Hand-out: Spelling
Samenstelling zijn combinatiewoorden als taal + fouten = taalfouten. Bij Engelse
ingeburgerde woorden kan dit ook zoals: officemanager.
Je schrijft -en- als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat
alleen een meervoud heeft op -en-. Voorbeelden zijn boekenkast, huizenmarkt. Je schrijft de
-s- in een samenstelling als je hem hoort zoals stationsplein, hartsvriendin. Uitzonderingen
zijn als het linkerdeel in het meervoud met -en- en -s- kan (groentesoep), het linkerdeel enig
in zijn soort is (zonnebank) en het linkerdeel een versterkende betekenis heeft (beresterk,
apetrots).
Je schrijft ook een-s- als het tweede deel ook met een -s- begint en als in een andere
samenstelling met een linker woord wel hoorbaar is: stationsstraat want stationsplein en
rechtszaak zoals rechtswinkel.
De apostrof
Een apostrof gebruik je in combinatie met een -s om meervouden te maken en als het
woorden eindigt op a, i, o, u of y en voor deze letter een medeklinker staat. Voorbeelden zijn
memo’s, ski’s, baby’s maar essays, bureaus, organisaties.
De apostrof gebruik je ook om een bezitsrelatie uit te drukken: Hanna’ fiets maar Aziz’ boek
en Hans’ ouders.
Verder gebruik je een apostrof wanneer cijfers of letter apart uitgesproken worden gevolgd
door een achtervoegsel zoals VVD’er, d’s, A4’tje, msn’en, hbo’er.
Als cijfers of letters door een woord gevolgd worden gebruik je het koppelteken zoals VVD-
minister, A4-formaat.
Een koppelteken
- Als een samengesteld woord moeilijk leesbaar of onoverzichtelijk wordt zoals kassa-
lade of kas-salade en auto-export.
- In samenkoppelingen zoals staakt-het-vuren, kant-en-klaar en kant-en-klaarmaaltijd,
nek-aan-nekrace.
- In samenstellingen en afleidingen met een naam zoals Kabinet-Rutte, pro-Israel, on-
Hollands.
- In samenstellingen met letters, lettercombinaties, cijfers en andere tekens zoals
CDA-lid, A4-papier, e-mail.
- Bij samengestelde aardrijkskundige namen of afgeleide vormen zoals Midden-
Europa, Zuid-Afrika, Utrecht-Oost, Midden-Europees.
- In samenstellingen die bestaan uit twee functienamen zoals president-directeur,
aspirant-student.
- Na de voorbepalingen ‘niet’, ‘non’, ‘bijna’, ‘ex’ en ‘oud’ zoals non-fictie, bijna-ongeluk,
ex-minister, oud-leerling.
- Voor ‘generaal’ in de betekenis van ‘algemeen’ zoals directeur-generaal.
Het trema
Het trema gebruik je om twee klinkers te scheiden die je anders als een klank zou kunnen
Samenstelling zijn combinatiewoorden als taal + fouten = taalfouten. Bij Engelse
ingeburgerde woorden kan dit ook zoals: officemanager.
Je schrijft -en- als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat
alleen een meervoud heeft op -en-. Voorbeelden zijn boekenkast, huizenmarkt. Je schrijft de
-s- in een samenstelling als je hem hoort zoals stationsplein, hartsvriendin. Uitzonderingen
zijn als het linkerdeel in het meervoud met -en- en -s- kan (groentesoep), het linkerdeel enig
in zijn soort is (zonnebank) en het linkerdeel een versterkende betekenis heeft (beresterk,
apetrots).
Je schrijft ook een-s- als het tweede deel ook met een -s- begint en als in een andere
samenstelling met een linker woord wel hoorbaar is: stationsstraat want stationsplein en
rechtszaak zoals rechtswinkel.
De apostrof
Een apostrof gebruik je in combinatie met een -s om meervouden te maken en als het
woorden eindigt op a, i, o, u of y en voor deze letter een medeklinker staat. Voorbeelden zijn
memo’s, ski’s, baby’s maar essays, bureaus, organisaties.
De apostrof gebruik je ook om een bezitsrelatie uit te drukken: Hanna’ fiets maar Aziz’ boek
en Hans’ ouders.
Verder gebruik je een apostrof wanneer cijfers of letter apart uitgesproken worden gevolgd
door een achtervoegsel zoals VVD’er, d’s, A4’tje, msn’en, hbo’er.
Als cijfers of letters door een woord gevolgd worden gebruik je het koppelteken zoals VVD-
minister, A4-formaat.
Een koppelteken
- Als een samengesteld woord moeilijk leesbaar of onoverzichtelijk wordt zoals kassa-
lade of kas-salade en auto-export.
- In samenkoppelingen zoals staakt-het-vuren, kant-en-klaar en kant-en-klaarmaaltijd,
nek-aan-nekrace.
- In samenstellingen en afleidingen met een naam zoals Kabinet-Rutte, pro-Israel, on-
Hollands.
- In samenstellingen met letters, lettercombinaties, cijfers en andere tekens zoals
CDA-lid, A4-papier, e-mail.
- Bij samengestelde aardrijkskundige namen of afgeleide vormen zoals Midden-
Europa, Zuid-Afrika, Utrecht-Oost, Midden-Europees.
- In samenstellingen die bestaan uit twee functienamen zoals president-directeur,
aspirant-student.
- Na de voorbepalingen ‘niet’, ‘non’, ‘bijna’, ‘ex’ en ‘oud’ zoals non-fictie, bijna-ongeluk,
ex-minister, oud-leerling.
- Voor ‘generaal’ in de betekenis van ‘algemeen’ zoals directeur-generaal.
Het trema
Het trema gebruik je om twee klinkers te scheiden die je anders als een klank zou kunnen
