Aantekeningen VIC 1 t/m 6

Hoorcolleges Klinische Ontwikkelingspsychologie


Introcollege


Ontwikkelingspsyho(pathologie):
- Pathologie  verwijst naar medisch model, maar ‘abnormaal vs ‘normaal’ = geen
hard onderscheid
- Problemen liggen meer op een dimensie van meer of minder aangepast aan een
specifieke context  Hangt af van leeftijd wat ‘aangepast’ is
- Dimensionele vs categorale benadering
 Dimensioneel = belangrijk voorkomen dat er harde grenzen zijn aan stoornissen,
waardoor kinderen hier net buiten vallen  meer kans op behandeling
- Problemen ontstaan als een (ongewenste) variant van de ontwikkeling
 Veel individuele variatie in de ontwikkeling
 Ontwikkeling is zelden zonder problemen
 Het gaat om ‘te veel’, ‘te weinig’, te traag, niet leeftijdsadequaat
 Met negatieve gevolgen voor welzijn, functioneren en verdere ontwikkeling


Ontwikkelingsbenadering
- We moeten de normale ontwikkeling begrijpen om het ontstaan van een probleem te
begrijpen + vice versa
- Vele paden gedurende de ontwikkeling die naar een bepaalde uitkomst leiden
- We zien zowel ‘equifinality’ als ‘multifinality’
 Equifinality = een probleem kan veroorzaakt worden door meerder oorzaken
(risicofactoren)
 Multifinality = dezelfde risicofactor kan resulteren in meerdere uitkomsten
(problemen)
- Behandeling kan er anders uitzien op basis van de oorzaak van een probleem  niet
generaliseren
- Het is erg belangrijk om het hele systeem te begrijpen  ouders, gezin,
leeftijdsgenoten, buurt, etc.  combinatie van kind factoren en omgevingsfactoren


Multifactorele en transactionele modellen
- Meestal meerder factoren die ontwikkeling bepalen  met gewenste of minder
gewenste uitkomsten
- Kind en omgevingsfactoren beïnvloeden elkaar  Factoren kunnen elkaar versterken
en risico verhogen + beschermende factoren kunnen risico verminderen (veerkracht)
+ vroege interacties kunnen latere beïnvloeden = cascade (een vervolg van
problemen)
- Genetische factoren zijn niet erg deterministisch  komen bijv. tot uiting onder
bepaalde omstandigheden/omgevingsfactoren

,Transactionele ontwikkeling:




- Zowel persoon heeft invloed op de omgeving, als de omgeving op de persoon  kan
elkaar versterken etc.


Leeftijd en ontwikkeling
- Kinderen veranderen in vaardigheden  deels continue, deels stapsgewijs
(transities)
- Veel problemen ontstaan in transitie periodes
 Wat gaat er daarbij mis?
 Jongens en meisjes vertonen verschillen in de ontwikkeling, en dus ook in het
ontstaan van problematiek 
jongens meer externaliserende problematiek en vroege (‘neurodevelopmental’)
problemen + meisjes meer internaliserende problematiek en vaker rond de
adolescentie
- Kenmerken van problemen kunnen leeftijdsspecifiek zijn
 Sommige problemen kunnen pas ontstaan op latere leeftijd, bijv. door cognitieve
capaciteiten
 Of kinderen uiten problematiek anders als ze jonger zijn


Wat is diagnostiek?
- = NIET het vaststellen van een ziekte of stoornis
- = WEL het hele proces van intake tot en met behandeling + preventie van problemen
door gezonde ontwikkeling te ondersteunen
- Het gaat om het stellen van goede vragen + het goed onderbouwen van keuzes en
conclusies en afweging daarbij
- Diagnostiek = besliskunde

, Diagnostische cyclus




Intakegesprek
- Verschil bij een intake bij kinderen/adolescenten en volwassenen:
 vaak aangemeld door ouders,
 ethiek (ouderlijk macht en toestemming),
 meerdere informanten (ouders en leerkrachten),
 kind misschien niet in staat om over het probleem te vertellen,
 niet altijd gemotiveerd voor hulpverlening,
 leeftijdsspecifieke uitingen en normeringen,
 andere betrokken instanties (voogd, kinderbescherming)
Aanmelding (deel van intake)
- rechtsposities:
 jonger dan 12  beide ouders moeten toestemmen (ook als gescheiden)
 12-16 jaar  ouders maar ook de adolescent
 16-18 jaar  adolescenten en met diens toestemming ook ouders
- Informatieplicht beide ouders (tenzij niet in het belang van het kind)
- Toestemming vragen voor opvragen informatie elders


Klachtanalyse
- Door gerichte vragen de klachten en hulpvragen van alle betrokkenen expliciteren
 A.d.h.v. concrete voorbeelden
 Specifiek gedrag in specifieke situaties
- Altijd controleren of je een juiste vertaalslag maakt + samenvatten (heb ik het goed
begrepen dat…)
- Met een betrokken professionele houding, goede gespreksvaardigheden en waarborg
van privacy en rechten