Tekstanalyse tentamen
Discourse: een vorm van communicatie, de manier waarop taal wordt gebruikt om betekenis
te creëren.
1 Het Organon model
Het Organon model biedt een nuttig kader voor het analyseren van teksten omdat het helpt
om het communicatieve doel van een tekst te identificeren en te begrijpen hoe dit doel de
structuur, inhoudt en taalgebruik van de tekst beïnvloedt. Het stelt analisten in staat om
effectiviteit van een tekst te beoordelen op basis van hoe goed het erin slaagt om zijn
specifieke doel te bereiken.
2 Jakobson functies van taal
Function perspectives (communicative purposes): volgens Jakobson zijn er zes elementen die
essentieel zijn voor communicatie en elk een specifieke functie vervullen in het
communicatieproces.
§ Context -> referentieel – refereert naar de context
§ Addresser (sender) -> emotive – uit een emotie
§ Addressee (receiver) -> conative – nadruk op de ontvanger
§ Message -> poetic – ritme en rijm bijvoorbeeld
§ Channel/contact -> phatic – informele begroeting
§ Code (de taal die je spreekt bv) -> metalingual – wederzijdse overeenstemming
,2.1 Verdere uitleg hoe dit model werkt
3 Discourse typen en genre
Discourse types: algemene en abstracte categorie zoals informatief of verhalend (narratief)
Genre: concrete en specifieke categorie zoals romans, gedichten, nieuwsartikelen
1 discourse type kan dan ook meerdere genres bevatten. Hierbij een overzicht:
, Twee manieren om discourse te classificeren:
1. Door de communicatieve doelen van Jakobson te gebruiken (zie 2.0)
2. Discourse te baseren op tekstvormen van Werlich (zie 3.9)
3.1 Typen discourse
Er zijn verschillende typen discours zoals:
- Informatief discours: doel is om informatie over te brengen. Bij informatief discours
staat het verstrekken van feitelijke informatie centraal, zonder dat er een directe
poging wordt gedaan om de lezer te overtuigen of te beïnvloeden.
- Narratief discours: doel is om gebeurtenissen, personages, of ervaringen op een
samenhangende en boeiende manier te presenteren.
- Argumentatief discours: doel is om te overtuigen. Het wordt gebruikt om een
standpunt te presenteren en te ondersteunen, vaak door middel van logische
redeneringen, bewijsmateriaal en retorische strategieën, met als doel de lezer te
overtuigen van de geldigheid of juistheid van het standpunt van de auteur.
- Instructief discours: Instructief discours wordt gebruikt om instructies, richtlijnen of
procedures over te brengen voor het uitvoeren van een bepaalde taak, handeling of
activiteit. Het kan worden gevonden in handleidingen, technische handleidingen, en
kookboeken, bijvoorbeeld.
3.2 Direct mail letter als genre
In de context van het genre van de direct mail brief, analyseert Upton de inhoud, structuur,
stijl en lay-out van deze brieven. Hij suggereert dat deze elementen kunnen worden verklaard
aan de hand van referenties naar communicatieve doelen. Met andere woorden, de manier
waarop de inhoud wordt gepresenteerd, de structuur van de brief, de stijl van schrijven en de
lay-out van de brief zijn allemaal gericht op het bereiken van specifieke communicatieve
doelen.
Daarnaast wordt het concept "philanthropic" genoemd, wat verwijst naar het streven om iets
te doen "voor het algemeen belang" of "voor het publieke goed". In de context van direct
mail brieven kan dit betekenen dat de inhoud van de brief gericht is op het bevorderen van
filantropische doelen, zoals liefdadigheidsinstellingen, goede doelen, of maatschappelijke
initiatieven die gericht zijn op het verbeteren van de samenleving.
3.3 Sprookjes als genre
Genre: ‘fairytales’. Kenmerken van een genre zijn: plot en verhaallijn, personages, setting,
thema’s, stijl en toon, structuur en symboliek. Voor sprookjes zijn er ook enkele specifieke
kenmerken zoals variatie in onderwerpen (helden), een vast aantal personages (vaak zeven),
en specifieke functies (gebeurtenissen en locaties).
