MODULE 6: STRAF- EN STRAFPROCESRECHT
BEGRIPPEN
Strafrecht
= het geheel van normen die de strafbare gedragingen aangeven en de sancties bepalen en die worden
uitgevaardigd tot behoud van een aantal waarden, de openbare orde en de veiligheid. (Strafwetboek)
Strafsanctie
= betekent dat de overheid over de vrijheid en de rechten van de deliquent kan beschikken d.m.v. opsluiting,
hechtenis…in bepaalde gevallen kunnen ook beschermingsmaatregelen getroffen worden zoals internering
Strafprocesrecht
= het geheel van rechtsregels die bepalen op welke wijze en door wie de misdrijven en de vermoedelijke
daders ervan zullen worden vastgesteld en opgespoord, door wie en voor welk rechtscollege de beklaagden
zullen worden vervolgd, hoe die rechtscolleges beslissen en hoe die beslissingen uitgevoerd zullen worden.
(Wetboek van strafvordering & Gerechtelijk wetboek)
GRONDWETTELIJKE BEGINSELEN
De strafrechtelijke legaliteitsbeginsel:
• 4 componenten
o Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt (art. 12, GW)
o Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet (art. 14, GW)
o Niemand kan worden veroordeeld voor een daad of onthouding die niet strafbaar was op het
ogenblik dat ze gesteld werd (art. 7, EVRM)
o Geen misdrijf kan wordne gestraft met straffen die niet bij wet waren bepaald voor het
misdrijf werd gepleegd (art. 2 SWB)
• Die principes zijn zowel grondwettelijk, wettelijk verankerd als internationaal
• Deze regels zijn een waarborg voor de persoonlijke vrijheid tegen de willekeur van de rechtelijke macht
• Het strafrecht is een wettenrecht: formele en materieel legaliteitsbeginsel
o Formele zin: verwijst naar de rol van de formele wetgever: enkel krachtens de wet, decreet of
ordonnantie kunnen gedragingen strafbaar worden gesteld
o Materiële zin: verwijst naar de noodzaak om in strafwetten zo precies mogelijk te omschrijven
wat strafbaar wordt gesteld
• Analogische interpretatie is verboden
= het toepassen van een wetsbepaling op een geval waarvoor zij niet is geschreven
Grondwettelijk regeling van het aanhoudingsrecht
• De vrijheid van de persoon is gewaarborgd
o Uitzondering bij ontdekking op heterdaad, kan niemand worden aangehouden dan krachtens
een met reden omkleed bevel (= wettelijke grondslag vereist) van de rechter dat uiterlijk
binnen 48 uren te rekenen van de vrijheidsberoving moet worden betekend en enkel tot
voorlopige inhechtenisneming kan strekken (art. 12, GW)
o Geldt voor elke vorm van vrijheidsberoving
§ Vb. bestuurlijke aanhouding, gerechtelijke aanhouding, …
• Vrijheidsberoving
= op het ogenblik dat dat u weg wil en u wordt vasthouden
, Vervolgingsprocedure
• Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft
(art. 12, GW)
• Niemand kan, tegen zijn wil, onttrokken worden aan de rechter die de wet hem toekent (art 13, GW)
o Recht op gelijke behandeling: iedereen heeft het recht om volgens dezelfde regels te worden
vervolgd en gestraft
o De overheid mag niet verhinderen dat de burger zich tot de rechter wendt
§ Het omvat ook het verbod van eigenrichting
= de overheid mag zelf geen rechter aanstellen als die betrokken is in het geschil
Sancties
• De straf van de algemene verbeurdverklaring der goederen kan niet worden ingevoerd
= verlies van eigendomsrecht op al je goederen
• De straf van de bijzondere verbeurdverklaring mag wel
= verlies van alle vermogensvoordelen uit een misdrijf
• De burgerlijke dood is afgeschaft en kan niet opnieuw ingevoerd worden
= een straf waarbij men door de overheid als dood werd beschouwd
• De doodstraf is afgeschaft en kan niet worden ingevoerd
Soorten sancties
• Opsluiting
o Bij een misdaad
o Levenslange opsluiting kan niet: een straf moet samendrukbaar zijn, perspectief op een
vrijlating
• Hechtenis
o Bij politieke misdrijven
• Gevangenisstraf
o Bij wanbedrijven en overtredingen
• Bijkomende straffen
o Ontzetting uit sommige rechten
o Verbod om bepaalde beroepen uit te oefenen
BASISBEGRIPPEN VAN HET STRAFRECHT
SOORTEN MISDRIJVEN
Misdrijf
= elke handeling of onthouding waaraan door de wet een strafsanctie verbonden werd (kunnen zowel door
natuurlijke als door rechtspersonen worden gepleegd)
Misdrijven bestaan uit 2 componenten:
• Materiele element: hetgene wat in de wet staat, de strafbare gestelde daad of onthouding
• Morele element: de intentie om een verboden handeling te stellen of de doelbewustheid van de
onthouiding.
