Samenvatting uitwerkingen leerdoelen recht en ethiek

Recht en ethiek leerdoelen

zorgethiek
Lawrence Kohlberg was een Amerikaanse psycholoog. Hij is bekend vanwege zijn stadiumtheorie
over de morele ontwikkeling van kinderen, adolescenten en volwassenen (zie hierna). Kohlberg
bouwde voort op het werk van Jean Piaget. Zorgethiek begint bij de kritiek van Carol Gilligan
(medewerker van Kohlberg) op het morele ontwikkelingsmodel van Lawrence Kohlberg

Morele ontwikkeling volgens onderzoek van Lawrence Kohlberg
preconventioneel
1. egocentrisch
2. Gehoorzaamheid
conventioneel
3. Voor wat hoort wat
4. Goede relatie met anderen
postconventioneel
5.Verantwoordelijkheid
6. Principieel geweten

Zorg ethiek:
Zorgethiek (care ethics) is een politiek-ethische stroming, die wil begrijpen hoe zorg in elkaar zit. Het
is een interdisciplinair veld van onderzoek dat gedreven wordt door maatschappelijke vragen.
uitgangspunt is dat mensen gekenmerkt worden door onderlinge afhankelijkheid en kwetsbaarheid.
Mensen hebben elkaar nodig. In dit ethische perspectief staat niet het autonome individu centraal
maar de relatie en de context.

moreel oordeel= een keuze over wat het goede is om te doen, komt tot stand door inleven in de
situatie en is sterk context afhankelijk.

Bij zorgethiek ligt de focus op betrokkenheid en compassie voor de ander op basis van de gedeelde
afhankelijkheid en kwetsbaarheid.

Voorbeeld op andere manier komen tot een morel oordeel: Heinzdilemma
zorgethiek betreft alle mensen. Zorgethiek beschrijft onze condition humaine= onze menselijke
zijnswijze.

Aantal kenmerken zorgethiek

 Zorgethiek is geen ethiek alleen voor de zorg

 Gaat over een ander mensbeeld

 Oorsprong in theorie op morele ontwikkeling en politieke filosofie

 Kritiek op centraal stellen van individuele rechten en plichten centraal waardoor mensen
meer tegenover elkaar kunnen komen te staan

 Zorg als een fundamenteel ethisch concept

• Zorgen is een ethisch proces dat binnen relaties vorm krijgt waarbinnen mensen
vorm geven aan hun verantwoordelijkheid voor elkaar, met een relationele en
contextuele gevoeligheid

, Het Heinz-dilemma
Het Heinz-dilemma is een veel gebruikt voorbeeld in ethische en morele discussies. Zo
heeft Lawrence Kohlberg het gebruikt om een schema van de morele ontwikkelingen van de mens op
te stellen.
Een vrouw was stervende, ze had een speciale soort van kanker. Er was echter één bepaald medicijn
die deze kanker kon genezen, maar dit medicijn was veel te duur. Heinz, de man van de vrouw, was
echter de assistent van een apotheker. Hij zat dus met het morele dilemma om het geneesmiddel al
dan niet te stelen. Kohlberg heeft een theorie met verschillende fases ontwikkeld:


fas
motief omschrijving
e


Heinz steelt het medicijn niet, want anders zou hem een
1 Straf vermijden
gevangenisstraf te wachten staan. Hij gehoorzaamt de autoriteiten.


Heinz steelt het medicijn, hij zal zich veel gelukkiger voelen als hij zijn
2 Eigenbelang
vrouw kan redden van de dood.


3 Loyaliteit Heinz steelt het medicijn omdat zijn vrouw het verwacht, hij is loyaal.


4 Wetten respecteren Heinz steelt het medicijn niet omdat de wet diefstal verbiedt.


Heinz steelt het medicijn want iedereen heeft een recht op leven,
5 Mensenrechten
ongeacht de wet.


Heinz steelt het medicijn omdat het leven van een mens redden een
Universeel
6 veel fundamentelere waarde is dan het eigendomsrecht van een
menselijke ethiek
ander.