Hoofdstuk 1: Inleiding tot socialezekerheidsrecht
1. Wat is sociale zekerheid?
Geheel van maatregelen en instellingen
- Doel: aan elke burger voldoende bestaansmiddelen te waarborgen wanneer zijn bestaanszekerheid wordt
bedreigd ten gevolge van bepaalde risico’s
- Werkende mens zorgt mee voor soc zek stelsel
Traditioneel : 7 takken
- Rust- en overlevingspensioen: ouderdom (67, 45j werken), ongeschiktheid, werkloosheid, groeipakket
(verhoogde tegemoetkoming), leefloon (OCMW)
- Werkloosheid
- Arbeidsongevallenverzekering
- Beroepsziekteverzekering
- Gezinsbijslag
- Ziekte- en invaliditeitsverzekering
- Jaarlijkse vakantie
Brutoloon (WG betaalt)
- RSZ bijdrage: 13,07 % gaat af van brutoloon
- BVH (wegenwerken, leger,..)
- zorgverzekering: ter ondersteuning van de ouderen, $30/ jaar vanaf - RSZ (13,07%)
21j = nettoloon
- RSZ: int enkel sociale zekbijdragen
- verlof: 21 dagen (vaak wel meer)
Daarnaast ook nog sociale bijstand (of “residuaire regelingen”)
- Leefloon (en sociale bijstand in de brede zin)
- Inkomensgarantie voor ouderen
- Gewaarborgde gezinsbijslag
- Tegemoetkomingen aan gehandicapten
Sociale risico’s kunnen de bestaanszekerheid van de burger aantasten door:
- het inkomen te verminderen: Sociale zekerheid vangt dan het inkomensverlies op
- de uitgaven te vermeerderen: Sociale zekerheid zal deze kosten (gedeeltelijk) opvangen of terugbetalen
2. Kenmerken soc zekerheid
Solidariteit
- Centrale begrip in ons socialezekerheidssysteem
- Financiering via bijdragen op het loon van werknemers
- Is gewaarborgd
Verplicht karakter
- Men heeft niet de keuze
- Men kan niet kiezen voor bepaalde takken van de sociale zekerheid geen bijdrage te betalen
3. stelsels van sociale zekerheid
Stelsel van de loontrekkenden
- “Algemeen” stelsel
- “Bijzondere” stelsels
- “Aanvullende sociale zekerheid” of “bestaanszekerheid”
, Stelsel van de zelfstandigen
- Verzekering voor 5 takken
- Aansluiting en bijdragebetaling
Stelsels voor de ambtenaren
- Plaatselijke en provinciale overheden via RSZPPO (plaatselijke overheid via RSZPPO (wedde, loon)
- Andere ambtenaren: rechtstreeks verzekerd via de tewerkstellende overheid zelf
- Zijn wel via algemeen stelsel van de loontrekkenden verzekerd voor de gezondheidszorgen
Verbonden aan soc zek stelsel
- ZS niet automatisch verbonden aan soc zek stelsel: moet zichzelf gaan aansluiten bij soc verz fonds (athena,
xerius) per kwartaal soc zek bijdragen betalen (om de 3m), berekent op vermoed inkomen (op voorhand weet
je niet hoeveel je zult ontvangen dat jaar), bijdrages ruim schatten omdat je anders boetes krijgt
- WN wel automatisch verbonden
- AMB plaatselijke overheid via RSZPPO (wedde, loon)
4. Structuur van soc zek
Financiering via het loon van de WN
- Zie schema
- Gefinancierd door WG- en WN bijdragen:
- Ziekte- en invaliditeit
- Werkloosheid
- Pensioen
- Enkel gefinancierd door WGbijdragen:
- Gezinsbijslagen
- Jaarlijkse vakantie (voor arbeiders)
- Arbeidsongevallen en beroepsziekte
- eerste 3 pijlers: zowel Wn als WG betalen
1 ziekte en inv: ziekte (<1j ziek), invaliditeit (onafgebroken > 1j)
CVS (chronisch vermoeid) en fibromyalgie is een aandoening waarbij je last hebt van langdurige
(chronische) pijn in je spieren en bindweefsel = medisch erkent in rb wel soms moeilijk
- beroepsziekte: lijst
Subsidiering door overheid
Werkgevers- en werknemersbijdragen worden overgemaakt aan de RSZ (Rijksdienst voor Sociale Zekerheid)
RSZ herverdeelt de bijdragen over de sociale parastatalen:
= Verschillende takken die er zijn over volledige systeem = sociale parastatalen
- Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) ziekte
- Federale Pensioendienst (FDP)
- Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) werkloosheid
- Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (RJV)
- FONS (in Vlaanderen)
- Federaal agentschap voor Beroepsrisico’s (Fedris)
- ziekenfonds/ mutualiteit: staan in voor medische kosten en verdeelt naar zieken zelf/WN
- geconventioneerde arts: conventie/document ondertekent en zijn gehouden aan gebruikelijke tarieven die
overheid voorstelt
- niet-geconventioneerde arts: niet gebonden en mogen vrij vragen wat ze willen
van belang bij ziekenhuisopnames
hospverz zijn meestal gewone goedkopere verz, opgenomen bij NC arts zal deze verz niet
tussenkomen
,5. onderwerping aan sociale zekerheid (WN)
5.1 Algemeen
- RSZ-wet van 27 juni 1969 en wet van 29 juni 1981 -> RSZ = openbare orde, afwijken onmogelijk
- Uitvoerings-KB van 27 juni 1967
- RSZ-wet is van openbare orde
5.2 Territoriaal toepassingsgebied
- Werknemers die in België werken
- voor een werkgever die in België is gevestigd
- of voor een in het buitenland gevestigde WG die in België een exploitatiezetel heeft waarvan de WN afhangt
- Afwijkingen bij grensoverschrijdende tewerkstellingen mogelijk
- Tewerkstelling in landen waarmee België een overeenkomst heeft gesloten
- Tewerkstelling in landen waarmee België geen overeenkomst heeft
5.3 Personeel toepassingsgebied
- Werkgevers en werknemers die verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst
- Wat is een arbeidsovereenkomst?
