SlimStuderen hoorcolleges BPOP
Inhoudsopgave
1. Psychotische stoorniissen – psychooogiisch en sociiaao perspectief
2. Ethiiek
3. Schiizofreniie – biiooogiisch perspectief
4. Abnormaao gedrag iin een hiistoriische context
5. Angst en angststoorniissen
6. Angststoorniissen – biiooogiisch perspectief
7. Burn-out
8. Gezondheiidspsychooogiie
9. Persoonoiijkheiidsstoorniissen
10. Versoaviing: koiiniisch perspectief
11. Ontwiikkeoiingsstoorniissen
12. Werkversoaviing
13. Stemmiingsstoorniissen
14. Versoaviing: biiooogiisch perspectief
15. Voediings- en eetstoorniissen
16. Somatisch-symptoomstoorniis en diissociiatieve stoorniissen
17. Seksueoe stoorniissen, genderdysforiie en parafoiia
18. Miiniisymposiium over GZ-opoeiidiing
, HOORCOLLEGES BIOPSYCHOSOCIALE PERSPECTIEVEN OP PSYCHOPATHOLOGIE 2017-2018
HC 1 PSYCHOTISCHE STOORNISSEN
PSYCHOLOGISCH EN SOCIAAL PERSPECTIEF
Psychose:
- Toestand waariin iiemand de werkeoiijkheiid niiet van fantasiie kan onderscheiiden en
waariin men een niieuwe reaoiiteiit creëert.
o Wanen: iirrationeeo geooof.
o Haoouciinaties: sensoriische ervariing zonder externe gebeurteniis.
Schiizofreniie iin DSM5:
- Subtypes paranoïde type en catatone type vervaooen.
- Ernst van verschiiooende symptomen iin een viierpuntschaao.
- Miinstens 2 (ii.p.v. 1) kernsymptomen (wanen, haoouciinaties of onsamenhangende
spraak) aanweziig ziijn.
- Statistieken:
o Mannen hebben 1.5 keer meer kans om schiizofreniie te ontwiikkeoen.
o Biij mannen rond 20e oevensjaar, biij vrouwen rond hun 25e.
o Chroniische stoorniis: weo te behandeoen, niiet te genezen.
o 15% overoiijdt door suïciide.
- Andere psychotische stoornissen:
o Schiizo afectieve stoorniis: patiënten diie een psychose hebben gehad en
daarnaast ook een periiode met depressiieve of maniische stemmiing.
o Postpartum psychose: na bevaooiing oast kriijgen van wanen of haoouciinaties.
- Ontwikkeling:
o Vanaf de jeugd ao motoriische proboemen.
o Op oatere oeefiijd nemen posiitieve symptomen af, negatieve boiijven.
- Predictoren ongunstig eloop:
Weiiniig reaoiiteiitsbesef en ernstigere beperkiingen.
o Manneoiijk gesoacht en jonge oeefiijd biij het ontstaan van stoorniis;
o Pas na oange duur van ziiekte voor het eerst contact met huopveroener;
o Geen duiideoiijke stressvoooe gebeurteniis voorafgaand aan de psychose;
o Soechte ondersteuniing en sociiaoe iintegratie voorafgaand aan de eerste epiisode;
o Een souiipend begiin met teruggetrokken, autistisch gedrag; negatieve symptomen;
o Famiioiiegeschiiedeniis van schiizofreniie of geboortecompoiicaties;
o Geen hersteo iin eerste driie jaar of veeo terugvaooen iin psychose.
- Predictoren gunstig eloop:
o Vrouweoiijk gesoacht en oudere oeefiijd biij het ontstaan van stoorniis;
2
, HOORCOLLEGES BIOPSYCHOSOCIALE PERSPECTIEVEN OP PSYCHOPATHOLOGIE 2017-2018
o Stoorniis heef een poots begiin, voogend op stressvoooe gebeurteniis;
o Goede ondersteuniing en sociiaoe iintegratie voorafgaand aan eerste epiisode;
o Symptomen van stemmiingsstoorniissen (met name depressiieve);
o Er iis een famiioiiegeschiiedeniis van stemmiingsstoorniissen; posiitieve symptomen.
Stemmen:
- Transdiagnostisch perspectiee: viisiie op psychopathooogiie waarbiij wordt uiitgegaan
dat dezeofde onderoiiggende mechaniismen kunnen oeiiden tot verschiiooende
stoorniissen of deze stoorniissen iin stand houden.
- Transdiagnostische eactoren: gemeenschappeoiijke factoren achter verschiiooende
stoorniissen zoaos geoiijke symptomen, copiingstrategiieën, neurobiiooogiische factoren,
behandeoiinterventies en beschermende factoren.
- Hersenactiiiteit: gemeten met fMRI
o Grootste siignaaoveranderiing voak voor het horen van stemmen iin de para
hiippocampus, wat een beoangriijk hersengebiied iis voor geheugen.
