Taal in de onderbouw
Robert Bos
Samenvatting van Taal in de onderbouw.
Inholland Haarlem
, Inhoudsopgave
Portaal.............................................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 1: Taal en taalonderwijs........................................................................................................... 3
Hoofdstuk 2: Taalverwerving....................................................................................................................... 8
Hoofdstuk 3: Mondelinge taalvaardigheid........................................................................................... 13
Hoofdstuk 5 Geletterdheid: lezen.............................................................................................................. 26
Hoofdstuk 6: geletterdheid: schrijven..................................................................................................... 42
Hoofdstuk 8: Jeugdliteratuur...................................................................................................................... 46
Spelling........................................................................................................................................... 50
Hoofdstuk 1: ons spellingsysteem............................................................................................................. 50
Hoofdstuk 2: het spellingproces................................................................................................................ 50
Hoofdstuk 4: doelstellingen en leerstofordening...............................................................................51
Taal & Didactiek.......................................................................................................................... 52
Hoofdstuk 2: het leesproces......................................................................................................................... 52
Hoofdstuk 3: Geletterdheid bij peuters en kleuters...........................................................................54
Hoofdstuk 4: doelstellingen en leerstofordening...............................................................................55
, Portaal
Hoofdstuk 1: Taal en taalonderwijs
H1.1.1: Functies van taal
Drie functees van taal:
- communiceren
- greep krijgen op de werkelijkheid
- expreesesie
Taal is een communicatemiiiel
Bij communicate ies er esprake van een zender, een boodschap en een ontvanger.
- de zender ies de gene die zich uit
- hij produceert een bepaalde uitng, de boodeschap
- de ontvanger ies de gene die de boodeschap krijgt
Een boodeschap heef vereschillende uitngen (voorbeeld blz. 20/21, Portaal)
- een zakelijk aespect
o Daar ligt een potlood op de grond (raap de potlood ies op)
- een appellerend aespect
o Simon pakt de potlood – geef gehoor aan het aespect
- een relatoneel aespect
o zegt ietes over de relate tuesesen de zender en de ontvanger
- een expreesesief aespect
o wanneer je chagrijnig bent uit je dat anderes dan dat je blij bent
De reacte van ie ontvanger oorit feedback genoemi op ie booischap, oaar
vervolgens ie zenier oeer op kan reageren
(schema op blz. 21, Portaal)
Naaest het eschema op bladzijde 21 heb je ook nog het non-verbale aspect. De manier
waarop de zender zijn emote gebruikt om de boodeschap te brengen naar de
ontvanger heef invloed op het aespect.
Extra linguïstsche middelen zoals accentekens, onierstrepingen, cursiveringen is
ook een uitng, maar ian schrifeliik.
Taal ies een middel tot zelfexpressie. Ieder menes heef de behoefe zich uit te
drukken, de een in een dagboek en de ander mailt met een vriend. Gedicht of een
eschilderij zijn ook manier om gevoelenes te uiten.
, H1.1.2: Betekenis
Taal heef een betekenies, het gaat ergenes over. Dit wordt ook wel het semantisch
aspect genoemd.
Semantek = ie leer van ie betekenis
Woorden al deze en hij hebben een afankelijke betekenies: de ontvanger moet
weten waar het naar verwijest. Dat kan op vereschillende manieren:
- Het kan worden afgeleid uit de context: ‘’deze vind ik mooi’’ met daarbij
aanwijzen wat de espreker bedoelt. Je moet gezien hebben wat de espreker
aanwijest.
- Het is in de situatie al eerder genoemd: preciees wat het zegt. Ales het in een
geesprek of boek eerder genoemd ies wordt er verwezen naar die gene of naar
de esituate.
Lexicale ooorien ziin ooorien met een eigen betekenis, ius niet afankeliik van ie
context oaarin het ooori gebruikt oorit.
Polysemie veroiist naar het feit iat het ooori in verschillenie contexten kan leiien
tot een verschil in betekenis (voorbeeli op blz. 25).
Homoniem = een ooori met iezelfie klank en iezelfie schrifeliike oiize maar met
een aniere betekenis. Voorbeeli = bank
Synoniem = een ooori met iezelfie betekenis maar een aniere klank
Sommige woorden verwijzen duidelijk en direct naar de waarheid (lexicale
woorden). Zoales het woord estoel. Wanneer je het woord estoel hoort heef iedereen
een beeld van hoe een estoel er uit kan zien en hoe te gebruiken.
Woorden zoales vrijheid ies dat anderes. Iedereen vult dit anderes, afankelijk van taal en
cultuur. Deze ‘bijbetekeniesesen’ worden ook wel connotaties genoemd.
H1.1.3: Systeem
Bij espreken en luiesteren ies de kleineste eenheid een foneem (betekenis
onderscheidende spraakklank) en de grooteste eenheid een voordracht of een
geesprek.
Bij eschrijven en lezen ies de kleineste eenheid een grafeem (een leter) en de grooteste
eenheid een tekest.
Fonologie = espraakklanken of fonemen
Morfologie = vormleer van woorden: woordesoorten, morfemen, esamenestellingen,
afleidingen en uitgangen.
Syntaxis = zinesopbouw: rangeschikking en functe van woorden en woordgroepen
Teksten = opbouw en taalgebruik
Robert Bos
Samenvatting van Taal in de onderbouw.