1. Wederkerige overeenkomst
2. Werknemer verricht arbeid onder gezag van de werkgever
3. Werkgever verschaft arbeid en betaalt loon
- Ondergeschikt verband is essentieel
- Problematiek van schijnzelfstandigen en pseudowerknemers
-> Arbeidsrelatieswet van 27 december 2006
- Samengaan arbeidsovereenkomst en aannemings- of zelfstandigenovereenkomst
- Uitbreidingen, gelijkstellingen, beperkingen en uitsluitingen zie wetboek
- Zeelieden
- Gelijkstellingen
- Leerjongens
-“Niet-werknemers” (thuiswerkers, vrachtwagen - en taxichauffeurs (onder bepaalde vw), studenten, .
. personen verbonden door een opleidingsovereenkomst)
- Au-pairs (worden als dienstboden beschouwd)
, - Uitbreidingen
- Arbeid die in gelijkaardige omstandigheden als die van een arbeidsovereenkomst wordt verricht (zoals
huisarbeiders, studenten, onthaalouders)
- Beperkingen
- toepassing van de SZ beperkt tot een of meer takken (zoals leerlingen, dienstboden, betaalde
sportbeoefenaars, gelegenheidsarbeid in land- en tuinbouw, onthaalouders)
- Uitsluitingen
- Bepaalde WN worden uit het toepassingsgebied van de SZ uitgesloten: prestaties van beperkte omvang
6. Het loon waarop de bijdrage worden geïnd
6.1 Het begrip loon
- Basis waarop bijdragen berekend worden
- Voor arbeiders: 108% van het brutoloon: Omwille van enkelvoudig vakantiegeld voor arbeiders
- Voor bedienden: 100% van het brutoloon
- Loonbegrip
- elk in geld of in geld waardeerbaar voordeel
- door de werkgever toegekend aan de werknemer
- als tegenprestatie voor arbeid krachtens de arbeidsovereenkomst
- plus waar de werknemer rechtstreeks en onrechtstreeks recht op heeft
7. Financiering van de sociale zekerheid
7.1 Loontrekkenden: Werkgevers en werknemers
- Bijdragen op basis van het brutoloon van de werknemer
- Werknemersbijdrage (13,07% van het brutoloon)
- Werkgevers- of patronale bijdrage
- Invloed van de tax shift
- Tussenkomst van de Staat
7.2 Vermindering van sociale bijdragen
Structurele Vermindering
Structurele vermindering is een algemene vermindering van de socialezekerheidsbijdragen die de
werkgever moet betalen. Het is van toepassing op alle werknemers, ongeacht hun leeftijd, geslacht,
functie, enz. Het doel van deze vermindering is om de algemene loonkosten voor de werkgever te
verminderen.
Doelgroepvermindering
Aan de andere kant, doelgroepvermindering is een specifieke vermindering die gericht is op bepaalde
groepen werknemers. Het doel van deze vermindering is om de tewerkstelling van bepaalde groepen
te bevorderen, zoals jongeren, ouderen, langdurig werklozen, enz. De voorwaarden en het bedrag van
de vermindering kunnen variëren afhankelijk van de specifieke groep.
