GEBITSMORFOLOGIE: INLEIDING TOT DE KENNIS
VH GEBIT
1 Globale beschrijving vh gebit
Temporaire gebit = melkgebit 20
Permanente gebit = blijvende gebit 32
Tandkiemen
= ontstaan tanden en kiezen
Meerlagig plaveiselepitheel
= vorming toekomstige kaken mesenchymaal weefsel vorming tandbeen
Ameloblasten = vormen glazuur
Odontoblasten = vormen dentine
Osteoblasten = botopbouwende cellen
Doorbraakvolgorde globaal
Temporaire gebit:
- Middensnijtanden OK : 6de maand
- Zijsnijtanden OK
- Melkkiezen
- Hoektanden
- Tweede melkkiezen : 24 – 30 maanden
Permanente gebit:
- Eerste grote kies (6) : 6 jarige leeftijd
- Verstandskies : 17-21 jarige leeftijd
Wisseling
= rond 6-7 jarige leeftijd
o Oseoclasten resorptie1 van melkwortels
1
Afbreken
,Resorptie temporair element onder invloed van de doorbrekende,
Tandkiemen: wit
permanente opvolger 2 Doorgebroken elementen: zwart
Gebroken lijn = oorspronkelijke contour temporair element S = snijtand – H = hoektand – K = Kies
B = bot – P = permanent – G = gingiva – T = temporair
Anatomie vd elementen en hun
omgeving
Glazuur
= kalkzouten in kristalvorm hydroxyapatiet Ca10(PO4)6(OH)2
o fluoride + weinig organisch materiaal
Klinische kroon = zichtbaar in de mond
Anatomische kroon = totale met glazuur bedekte element
Tandhals
= insnoering op overgang glazuur – cement
Bifurcatie = 2 wortels ontspringen aan de stam
Trifurcatie = 3 wortels ontspringen aan de stam
Foramen apicale
= opening in de wortelpunt bloedvaten – zenuwen komen binnen
Primaire dentine = voor de doorbraak
Secundaire dentine = na de eruptie
Tertiaire dentine = structuurloos reparatiedentine
Plexus ramificatoria = kleine kanaaltjes in apicale worteldeel
Cavum pulpae = pulpaholte
Canalis radicularis = wortelkanaal
Canalis dentis = wortelkanalen
Wortelcement
= zachte laag verkalkt weefsel - verankering vh element in het bot
Processus alveolaris
= zitten elementen in vast
o sponsachtig bot spongeosa
o dunne plaat corticaal bot (buitenzijde) ophangvezels
dichte structuur – zeer hard
Parodontale ligament
= wortelvlies verankeren van element in kaakbot
o proprioceptoren2 registreren van te grote druk pijn
Marginale gingiva = tandvleesrand
Vrije gingiva = niet verbonden met wortelcement
Alveolaire mucosa = slijmvlies roder – meer beweegbaar
Parodontium
1 Alveolaire mucosa
2
Zenuwuiteinden
, 2 Gingiva
3 Parodontale ligament
4 Wortelcement
5 Processus alveolaris
3 Benoeming en aanduiding vd elementen + vlakken
Two digit systeem
Letter-cijfer combinatie
Haderup systeem
4 Aanwijzingen voor het determineren vd elementen
1) Maak uit tot welke groep het element behoort
Incisief – cuspidaat – premolaar – molaar
2) Bepaal uit welke kaak het element afkomstig is
Mandibula – maxilla
3) Stel vast of het element vanuit het rechter of linker kwadrant komt
4) Onderzoek welke plaatst het element in de groep inneemt
1ste of 2de incisief – 1ste of 2de premolaar – 1ste, 2de of 3de molaar
temporair of permanent?
4.1 De groep
Element Kenmerk
Incisief - rechthoekig labiaal vlak
- approximaal beitelvorm
- 1 wortel
Incisief ok
- wortel is/lijkt in twee te splitsen
radix bifida: labiaal/linguaal deel
Cuspidaat - labiaal vijfhoekig
- snijrand dakvormig cuspis
- beitelvorm van opzij
- 1 wortel
Cuspidaat ok - soms radix bifida
Premolaar - kauwlvlak bestaat uit twee knobbels: buccaal – linguaal
- vestibulair aanzicht: linguale knobbel schuil achter buccale
- 1 wortel
, Eerste premolaar bk - twee wortels: buccaal – linguaal
Molaar - kauwvlak meer dan twee knobbels
- 2 wortels
Verstandskies - wortels soms met elkaar versmolten
4.2 Onderscheid tussen elementen uit onder- en bovenkaak
Element Kenmerk
Incisief bk - groter – breder mesiodistaal
- wortel labiaal – approximaal : dezelfde afmetingen
rond
Incisief ok
- slanker
- wortel labiaal gezien: smal
- wortel approximaal gezien: breed
ovaal
Cuspidaat bk - groter – breder mesiodistaal
- wortel labiaal – approximaal : dezelfde afmetingen
rond
Cuspidaat ok - slanker
- wortel labiaal gezien: smal
- wortel approximaal gezien: breed
ovaal
Premolaar bk - kauwvlak: ovaal
- knobbel vestibulair3 weinig hoger dan linguaal
- groeve in middenvlak
- wortel ovaal
- eerste premolaar : 2 wortels
Premolaar ok - kauwvlak: rond
- knobbel vestibulair3 hoger dan linguaal
- groeve ver naar linguaal kauwvlak helt af richting tong
- approximaal : buccale vlak buigt meer naar binnen
- wortel rond
Molaar bk - kauwvlak: ruitvorming
- 3 wortels: linguaal – twee buccale
Molaar ok - kauwvlak: rechthoekig