Discourse: een vorm van communicatie, de manier waarop taal wordt gebruikt om betekenis
te creëren.
1 Het Organon model
Het Organon model biedt een nuttig kader voor het analyseren van teksten omdat het helpt
om het communicatieve doel van een tekst te identificeren en te begrijpen hoe dit doel de
structuur, inhoudt en taalgebruik van de tekst beïnvloedt. Het stelt analisten in staat om
effectiviteit van een tekst te beoordelen op basis van hoe goed het erin slaagt om zijn
specifieke doel te bereiken.
2 Jakobson functies van taal
Function perspectives (communicative purposes): volgens Jakobson zijn er zes elementen die
essentieel zijn voor communicatie en elk een specifieke functie vervullen in het
communicatieproces.
§ Context -> referentieel – refereert naar de context
§ Addresser (sender) -> emotive – uit een emotie
§ Addressee (receiver) -> conative – nadruk op de ontvanger
§ Message -> poetic – ritme en rijm bijvoorbeeld
§ Channel/contact -> phatic – informele begroeting
§ Code (de taal die je spreekt bv) -> metalingual – wederzijdse overeenstemming
,2.1 Verdere uitleg hoe dit model werkt
3 Discourse typen en genre
Discourse types: algemene en abstracte categorie zoals informatief of verhalend (narratief)
Genre: concrete en specifieke categorie zoals romans, gedichten, nieuwsartikelen
1 discourse type kan dan ook meerdere genres bevatten. Hierbij een overzicht:
, Twee manieren om discourse te classificeren:
1. Door de communicatieve doelen van Jakobson te gebruiken (zie 2.0)
2. Discourse te baseren op tekstvormen van Werlich (zie 3.9)
3.1 Typen discourse
Er zijn verschillende typen discours zoals:
- Informatief discours: doel is om informatie over te brengen. Bij informatief discours
staat het verstrekken van feitelijke informatie centraal, zonder dat er een directe
poging wordt gedaan om de lezer te overtuigen of te beïnvloeden.
- Narratief discours: doel is om gebeurtenissen, personages, of ervaringen op een
samenhangende en boeiende manier te presenteren.
- Argumentatief discours: doel is om te overtuigen. Het wordt gebruikt om een
standpunt te presenteren en te ondersteunen, vaak door middel van logische
redeneringen, bewijsmateriaal en retorische strategieën, met als doel de lezer te
overtuigen van de geldigheid of juistheid van het standpunt van de auteur.
- Instructief discours: Instructief discours wordt gebruikt om instructies, richtlijnen of
procedures over te brengen voor het uitvoeren van een bepaalde taak, handeling of
activiteit. Het kan worden gevonden in handleidingen, technische handleidingen, en
kookboeken, bijvoorbeeld.
3.2 Direct mail letter als genre
In de context van het genre van de direct mail brief, analyseert Upton de inhoud, structuur,
stijl en lay-out van deze brieven. Hij suggereert dat deze elementen kunnen worden verklaard
aan de hand van referenties naar communicatieve doelen. Met andere woorden, de manier
waarop de inhoud wordt gepresenteerd, de structuur van de brief, de stijl van schrijven en de
lay-out van de brief zijn allemaal gericht op het bereiken van specifieke communicatieve
doelen.
Daarnaast wordt het concept "philanthropic" genoemd, wat verwijst naar het streven om iets
te doen "voor het algemeen belang" of "voor het publieke goed". In de context van direct
mail brieven kan dit betekenen dat de inhoud van de brief gericht is op het bevorderen van
filantropische doelen, zoals liefdadigheidsinstellingen, goede doelen, of maatschappelijke
initiatieven die gericht zijn op het verbeteren van de samenleving.
3.3 Sprookjes als genre
Genre: ‘fairytales’. Kenmerken van een genre zijn: plot en verhaallijn, personages, setting,
thema’s, stijl en toon, structuur en symboliek. Voor sprookjes zijn er ook enkele specifieke
kenmerken zoals variatie in onderwerpen (helden), een vast aantal personages (vaak zeven),
en specifieke functies (gebeurtenissen en locaties).