Structurele Vermindering Doelgroepvermindering
Vermindering van algemene
Doel Bevordering van tewerkstelling van specifieke groepen
loonkosten
Toepassing Alle werknemers Specifieke groepen ( jongeren, ouderen, langdurig werklozen)
1. Wat is sociale zekerheid?
Geheel van maatregelen en instellingen
- Doel: aan elke burger voldoende bestaansmiddelen te waarborgen wanneer zijn bestaanszekerheid wordt
bedreigd ten gevolge van bepaalde risico’s
- Werkende mens zorgt mee voor soc zek stelsel
Traditioneel : 7 takken
- Rust- en overlevingspensioen: ouderdom (67, 45j werken), ongeschiktheid, werkloosheid, groeipakket
(verhoogde tegemoetkoming), leefloon (OCMW)
- Werkloosheid
- Arbeidsongevallenverzekering
- Beroepsziekteverzekering
- Gezinsbijslag
- Ziekte- en invaliditeitsverzekering
- Jaarlijkse vakantie
Brutoloon (WG betaalt)
- RSZ bijdrage: 13,07 % gaat af van brutoloon
- BVH (wegenwerken, leger,..)
- zorgverzekering: ter ondersteuning van de ouderen, $30/ jaar vanaf - RSZ (13,07%)
21j = nettoloon
- RSZ: int enkel sociale zekbijdragen
- verlof: 21 dagen (vaak wel meer)
Daarnaast ook nog sociale bijstand (of “residuaire regelingen”)
- Leefloon (en sociale bijstand in de brede zin)
- Inkomensgarantie voor ouderen
- Gewaarborgde gezinsbijslag
- Tegemoetkomingen aan gehandicapten
Sociale risico’s kunnen de bestaanszekerheid van de burger aantasten door:
- het inkomen te verminderen: Sociale zekerheid vangt dan het inkomensverlies op
- de uitgaven te vermeerderen: Sociale zekerheid zal deze kosten (gedeeltelijk) opvangen of terugbetalen
2. Kenmerken soc zekerheid
Solidariteit
- Centrale begrip in ons socialezekerheidssysteem
- Financiering via bijdragen op het loon van werknemers
- Is gewaarborgd
Verplicht karakter
- Men heeft niet de keuze
- Men kan niet kiezen voor bepaalde takken van de sociale zekerheid geen bijdrage te betalen
3. stelsels van sociale zekerheid
Stelsel van de loontrekkenden
- “Algemeen” stelsel
- “Bijzondere” stelsels
- “Aanvullende sociale zekerheid” of “bestaanszekerheid”
, Stelsel van de zelfstandigen
- Verzekering voor 5 takken
- Aansluiting en bijdragebetaling
Stelsels voor de ambtenaren
- Plaatselijke en provinciale overheden via RSZPPO (plaatselijke overheid via RSZPPO (wedde, loon)
- Andere ambtenaren: rechtstreeks verzekerd via de tewerkstellende overheid zelf
- Zijn wel via algemeen stelsel van de loontrekkenden verzekerd voor de gezondheidszorgen
Verbonden aan soc zek stelsel
- ZS niet automatisch verbonden aan soc zek stelsel: moet zichzelf gaan aansluiten bij soc verz fonds (athena,
xerius) per kwartaal soc zek bijdragen betalen (om de 3m), berekent op vermoed inkomen (op voorhand weet
je niet hoeveel je zult ontvangen dat jaar), bijdrages ruim schatten omdat je anders boetes krijgt
- WN wel automatisch verbonden
- AMB plaatselijke overheid via RSZPPO (wedde, loon)
4. Structuur van soc zek
Financiering via het loon van de WN
- Zie schema
- Gefinancierd door WG- en WN bijdragen:
- Ziekte- en invaliditeit
- Werkloosheid
- Pensioen
- Enkel gefinancierd door WGbijdragen:
- Gezinsbijslagen
- Jaarlijkse vakantie (voor arbeiders)
- Arbeidsongevallen en beroepsziekte
- eerste 3 pijlers: zowel Wn als WG betalen
1 ziekte en inv: ziekte (<1j ziek), invaliditeit (onafgebroken > 1j)
CVS (chronisch vermoeid) en fibromyalgie is een aandoening waarbij je last hebt van langdurige
(chronische) pijn in je spieren en bindweefsel = medisch erkent in rb wel soms moeilijk
- beroepsziekte: lijst
Subsidiering door overheid
Werkgevers- en werknemersbijdragen worden overgemaakt aan de RSZ (Rijksdienst voor Sociale Zekerheid)
RSZ herverdeelt de bijdragen over de sociale parastatalen:
= Verschillende takken die er zijn over volledige systeem = sociale parastatalen
- Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) ziekte
- Federale Pensioendienst (FDP)
- Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) werkloosheid
- Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (RJV)
- FONS (in Vlaanderen)
- Federaal agentschap voor Beroepsrisico’s (Fedris)
- ziekenfonds/ mutualiteit: staan in voor medische kosten en verdeelt naar zieken zelf/WN
- geconventioneerde arts: conventie/document ondertekent en zijn gehouden aan gebruikelijke tarieven die
overheid voorstelt
- niet-geconventioneerde arts: niet gebonden en mogen vrij vragen wat ze willen
van belang bij ziekenhuisopnames
hospverz zijn meestal gewone goedkopere verz, opgenomen bij NC arts zal deze verz niet
tussenkomen
,5. onderwerping aan sociale zekerheid (WN)
5.1 Algemeen
- RSZ-wet van 27 juni 1969 en wet van 29 juni 1981 -> RSZ = openbare orde, afwijken onmogelijk
- Uitvoerings-KB van 27 juni 1967
- RSZ-wet is van openbare orde
5.2 Territoriaal toepassingsgebied
- Werknemers die in België werken
- voor een werkgever die in België is gevestigd
- of voor een in het buitenland gevestigde WG die in België een exploitatiezetel heeft waarvan de WN afhangt
- Afwijkingen bij grensoverschrijdende tewerkstellingen mogelijk
- Tewerkstelling in landen waarmee België een overeenkomst heeft gesloten
- Tewerkstelling in landen waarmee België geen overeenkomst heeft
5.3 Personeel toepassingsgebied
- Werkgevers en werknemers die verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst
- Wat is een arbeidsovereenkomst?