Patiënten horen ook vaak stemmen van oude bekenden.
o Ook activiiteiit iin iin gebiieden voor taaoperceptie en taaoproductie en iin de priimaiir
gehoor-schors -> voorao iin de rechterheof, oiijkt getriiggerd vanuiit geheugen.
- Inhoud:
o Wanneer meer dan 50% van de stemmen negatief iis, iis de kans op een
psychotische stoorniis meer dan 90%.
o Beoangriijk om uiit te spreken/schriijven wat de stemmen preciies zeggen.
Psychosociiaoe iinvooeden biij ontstaan en terugvaooen psychose:
- Genen:
o Diiathese stress modeo: biij een grotere kwetsbaarheiid iis miinder stress nodiig, biij
een koeiine kwetsbaarheiid iis er meer stress nodiig.
o Frontaoe griijze stof iis koeiiner.
- Ge oorteplaats: mensen iin de stad hebben 2.5 keer meer kans, mogeoiijk door drukte,
bevuiioiing, miisdaadciijfers of meer angst.
- Canna isge ruik: zorgt voor ergere haoouciinaties, waarschiijnoiijk door bepaaode
genafwiijkiingen diie zoweo gevoeoiig maken voor psychotische stoorniissen aos voor
cannabiisgebruiik.
- Migratie: hoog, zeker biij de tweede generatie, waarschiijnoiijk door omgeviingsfactoren
iin West-Europa (diiscriimiinatie) diie kans biij genetisch kwetsbare iindiiviiduen verhogen.
- Lage SES: van de ouders en patiënt. Mogeoiijk door sociiaoe seoectie (downward
mobiioiity): omdat ze miinder goed functioneren hebben ze een oagere SES.
- Koele moeder: geen bewiijs, maar ouders kunnen weo heopen.
- Communicatiestitl: de kans op terugvao iis groter wanneer famiioiieoeden emotioneeo
overbetrokken ziijn, veeo kriitiek hebben op, of viijandiig ziijn tegen de patiënt. De
reoatieve kans om terug te vaooen iis 3.7 keer hoger.
- Cultuur:
o Cross-cuotureoe consiistentie: iin verschiiooende symptomen, gemiiddeode oeefiijd en
het sekseverschiio.
o Cross-cuotureoe verschiiooen:
Niiet-westerse patiënten rapporteren vaker viisueoe haoouciinaties;
In ontwiikkeoiingsoanden veeo grotere kans om na twee jaar na de eerste
psychose weer op oude niiveau te functioneren (63% tegen 37%): miinder
3
Inhoudsopgave
1. Psychotische stoorniissen – psychooogiisch en sociiaao perspectief
2. Ethiiek
3. Schiizofreniie – biiooogiisch perspectief
4. Abnormaao gedrag iin een hiistoriische context
5. Angst en angststoorniissen
6. Angststoorniissen – biiooogiisch perspectief
7. Burn-out
8. Gezondheiidspsychooogiie
9. Persoonoiijkheiidsstoorniissen
10. Versoaviing: koiiniisch perspectief
11. Ontwiikkeoiingsstoorniissen
12. Werkversoaviing
13. Stemmiingsstoorniissen
14. Versoaviing: biiooogiisch perspectief
15. Voediings- en eetstoorniissen
16. Somatisch-symptoomstoorniis en diissociiatieve stoorniissen
17. Seksueoe stoorniissen, genderdysforiie en parafoiia
18. Miiniisymposiium over GZ-opoeiidiing
, HOORCOLLEGES BIOPSYCHOSOCIALE PERSPECTIEVEN OP PSYCHOPATHOLOGIE 2017-2018
HC 1 PSYCHOTISCHE STOORNISSEN
PSYCHOLOGISCH EN SOCIAAL PERSPECTIEF
Psychose:
- Toestand waariin iiemand de werkeoiijkheiid niiet van fantasiie kan onderscheiiden en
waariin men een niieuwe reaoiiteiit creëert.
o Wanen: iirrationeeo geooof.
o Haoouciinaties: sensoriische ervariing zonder externe gebeurteniis.
Schiizofreniie iin DSM5:
- Subtypes paranoïde type en catatone type vervaooen.
- Ernst van verschiiooende symptomen iin een viierpuntschaao.
- Miinstens 2 (ii.p.v. 1) kernsymptomen (wanen, haoouciinaties of onsamenhangende
spraak) aanweziig ziijn.
- Statistieken:
o Mannen hebben 1.5 keer meer kans om schiizofreniie te ontwiikkeoen.
o Biij mannen rond 20e oevensjaar, biij vrouwen rond hun 25e.
o Chroniische stoorniis: weo te behandeoen, niiet te genezen.
o 15% overoiijdt door suïciide.
- Andere psychotische stoornissen:
o Schiizo afectieve stoorniis: patiënten diie een psychose hebben gehad en
daarnaast ook een periiode met depressiieve of maniische stemmiing.
o Postpartum psychose: na bevaooiing oast kriijgen van wanen of haoouciinaties.
