Gedragswetenschappen aantekeningen
Les 1
Visie op gezondheid: medische, monocausale visie op gezondheid
Professionele, medische gezondheid= de afwezigheid van ziekte of lichaamsgebrek
Er is slechts een oorzaak, vinden we die niet: persoon is niet ziek
Kritiek: te beperkt, ziektes zijn soms sluipend en psychische factoren buiten schot
Biologische visie:
Aanpassen van het lichaam (bijv temp) aan externe omstandigheden. Homeostase is het in
constant houden van fysiologische processen
Lukt dit dan gezond
Psychologische visie op gezondheid
Gezondheid is hoe iemand zich voelt. Kan ik mijn leven leiden?
Subjectief: een medisch gezond iemand kan ziek zijn vice versa
Sociale visie op gezondheid
Kan ik gewoon naar werk?
Kan ik vaderrol/studentrol vervullen
Etc.
Dan niet ziek
Sterke sociologische invalshoek
Humane, multicausale visie op gezondheid
Volgens de who gezondheid 1948
“A state of complete physical, social en mental well-being and not merely the absence of disease or
infirmity:
Je kijkt breed naar patient maar we kunnen er niks mee want dan zijn er weinig mensen gezond
Positieve gezondheid
Positieve gezondheid huber: gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen
en de regie te voeren in het licht van de fysieke en emotionele en sociale uitdagingen in het
leven
Dus: niet gezondheidsprobleem maar aanpassing centraal/zelfmanagement/ betekenis gevend/
eerkracht/ draagkracht/ draaglast
Leerdoelen
1. verschillende dimensies van gezondheid beschrijven
2. welke gezondheidsindicatoren gebruikt kunnen worden om prioriteiten te stellen in
preventieactiviteiten
, 3. uitleggen welke gezondheidsrisico’s samenhangen net verschillende chronische ziekten
4. determinanten van gedrag en stages of change benoemen en beschrijven
5. de principes van verschillende vormen van preventie beschrijven
6. principes van de community-based benadering en het verbinden van preventie en zorg
uitleggen
samenvatting boek:
Hoofdstuk 1
Gezondheid omvat waarderende, normerende en culturele aspecten die in tijd en plaats kunnen
variëren.Gezond wordt daarbij als synoniem voor ‘goed’ gezien, zoals in ‘gebruik je gezonde verstand’
Gezondheid volgens de verschillende benaderingen
1. Professionele (klassieke medische benadering)= medische gezondheid is de afwezigheid
van ziekte of lichaamsgebrek.
Klassieke, monocausale benadering. Volgens deze benadering is iedereen gezond die niet
ziek is en geen lichaamsgebrek heeft. In deze monocausale verklaringswijze van gezondheid
en ziekte, die ontstond met de ontdekking van micro-organismen als ziekteveroorzakers,
heeft het ontstaan van ziekte slechts één oorzaak. Is die oorzaak aanwijsbaar, dan is een
persoon ziek. Als een dergelijke oorzaak niet aanwijsbaar is, is er sprake van gezondheid.
Deze medische benadering klopt niet in alle gevallen en biedt onvoldoende houvast om het begrip
gezondheid te definieren.
biomedische perspectief= De behoeften van de clinicus en het systeem stonden centraal in de
zorgverlening.
Was in de medische visie sprake van physician-centered care, nu spreken we over patient-centered
care. De medische visie zou moeten worden losgelaten: ‘Health care is changing from physician-
centred care to patient-centred care
2. Biologische gezondheid is de aanpassing van het menselijk lichaam aan externe
omstandigheden, homeostase.
Biologische dimensie.
Homeostase= de mate waarin het organisme in staat is zijn interne, inwendige milieu (bijvoorbeeld
lichaamstemperatuur en zuurgraad van het bloed) binnen nauwe grenzen constant te houden bij
steeds veranderende externe condities. Dit valt onder biologische gezondheid.
3. In de psychologische visie is een persoon gezond als hij zijn zelf gestelde doelen in het
leven kan behalen en in zijn geestelijke behoeften kan voorzien.
Psychische dimensie, individuele benadering.
ziek is een persoon die niet aan zijn geestelijke behoeften kan voldoen. Mensen die een stoornis,
beperking of handicap hebben en lichamelijk ziek zijn, kunnen zichzelf volgens deze benadering als
, gezond definiëren. En degenen die zich gezond noemen, zíjn volgens de psychologische benadering
ook gezond
4. Volgens de sociale visie is een persoon gezond als hij zijn sociale rollen in de maatschappij
kan vervullen binnen de geldende waarden en normen.