1. Wederkerige overeenkomst
2. Werknemer verricht arbeid onder gezag van de werkgever
3. Werkgever verschaft arbeid en betaalt loon
- Ondergeschikt verband is essentieel
- Problematiek van schijnzelfstandigen en pseudowerknemers
-> Arbeidsrelatieswet van 27 december 2006
- Samengaan arbeidsovereenkomst en aannemings- of zelfstandigenovereenkomst
- Uitbreidingen, gelijkstellingen, beperkingen en uitsluitingen zie wetboek
- Zeelieden
- Gelijkstellingen
- Leerjongens
-“Niet-werknemers” (thuiswerkers, vrachtwagen - en taxichauffeurs (onder bepaalde vw), studenten, .
. personen verbonden door een opleidingsovereenkomst)
- Au-pairs (worden als dienstboden beschouwd)
, - Uitbreidingen
- Arbeid die in gelijkaardige omstandigheden als die van een arbeidsovereenkomst wordt verricht (zoals
huisarbeiders, studenten, onthaalouders)
- Beperkingen
- toepassing van de SZ beperkt tot een of meer takken (zoals leerlingen, dienstboden, betaalde
sportbeoefenaars, gelegenheidsarbeid in land- en tuinbouw, onthaalouders)
- Uitsluitingen
- Bepaalde WN worden uit het toepassingsgebied van de SZ uitgesloten: prestaties van beperkte omvang
6. Het loon waarop de bijdrage worden geïnd
6.1 Het begrip loon
- Basis waarop bijdragen berekend worden
- Voor arbeiders: 108% van het brutoloon: Omwille van enkelvoudig vakantiegeld voor arbeiders
- Voor bedienden: 100% van het brutoloon
- Loonbegrip
- elk in geld of in geld waardeerbaar voordeel
- door de werkgever toegekend aan de werknemer
- als tegenprestatie voor arbeid krachtens de arbeidsovereenkomst
- plus waar de werknemer rechtstreeks en onrechtstreeks recht op heeft
7. Financiering van de sociale zekerheid
7.1 Loontrekkenden: Werkgevers en werknemers
- Bijdragen op basis van het brutoloon van de werknemer
- Werknemersbijdrage (13,07% van het brutoloon)
- Werkgevers- of patronale bijdrage
- Invloed van de tax shift
- Tussenkomst van de Staat
7.2 Vermindering van sociale bijdragen
Structurele Vermindering
Structurele vermindering is een algemene vermindering van de socialezekerheidsbijdragen die de
werkgever moet betalen. Het is van toepassing op alle werknemers, ongeacht hun leeftijd, geslacht,
functie, enz. Het doel van deze vermindering is om de algemene loonkosten voor de werkgever te
verminderen.
Doelgroepvermindering
Aan de andere kant, doelgroepvermindering is een specifieke vermindering die gericht is op bepaalde
groepen werknemers. Het doel van deze vermindering is om de tewerkstelling van bepaalde groepen
te bevorderen, zoals jongeren, ouderen, langdurig werklozen, enz. De voorwaarden en het bedrag van
de vermindering kunnen variëren afhankelijk van de specifieke groep.
Structurele Vermindering Doelgroepvermindering
Vermindering van algemene
Doel Bevordering van tewerkstelling van specifieke groepen
loonkosten
Toepassing Alle werknemers Specifieke groepen ( jongeren, ouderen, langdurig werklozen)
