: beslissingen over verdeling van verantwoordelijkheden en organisatie verdelen in
subunits.
» DOEL: bereiken organisatiedoelstellingen
Intensief monitoren; controleren of
Hoog in organisatie beslissingen beslissingen laag in organisatie in lijn
genomen: hoog weinig kennis over met strategie, aanwezig wanneer
laag dus kennis communiceren is managers over specifieke kennis
communicatiekosten beheersen is beheersingskosten
Specifieke kennis = kennis
zo duur om met anderen te
communiceren dat men de
betreffende beslissing om
economische redenen aan
de betrokken manager
overlaat.
! Streven naar zo laag mogelijke beheersings- en communicatiekosten = optimale
decentralisatiegraad.
¨ Willen medewerkers stimuleren laag in organisatie mee te denken aan
organisatiedoelstellingen.
¨ Medewerkers stimuleren op zoek te gaan naar mogelijkheden tot prestaties waar hele
organisatie mee is gebaat.
¨ Door middel van verantwoordelijkheden verdelen.
Nadelen beslissingsmacht verdelen:
- Beperkte motivatie om bedrijfsmiddelen optimaal in te zetten
- Beperkte kennis om over bedrijfsmiddelen te beschikken
Beslisfunctie Beheersingsfunctie
1 Initiëren van beslissing 2 Monitoren van beslissing
3 Uitvoeren van beslissing 4 Ratificeren van beslissing
4
Management Accounting & Control (MAC)
ð Definities, concepten en methoden van MAC toepassen in de analyse van zorgorganisaties
ð Kritisch reflecteren op MAC vanuit drie theoretische perspectieven en bijbehorende concepten
uit de organisatiewetenschappen toepassen.
Management accounting
= het ‘produceren’ van management informatie.
- Berekenen kostprijzen/kengetallen of budgetten opstellen
- Leveren stuurinformatie waar management iets mee kan (sturen/beslissing)
Management control
= deelaspect van management, gericht op -> vergroten van kans dat managers doelgericht gedrag
vertonen waarmee de kans wordt vergroot dat de organisatie haar doel zal halen
- Toepassing van kennis
- Gedrag van management (mensen) beheersen
- Inzetten budget, verantwoordelijkheid delegeren
Management accounting als informatiesysteem
M.A. informatie is breed
Formeel – vastgelegd (boekhouding) Informeel – (geluiden oppikken)
Financieel – cijfers (kosten, winsten) Niet-financieel – (mortaliteit, tevredenheid)
M.A. onderdeel van management control systeem:
® Zoekt doelcongruentie tussen eigenaren en med ewerkers
® Medewerker niet van nature geneigd tot doelcongruentie (moral hazard)
o Doelcongruentie = mensen in organisatie meewerken aan organisatie doelstellingen
in plaats van eigen belangen
® Goed management controlsysteem = resultaatgericht, toekomstgericht en efficiënt.
® Management controlsysteem: cultuur speelt ook mee. = lastig te veranderen. = waardevol
voor hoe in commitment in organisatie.
Voorwaarden management control uitoefenen:
* Concreet doel
* Doelen moeten meetbaar zijn
* Moeten keuzes worden gemaakt tussen alternatieven
* Dient bedrijfsmodel te bestaan op basis waarvan kan worden vastgesteld welke maatregelen
realisatie van het doel het dichtstbij brengen.
Management Accounting & Control en --->
1. Financial accounting = doel verslaggeving in organisatie om te laten zien
2. Accountancy = controle van cijfers
3. Bedrijfseconomie = meer over berekeningen van cijfers
Internal control External control
Toezien op kwaliteit van informatie,
voorwaarden efficientiedoelstellingen halen;
heeft invloed op management control.
1
, = Set van maatregelen genomen om zeker te
stellen dat gebeurtenissen die de prestaties van
een organisatie raken worden, en dat er actie
wordt ondernomen indien de omstandigheden
hiertoe aanleiding geven.
Goede control = de situatie waarin een redelijk geïnformeerd persoon kan vaststellen dat de
organisatie met een redelijke mate van zekerheid haar doelen zal halen.
Cybernetisch controlemodel
§ Klassieke controlefunctie (mechanisch)
§ Controller houdt alles in de gaten. Meten ->
aanpassen -> meten ->
§ Organisatie in control als? Alle processen (input,
proces, output) beheerd (controller) thermostaat
‘In control’ zijn ==> de situatie waarin redelijk
geïnformeerd persoon kan vaststellen dat de organisatie
met een redelijke mate van zekerheid haar doelen zal halen. Met 1
duidelijk gedefinieerd en overzichtelijk transformatieproces
(misschien) realiseerbaar…
Cybernetisch controlemodel in complexe organisatie
§ Veel doelen (financieel, kwaliteit) dus afstemming nodig
§ Meten, monitoren, terugkoppelen
Perfecte controle > bestaat niet
- Onmogelijk om alle risico’s te vermijden; blijft
onvoorspelbaarheid in proces
- Controle is duur; niet kostenefficiënt
- Healthcare is multipurpose mensenwerk = geen eenvoudig
cybernetisch proces
Van CONTROL naar MANAGEMENT CONTROL
» Management control gaat niet om beheersen mechanische processen, maar om beheersen
gedrag van diegenen die voor de besturing (uitvoering) van die processen verantwoordelijk
zijn.