Sociale dimensie.
In deze benadering staat het maatschappelijk functioneren centraal en is het individu met zijn eigen
behoeften en verlangens hieraan ondergeschikt. Een persoon is ziek als hij niet in staat is zich aan te
passen aan en zich te gedragen naar de heersende waarden en normen.
5. Multicausale visie op gezondheid
Volgens de WHO is gezondheid ‘a state of complete physical, social and mental well-being
and not merely the absence of disease or infirmity’.
Multicausale, multifactoriële benadering.
Deze visie verbindt de biologische, de psychologische en de sociale visie op gezondheid a state of
complete physical, social and mental well-being and not merely the absence of disease or infirmity’.
We noemen deze visie op gezondheid de humane benadering. De WHO-definitie biedt duidelijke
aanknopingspunten en het holistische mensbeeld
6. Dynamische visie op gezondheid
Volgens de dynamische visie is de mens gezond wanneer hij in balans is met zowel zichzelf als zijn
externe milieu. Door zijn aanpassingsvermogen is hij in staat de regie te houden over zijn
gezondheid.
In de dynamische visie op gezondheid wordt rekening gehouden met het aspect van veranderende
gezondheid. Bij deze benadering van gezondheid ligt het accent op het aanpassingsvermogen van de
mens en het bereiken van een evenwicht met de omgeving, het zogenoemde externe milieu
Het begrip ziekte krijgt dan de algemene betekenis ‘uit balans zijn’ en gezondheid betekent ‘in balans
zijn’. Een definitie van gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie die aansluit bij de
dynamische visie op gezondheid is: ‘Health is not simply the absence of disease: it is something
positive, a joyful attitude toward life, and a cheerful acceptance of the responsibilities that life puts
upon the individual
7. Positieve gezondheid
Gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen en de eigen regie te voeren in het
licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Een andere definitie die aansluit bij de dynamische visie op gezondheid is positieve gezondheid.
Positieve gezondheid kan worden omschreven als: ‘Gezondheid is het vermogen van mensen om zich
aan te passen en de eigen regie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale
uitdagingen van het leven’ (Huber )
Les 1
Visie op gezondheid: medische, monocausale visie op gezondheid
Professionele, medische gezondheid= de afwezigheid van ziekte of lichaamsgebrek
Er is slechts een oorzaak, vinden we die niet: persoon is niet ziek
Kritiek: te beperkt, ziektes zijn soms sluipend en psychische factoren buiten schot
Biologische visie:
Aanpassen van het lichaam (bijv temp) aan externe omstandigheden. Homeostase is het in
constant houden van fysiologische processen
Lukt dit dan gezond
Psychologische visie op gezondheid
Gezondheid is hoe iemand zich voelt. Kan ik mijn leven leiden?
Subjectief: een medisch gezond iemand kan ziek zijn vice versa
Sociale visie op gezondheid
Kan ik gewoon naar werk?
Kan ik vaderrol/studentrol vervullen
Etc.
Dan niet ziek
Sterke sociologische invalshoek
Humane, multicausale visie op gezondheid
Volgens de who gezondheid 1948
“A state of complete physical, social en mental well-being and not merely the absence of disease or
infirmity:
Je kijkt breed naar patient maar we kunnen er niks mee want dan zijn er weinig mensen gezond
Positieve gezondheid
Positieve gezondheid huber: gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen
en de regie te voeren in het licht van de fysieke en emotionele en sociale uitdagingen in het
leven
Dus: niet gezondheidsprobleem maar aanpassing centraal/zelfmanagement/ betekenis gevend/
eerkracht/ draagkracht/ draaglast
Leerdoelen
1. verschillende dimensies van gezondheid beschrijven
2. welke gezondheidsindicatoren gebruikt kunnen worden om prioriteiten te stellen in
preventieactiviteiten
, 3. uitleggen welke gezondheidsrisico’s samenhangen net verschillende chronische ziekten
4. determinanten van gedrag en stages of change benoemen en beschrijven
5. de principes van verschillende vormen van preventie beschrijven
6. principes van de community-based benadering en het verbinden van preventie en zorg
uitleggen
samenvatting boek:
Hoofdstuk 1
Gezondheid omvat waarderende, normerende en culturele aspecten die in tijd en plaats kunnen
variëren.Gezond wordt daarbij als synoniem voor ‘goed’ gezien, zoals in ‘gebruik je gezonde verstand’
Gezondheid volgens de verschillende benaderingen
1. Professionele (klassieke medische benadering)= medische gezondheid is de afwezigheid
van ziekte of lichaamsgebrek.