- 2 wortels
3
Wangkant
VH GEBIT
1 Globale beschrijving vh gebit
Temporaire gebit = melkgebit 20
Permanente gebit = blijvende gebit 32
Tandkiemen
= ontstaan tanden en kiezen
Meerlagig plaveiselepitheel
= vorming toekomstige kaken mesenchymaal weefsel vorming tandbeen
Ameloblasten = vormen glazuur
Odontoblasten = vormen dentine
Osteoblasten = botopbouwende cellen
Doorbraakvolgorde globaal
Temporaire gebit:
- Middensnijtanden OK : 6de maand
- Zijsnijtanden OK
- Melkkiezen
- Hoektanden
- Tweede melkkiezen : 24 – 30 maanden
Permanente gebit:
- Eerste grote kies (6) : 6 jarige leeftijd
- Verstandskies : 17-21 jarige leeftijd
Wisseling
= rond 6-7 jarige leeftijd
o Oseoclasten resorptie1 van melkwortels
1
Afbreken
,Resorptie temporair element onder invloed van de doorbrekende,
Tandkiemen: wit
permanente opvolger 2 Doorgebroken elementen: zwart
Gebroken lijn = oorspronkelijke contour temporair element S = snijtand – H = hoektand – K = Kies
B = bot – P = permanent – G = gingiva – T = temporair
Anatomie vd elementen en hun
omgeving
Glazuur
= kalkzouten in kristalvorm hydroxyapatiet Ca10(PO4)6(OH)2
o fluoride + weinig organisch materiaal
Klinische kroon = zichtbaar in de mond
Anatomische kroon = totale met glazuur bedekte element
Tandhals
= insnoering op overgang glazuur – cement
Bifurcatie = 2 wortels ontspringen aan de stam
Trifurcatie = 3 wortels ontspringen aan de stam
Foramen apicale
= opening in de wortelpunt bloedvaten – zenuwen komen binnen
Primaire dentine = voor de doorbraak
Secundaire dentine = na de eruptie
Tertiaire dentine = structuurloos reparatiedentine
Plexus ramificatoria = kleine kanaaltjes in apicale worteldeel
Cavum pulpae = pulpaholte
Canalis radicularis = wortelkanaal
Canalis dentis = wortelkanalen
Wortelcement
= zachte laag verkalkt weefsel - verankering vh element in het bot
Processus alveolaris
= zitten elementen in vast
o sponsachtig bot spongeosa
o dunne plaat corticaal bot (buitenzijde) ophangvezels
dichte structuur – zeer hard
Parodontale ligament
= wortelvlies verankeren van element in kaakbot
o proprioceptoren2 registreren van te grote druk pijn
Marginale gingiva = tandvleesrand
Vrije gingiva = niet verbonden met wortelcement
Alveolaire mucosa = slijmvlies roder – meer beweegbaar
Parodontium
1 Alveolaire mucosa
2
Zenuwuiteinden
, 2 Gingiva
3 Parodontale ligament
4 Wortelcement
5 Processus alveolaris
3 Benoeming en aanduiding vd elementen + vlakken
Two digit systeem
Letter-cijfer combinatie
Haderup systeem
4 Aanwijzingen voor het determineren vd elementen
1) Maak uit tot welke groep het element behoort
Incisief – cuspidaat – premolaar – molaar
2) Bepaal uit welke kaak het element afkomstig is
Mandibula – maxilla
3) Stel vast of het element vanuit het rechter of linker kwadrant komt
4) Onderzoek welke plaatst het element in de groep inneemt
1ste of 2de incisief – 1ste of 2de premolaar – 1ste, 2de of 3de molaar
temporair of permanent?
4.1 De groep
Element Kenmerk
Incisief - rechthoekig labiaal vlak
- approximaal beitelvorm
- 1 wortel
Incisief ok
- wortel is/lijkt in twee te splitsen
radix bifida: labiaal/linguaal deel
Cuspidaat - labiaal vijfhoekig
- snijrand dakvormig cuspis
- beitelvorm van opzij
- 1 wortel
Cuspidaat ok - soms radix bifida
Premolaar - kauwlvlak bestaat uit twee knobbels: buccaal – linguaal
- vestibulair aanzicht: linguale knobbel schuil achter buccale
- 1 wortel
, Eerste premolaar bk - twee wortels: buccaal – linguaal
Molaar - kauwvlak meer dan twee knobbels
- 2 wortels
Verstandskies - wortels soms met elkaar versmolten
4.2 Onderscheid tussen elementen uit onder- en bovenkaak
Element Kenmerk
Incisief bk - groter – breder mesiodistaal
- wortel labiaal – approximaal : dezelfde afmetingen
rond
Incisief ok
- slanker
- wortel labiaal gezien: smal
- wortel approximaal gezien: breed
ovaal
Cuspidaat bk - groter – breder mesiodistaal
- wortel labiaal – approximaal : dezelfde afmetingen
rond
Cuspidaat ok - slanker
- wortel labiaal gezien: smal
- wortel approximaal gezien: breed
ovaal
Premolaar bk - kauwvlak: ovaal
- knobbel vestibulair3 weinig hoger dan linguaal
- groeve in middenvlak
- wortel ovaal
- eerste premolaar : 2 wortels
Premolaar ok - kauwvlak: rond
- knobbel vestibulair3 hoger dan linguaal
- groeve ver naar linguaal kauwvlak helt af richting tong
- approximaal : buccale vlak buigt meer naar binnen
- wortel rond
Molaar bk - kauwvlak: ruitvorming
- 3 wortels: linguaal – twee buccale
Molaar ok - kauwvlak: rechthoekig
- 2 wortels
3
Wangkant