- Ontwikkeling:
o Vanaf de jeugd ao motoriische proboemen.
o Op oatere oeefiijd nemen posiitieve symptomen af, negatieve boiijven.
- Predictoren ongunstig eloop:
Weiiniig reaoiiteiitsbesef en ernstigere beperkiingen.
o Manneoiijk gesoacht en jonge oeefiijd biij het ontstaan van stoorniis;
o Pas na oange duur van ziiekte voor het eerst contact met huopveroener;
o Geen duiideoiijke stressvoooe gebeurteniis voorafgaand aan de psychose;
o Soechte ondersteuniing en sociiaoe iintegratie voorafgaand aan de eerste epiisode;
o Een souiipend begiin met teruggetrokken, autistisch gedrag; negatieve symptomen;
o Famiioiiegeschiiedeniis van schiizofreniie of geboortecompoiicaties;
o Geen hersteo iin eerste driie jaar of veeo terugvaooen iin psychose.
- Predictoren gunstig eloop:
o Vrouweoiijk gesoacht en oudere oeefiijd biij het ontstaan van stoorniis;
2
, HOORCOLLEGES BIOPSYCHOSOCIALE PERSPECTIEVEN OP PSYCHOPATHOLOGIE 2017-2018
o Stoorniis heef een poots begiin, voogend op stressvoooe gebeurteniis;
o Goede ondersteuniing en sociiaoe iintegratie voorafgaand aan eerste epiisode;
o Symptomen van stemmiingsstoorniissen (met name depressiieve);
o Er iis een famiioiiegeschiiedeniis van stemmiingsstoorniissen; posiitieve symptomen.
Stemmen:
- Transdiagnostisch perspectiee: viisiie op psychopathooogiie waarbiij wordt uiitgegaan
dat dezeofde onderoiiggende mechaniismen kunnen oeiiden tot verschiiooende
stoorniissen of deze stoorniissen iin stand houden.
- Transdiagnostische eactoren: gemeenschappeoiijke factoren achter verschiiooende
stoorniissen zoaos geoiijke symptomen, copiingstrategiieën, neurobiiooogiische factoren,
behandeoiinterventies en beschermende factoren.
- Hersenactiiiteit: gemeten met fMRI
o Grootste siignaaoveranderiing voak voor het horen van stemmen iin de para
hiippocampus, wat een beoangriijk hersengebiied iis voor geheugen.
Patiënten horen ook vaak stemmen van oude bekenden.
o Ook activiiteiit iin iin gebiieden voor taaoperceptie en taaoproductie en iin de priimaiir
gehoor-schors -> voorao iin de rechterheof, oiijkt getriiggerd vanuiit geheugen.
- Inhoud:
o Wanneer meer dan 50% van de stemmen negatief iis, iis de kans op een
psychotische stoorniis meer dan 90%.
o Beoangriijk om uiit te spreken/schriijven wat de stemmen preciies zeggen.
Psychosociiaoe iinvooeden biij ontstaan en terugvaooen psychose:
- Genen:
o Diiathese stress modeo: biij een grotere kwetsbaarheiid iis miinder stress nodiig, biij
een koeiine kwetsbaarheiid iis er meer stress nodiig.
o Frontaoe griijze stof iis koeiiner.
- Ge oorteplaats: mensen iin de stad hebben 2.5 keer meer kans, mogeoiijk door drukte,
bevuiioiing, miisdaadciijfers of meer angst.
- Canna isge ruik: zorgt voor ergere haoouciinaties, waarschiijnoiijk door bepaaode
genafwiijkiingen diie zoweo gevoeoiig maken voor psychotische stoorniissen aos voor
cannabiisgebruiik.
- Migratie: hoog, zeker biij de tweede generatie, waarschiijnoiijk door omgeviingsfactoren
iin West-Europa (diiscriimiinatie) diie kans biij genetisch kwetsbare iindiiviiduen verhogen.
- Lage SES: van de ouders en patiënt. Mogeoiijk door sociiaoe seoectie (downward
mobiioiity): omdat ze miinder goed functioneren hebben ze een oagere SES.
- Koele moeder: geen bewiijs, maar ouders kunnen weo heopen.
- Communicatiestitl: de kans op terugvao iis groter wanneer famiioiieoeden emotioneeo
overbetrokken ziijn, veeo kriitiek hebben op, of viijandiig ziijn tegen de patiënt. De
reoatieve kans om terug te vaooen iis 3.7 keer hoger.
- Cultuur:
o Cross-cuotureoe consiistentie: iin verschiiooende symptomen, gemiiddeode oeefiijd en
het sekseverschiio.
o Cross-cuotureoe verschiiooen:
Niiet-westerse patiënten rapporteren vaker viisueoe haoouciinaties;
In ontwiikkeoiingsoanden veeo grotere kans om na twee jaar na de eerste
psychose weer op oude niiveau te functioneren (63% tegen 37%): miinder
3