Klassieke, monocausale benadering. Volgens deze benadering is iedereen gezond die niet
ziek is en geen lichaamsgebrek heeft. In deze monocausale verklaringswijze van gezondheid
en ziekte, die ontstond met de ontdekking van micro-organismen als ziekteveroorzakers,
heeft het ontstaan van ziekte slechts één oorzaak. Is die oorzaak aanwijsbaar, dan is een
persoon ziek. Als een dergelijke oorzaak niet aanwijsbaar is, is er sprake van gezondheid.
Deze medische benadering klopt niet in alle gevallen en biedt onvoldoende houvast om het begrip
gezondheid te definieren.
biomedische perspectief= De behoeften van de clinicus en het systeem stonden centraal in de
zorgverlening.
Was in de medische visie sprake van physician-centered care, nu spreken we over patient-centered
care. De medische visie zou moeten worden losgelaten: ‘Health care is changing from physician-
centred care to patient-centred care
2. Biologische gezondheid is de aanpassing van het menselijk lichaam aan externe
omstandigheden, homeostase.
Biologische dimensie.
Homeostase= de mate waarin het organisme in staat is zijn interne, inwendige milieu (bijvoorbeeld
lichaamstemperatuur en zuurgraad van het bloed) binnen nauwe grenzen constant te houden bij
steeds veranderende externe condities. Dit valt onder biologische gezondheid.
3. In de psychologische visie is een persoon gezond als hij zijn zelf gestelde doelen in het
leven kan behalen en in zijn geestelijke behoeften kan voorzien.
Psychische dimensie, individuele benadering.
ziek is een persoon die niet aan zijn geestelijke behoeften kan voldoen. Mensen die een stoornis,
beperking of handicap hebben en lichamelijk ziek zijn, kunnen zichzelf volgens deze benadering als
, gezond definiëren. En degenen die zich gezond noemen, zíjn volgens de psychologische benadering
ook gezond
4. Volgens de sociale visie is een persoon gezond als hij zijn sociale rollen in de maatschappij
kan vervullen binnen de geldende waarden en normen.
Sociale dimensie.
In deze benadering staat het maatschappelijk functioneren centraal en is het individu met zijn eigen
behoeften en verlangens hieraan ondergeschikt. Een persoon is ziek als hij niet in staat is zich aan te
passen aan en zich te gedragen naar de heersende waarden en normen.
5. Multicausale visie op gezondheid
Volgens de WHO is gezondheid ‘a state of complete physical, social and mental well-being
and not merely the absence of disease or infirmity’.
Multicausale, multifactoriële benadering.
Deze visie verbindt de biologische, de psychologische en de sociale visie op gezondheid a state of
complete physical, social and mental well-being and not merely the absence of disease or infirmity’.
We noemen deze visie op gezondheid de humane benadering. De WHO-definitie biedt duidelijke
aanknopingspunten en het holistische mensbeeld
6. Dynamische visie op gezondheid
Volgens de dynamische visie is de mens gezond wanneer hij in balans is met zowel zichzelf als zijn
externe milieu. Door zijn aanpassingsvermogen is hij in staat de regie te houden over zijn
gezondheid.
In de dynamische visie op gezondheid wordt rekening gehouden met het aspect van veranderende
gezondheid. Bij deze benadering van gezondheid ligt het accent op het aanpassingsvermogen van de
mens en het bereiken van een evenwicht met de omgeving, het zogenoemde externe milieu
Het begrip ziekte krijgt dan de algemene betekenis ‘uit balans zijn’ en gezondheid betekent ‘in balans
zijn’. Een definitie van gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie die aansluit bij de
dynamische visie op gezondheid is: ‘Health is not simply the absence of disease: it is something
positive, a joyful attitude toward life, and a cheerful acceptance of the responsibilities that life puts
upon the individual
7. Positieve gezondheid
Gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen en de eigen regie te voeren in het
licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Een andere definitie die aansluit bij de dynamische visie op gezondheid is positieve gezondheid.
Positieve gezondheid kan worden omschreven als: ‘Gezondheid is het vermogen van mensen om zich
aan te passen en de eigen regie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale
uitdagingen van het leven’ (Huber )