» Managers kunnen gebrek aan:
o Richting hebben
o Motivatie hebben
o Kennis, kunde of aanleg vertonen
2
,Drie basistypen van management control:
1. Cultuurbeheersing – instrumenten: om te
kunnen vertrouwen op cultuur
a. Intraorganisationele transfers
(creeeren homogene cultuur)
b. Toon aan de top (top is rolmodel)
c. Groepsgewijze beloningen (prikkel
als groep samen doel bereiken)
d. Gedragscode (normen en waarden)
e. Fysieke en sociale maatregelen
f. Stimuleren ethisch handelen
2. Administratieve beheersing op hele bedrijf
invloed
a. Beheersing van inputs (werving en
selectie, training, middelen)
b. Procesbeheersing (gedragsbeperkingen, voorbesprekingen en verantwoording,
redundantie)
c. Beheersing outputs (prestatienormen, beïnvloedbaarheid, meetbaarheid)
3. Marktbeheersing – control uitoefenen door marktwerking in te voeren. VB: marktprijzen
hanteren voor onderlinge leveringen.
Responsibility accounting
Waarom zorgorganisaties?
• Zorg kan toch ook door individuen worden geleverd?
• Voor complexe taken veel mensen nodig (chirurgie) --> thuiszorg eenvoudig
o Complexiteit, specialisatie, samenwerking
• In organisatie: samen grote doelen nastreven
o Daarmee ook afstemmingsproblemen (individuen in organisatie verschillende
meningen)
o Als niet iedereen alles doet, worden taken en verantwoordelijkheden verdeeld.
• Complexere organisatie vereisen complexere organisatie – afstemming door MAC
I - Kleine Organisatie
* 1 persoon = uitvoerder/eigenaar
* Geen afstemmingsproblemen (wel tussen verschillende organisaties onderling; want kleine organisaties
moeten vaak samenwerken)
* Geen belangenconflict
* Geen informatieasymmetrie
o = informatieverschil; 1 persoon meer kennis dan ander & de problemen die daarbij
kunnen ontstaan arts zegt kan 8 personen behandelen (eigenlijk weet hij dat hij meer zou kunnen)
II – Grote Organisatie
* Belangrijk --> risico inferieure beslissingen; maar wel beslissingen laag door lage mensen
want veel kennis & belangrijk in lijn van strategie
KLEIN GROOT
• Efficiëntere planning + afstemming • Afstemming vindt plaats in hiërarchie
• +/- gezamenlijk belang
3
, • 1pitters samenwerken met contract =
control/beheersing van de markt
Decentralisatie
‘Samen grotere doelen bereiken in een complexe organisatie’ EVENWICHT
1. Beslissingsrechten toekennen (wie waarvoor verantwoordelijk?) ‘drie potig krukje
2. Prestaties meten en beoordelen
moet in balans’
3. Prestaties belonen
! Lager in organisatie meer taakspecifieke kennis; maar minder vanzelfsprekende afstemming
op strategie van organisatie.
Allocatie van beslissingsrechten
» Niet alles centraal organiseren, maar decentraliseren
o Voordelen: kennis beschikbaar maken, flexibiliteit, tijdsbesparing, centraal
management en motivatie
o Nadelen: afstemmings- en informatieproblemen
» Dus: beslissingen over verdeling van verantwoordelijkheden en organisatie verdelen in
subunits.
» DOEL: bereiken organisatiedoelstellingen
Intensief monitoren; controleren of
Hoog in organisatie beslissingen beslissingen laag in organisatie in lijn
genomen: hoog weinig kennis over met strategie, aanwezig wanneer
laag dus kennis communiceren is managers over specifieke kennis
communicatiekosten beheersen is beheersingskosten
Specifieke kennis = kennis
zo duur om met anderen te
communiceren dat men de
betreffende beslissing om
economische redenen aan
de betrokken manager
overlaat.
! Streven naar zo laag mogelijke beheersings- en communicatiekosten = optimale
decentralisatiegraad.
¨ Willen medewerkers stimuleren laag in organisatie mee te denken aan
organisatiedoelstellingen.
¨ Medewerkers stimuleren op zoek te gaan naar mogelijkheden tot prestaties waar hele
organisatie mee is gebaat.
¨ Door middel van verantwoordelijkheden verdelen.
Nadelen beslissingsmacht verdelen:
- Beperkte motivatie om bedrijfsmiddelen optimaal in te zetten
- Beperkte kennis om over bedrijfsmiddelen te beschikken
Beslisfunctie Beheersingsfunctie
1 Initiëren van beslissing 2 Monitoren van beslissing
3 Uitvoeren van beslissing 4 Ratificeren van beslissing
4