Inholland Haarlem
, Inhoudsopgave
Portaal.............................................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 1: Taal en taalonderwijs........................................................................................................... 3
Hoofdstuk 2: Taalverwerving....................................................................................................................... 8
Hoofdstuk 3: Mondelinge taalvaardigheid........................................................................................... 13
Hoofdstuk 5 Geletterdheid: lezen.............................................................................................................. 26
Hoofdstuk 6: geletterdheid: schrijven..................................................................................................... 42
Hoofdstuk 8: Jeugdliteratuur...................................................................................................................... 46
Spelling........................................................................................................................................... 50
Hoofdstuk 1: ons spellingsysteem............................................................................................................. 50
Hoofdstuk 2: het spellingproces................................................................................................................ 50
Hoofdstuk 4: doelstellingen en leerstofordening...............................................................................51
Taal & Didactiek.......................................................................................................................... 52
Hoofdstuk 2: het leesproces......................................................................................................................... 52
Hoofdstuk 3: Geletterdheid bij peuters en kleuters...........................................................................54
Hoofdstuk 4: doelstellingen en leerstofordening...............................................................................55
, Portaal
Hoofdstuk 1: Taal en taalonderwijs
H1.1.1: Functies van taal
Drie functees van taal:
- communiceren
- greep krijgen op de werkelijkheid
- expreesesie
Taal is een communicatemiiiel
Bij communicate ies er esprake van een zender, een boodschap en een ontvanger.
- de zender ies de gene die zich uit
- hij produceert een bepaalde uitng, de boodeschap
- de ontvanger ies de gene die de boodeschap krijgt
Een boodeschap heef vereschillende uitngen (voorbeeld blz. 20/21, Portaal)
- een zakelijk aespect
o Daar ligt een potlood op de grond (raap de potlood ies op)
- een appellerend aespect
o Simon pakt de potlood – geef gehoor aan het aespect
- een relatoneel aespect
o zegt ietes over de relate tuesesen de zender en de ontvanger
- een expreesesief aespect
o wanneer je chagrijnig bent uit je dat anderes dan dat je blij bent
De reacte van ie ontvanger oorit feedback genoemi op ie booischap, oaar
vervolgens ie zenier oeer op kan reageren
(schema op blz. 21, Portaal)
Naaest het eschema op bladzijde 21 heb je ook nog het non-verbale aspect. De manier
waarop de zender zijn emote gebruikt om de boodeschap te brengen naar de
ontvanger heef invloed op het aespect.
Extra linguïstsche middelen zoals accentekens, onierstrepingen, cursiveringen is
ook een uitng, maar ian schrifeliik.
Taal ies een middel tot zelfexpressie. Ieder menes heef de behoefe zich uit te
drukken, de een in een dagboek en de ander mailt met een vriend. Gedicht of een
eschilderij zijn ook manier om gevoelenes te uiten.
, H1.1.2: Betekenis
Taal heef een betekenies, het gaat ergenes over. Dit wordt ook wel het semantisch
aspect genoemd.
Semantek = ie leer van ie betekenis
Woorden al deze en hij hebben een afankelijke betekenies: de ontvanger moet
weten waar het naar verwijest. Dat kan op vereschillende manieren:
- Het kan worden afgeleid uit de context: ‘’deze vind ik mooi’’ met daarbij
aanwijzen wat de espreker bedoelt. Je moet gezien hebben wat de espreker
aanwijest.
- Het is in de situatie al eerder genoemd: preciees wat het zegt. Ales het in een
geesprek of boek eerder genoemd ies wordt er verwezen naar die gene of naar
de esituate.
Lexicale ooorien ziin ooorien met een eigen betekenis, ius niet afankeliik van ie
context oaarin het ooori gebruikt oorit.
Polysemie veroiist naar het feit iat het ooori in verschillenie contexten kan leiien
tot een verschil in betekenis (voorbeeli op blz. 25).
Homoniem = een ooori met iezelfie klank en iezelfie schrifeliike oiize maar met
een aniere betekenis. Voorbeeli = bank
Synoniem = een ooori met iezelfie betekenis maar een aniere klank
Sommige woorden verwijzen duidelijk en direct naar de waarheid (lexicale
woorden). Zoales het woord estoel. Wanneer je het woord estoel hoort heef iedereen
een beeld van hoe een estoel er uit kan zien en hoe te gebruiken.
Woorden zoales vrijheid ies dat anderes. Iedereen vult dit anderes, afankelijk van taal en
cultuur. Deze ‘bijbetekeniesesen’ worden ook wel connotaties genoemd.
H1.1.3: Systeem
Bij espreken en luiesteren ies de kleineste eenheid een foneem (betekenis
onderscheidende spraakklank) en de grooteste eenheid een voordracht of een
geesprek.
Bij eschrijven en lezen ies de kleineste eenheid een grafeem (een leter) en de grooteste
eenheid een tekest.
Fonologie = espraakklanken of fonemen
Morfologie = vormleer van woorden: woordesoorten, morfemen, esamenestellingen,
afleidingen en uitgangen.
Syntaxis = zinesopbouw: rangeschikking en functe van woorden en woordgroepen
Teksten = opbouw en taalgebruik