o Soms onopzettelijk, maar men zal toch de gevolgen moeten dragen
o Algemeen opzet: weten en willen
o Bijzonder opzet: specifieke intentie dat in de wet staat
Wettelijke indeling
• Overtreding
o Politiestraf: 1 – 8 dagen
BEGRIPPEN
Strafrecht
= het geheel van normen die de strafbare gedragingen aangeven en de sancties bepalen en die worden
uitgevaardigd tot behoud van een aantal waarden, de openbare orde en de veiligheid. (Strafwetboek)
Strafsanctie
= betekent dat de overheid over de vrijheid en de rechten van de deliquent kan beschikken d.m.v. opsluiting,
hechtenis…in bepaalde gevallen kunnen ook beschermingsmaatregelen getroffen worden zoals internering
Strafprocesrecht
= het geheel van rechtsregels die bepalen op welke wijze en door wie de misdrijven en de vermoedelijke
daders ervan zullen worden vastgesteld en opgespoord, door wie en voor welk rechtscollege de beklaagden
zullen worden vervolgd, hoe die rechtscolleges beslissen en hoe die beslissingen uitgevoerd zullen worden.
(Wetboek van strafvordering & Gerechtelijk wetboek)
GRONDWETTELIJKE BEGINSELEN
De strafrechtelijke legaliteitsbeginsel:
• 4 componenten
o Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt (art. 12, GW)
o Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet (art. 14, GW)
o Niemand kan worden veroordeeld voor een daad of onthouding die niet strafbaar was op het
ogenblik dat ze gesteld werd (art. 7, EVRM)
o Geen misdrijf kan wordne gestraft met straffen die niet bij wet waren bepaald voor het
misdrijf werd gepleegd (art. 2 SWB)
• Die principes zijn zowel grondwettelijk, wettelijk verankerd als internationaal
• Deze regels zijn een waarborg voor de persoonlijke vrijheid tegen de willekeur van de rechtelijke macht
• Het strafrecht is een wettenrecht: formele en materieel legaliteitsbeginsel
o Formele zin: verwijst naar de rol van de formele wetgever: enkel krachtens de wet, decreet of
ordonnantie kunnen gedragingen strafbaar worden gesteld
o Materiële zin: verwijst naar de noodzaak om in strafwetten zo precies mogelijk te omschrijven
wat strafbaar wordt gesteld
• Analogische interpretatie is verboden
= het toepassen van een wetsbepaling op een geval waarvoor zij niet is geschreven
Grondwettelijk regeling van het aanhoudingsrecht
• De vrijheid van de persoon is gewaarborgd
o Uitzondering bij ontdekking op heterdaad, kan niemand worden aangehouden dan krachtens
een met reden omkleed bevel (= wettelijke grondslag vereist) van de rechter dat uiterlijk
binnen 48 uren te rekenen van de vrijheidsberoving moet worden betekend en enkel tot
voorlopige inhechtenisneming kan strekken (art. 12, GW)
o Geldt voor elke vorm van vrijheidsberoving
§ Vb. bestuurlijke aanhouding, gerechtelijke aanhouding, …
• Vrijheidsberoving
= op het ogenblik dat dat u weg wil en u wordt vasthouden
, Vervolgingsprocedure
• Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft
(art. 12, GW)
• Niemand kan, tegen zijn wil, onttrokken worden aan de rechter die de wet hem toekent (art 13, GW)
o Recht op gelijke behandeling: iedereen heeft het recht om volgens dezelfde regels te worden
vervolgd en gestraft
o De overheid mag niet verhinderen dat de burger zich tot de rechter wendt
§ Het omvat ook het verbod van eigenrichting
= de overheid mag zelf geen rechter aanstellen als die betrokken is in het geschil
Sancties
• De straf van de algemene verbeurdverklaring der goederen kan niet worden ingevoerd
= verlies van eigendomsrecht op al je goederen
• De straf van de bijzondere verbeurdverklaring mag wel
= verlies van alle vermogensvoordelen uit een misdrijf
• De burgerlijke dood is afgeschaft en kan niet opnieuw ingevoerd worden
= een straf waarbij men door de overheid als dood werd beschouwd
• De doodstraf is afgeschaft en kan niet worden ingevoerd
Soorten sancties
• Opsluiting
o Bij een misdaad
o Levenslange opsluiting kan niet: een straf moet samendrukbaar zijn, perspectief op een
vrijlating
• Hechtenis
o Bij politieke misdrijven
• Gevangenisstraf
o Bij wanbedrijven en overtredingen
• Bijkomende straffen
o Ontzetting uit sommige rechten
o Verbod om bepaalde beroepen uit te oefenen
BASISBEGRIPPEN VAN HET STRAFRECHT
SOORTEN MISDRIJVEN
Misdrijf
= elke handeling of onthouding waaraan door de wet een strafsanctie verbonden werd (kunnen zowel door
natuurlijke als door rechtspersonen worden gepleegd)
Misdrijven bestaan uit 2 componenten:
• Materiele element: hetgene wat in de wet staat, de strafbare gestelde daad of onthouding
• Morele element: de intentie om een verboden handeling te stellen of de doelbewustheid van de
onthouiding.
o Soms onopzettelijk, maar men zal toch de gevolgen moeten dragen
o Algemeen opzet: weten en willen
o Bijzonder opzet: specifieke intentie dat in de wet staat
Wettelijke indeling
• Overtreding
o Politiestraf: 1 – 8 dagen
