Les 4:
Sociale stratificatie
Ongelijkheid:
Mensen zijn niet gelijk dus er is altijd ongelijkheid. maat hoeveel ongelijkheid is
rechtvaardig, hoeveel accepteren mensen? En op welke terreinen is er ongelijkheid? Hoe
wordt ongelijkheid aangepakt? En wat is de impact van ongelijkheid op de samenleving?
Ongelijkheid op wijkniveau in Leiden:
De wijzer van meter toont het gemiddelde bruto jaarinkomen per inwoner voor de gemeente.
De schaal van de meter toont de variatie in inkomens per gebied binnen de gemeente. Buurt
Waardeiland heeft met 47.600,- het hoogste gemiddelde inkomen per inwoner van alle
buurten in de gemeente Leiden. En buurt Slaaghwijk heeft met 16.800,- het laagste
gemiddelde inkomen per inwoner van alle buurten in de gemeente Leiden.
Sociale stratificatie:
Definitie: Een systeem waarmee een samenleving categorieën mensen ragschikt in een
bepaalde hiërarchie.
Het indelen van mensen in maatschappelijke lagen waartussen een
ongelijkheidsverhouding bestaat.
Sociale ongelijkheid is een permanent kenmerk van samenlevingen, maar vorm en
inhoud verschillen
Davis-Moorethese → gunstige invloed op functioneren samenleving
De samenleving is opgedeeld in lagen (= strata): sociale klassen, kasten, beroepen, scholing.
Voorbeeld: Bovenklassen, middenklassen en lagere klassen.
De ene samenleving heeft meer lagen dan de anderen en de afstand tussen lagen kan
verschillend zijn. Ingelijkheid is niet altijd gelaagd, maar kan ook vloeiende overgangen
hebben.
Kastenstelsel: = een op afkomst of toeschrijving gebaseerde sociale stratificatie.
Gesloten (want afkomst bepaalt toekomst)
Niet of nauwelijks op individuele inspanningen gebaseerde sociale mobiliteit
Geen mogelijkheid tot positieverbetering of verslechtering
Klassenstelsel: Een sociale stratificatie die gebaseerd is op zowel afkomst als persoonlijke
prestatie
13
, Meer open dan kastenstelsel
Sociale mobiliteit mogelijk (grenzen tussen klassen kunnen vervagen)
Hoe sociale ongelijkheid onderzoeken:
Klassen
Beroep
Mobiliteit
Reproductie via onderwijs
Inkomen
Ongelijkheid tussen mannen en vrouwen
Ongelijkheid tussen samenlevingen
Armoede
Absoluut verses relatief
Sociale ongelijkheid:
Sociale ongelijkheid is van alle tijden
De Tocqueville (19e eeuw): trend naar gelijkheid (franse revolutie, egalitaire
Amerika)
Marx en engels: Kapitalisme verscherpt klassentegenstellingen
Wat is sociale klasse: positie op sociale ladder
Marx:
Duaal klassenbegrip
Economisch onderscheid: bezitters van productiemiddelen (kapitalisten) en niet-
bezitters (proletariërs)
Bovenklasse (bourgeoisie) en onderklasse (arbeidersklasse/prolerariaat)
Weber:
Pluralistisch klassenbegrip
Meer dimensies: klassenpositie, status en macht
Sociaal economische status (SES) later uitgebreid met politieke voorkeur, levensstijl,
inkomen, opleiding enz.
Open samenleving: Open = sociale mobiliteit is mogelijk. Demesies van sociale uitsluiting:
Consumptie
Productie
Politieke deelname
Sociale interactie
Sociale mobiliteit:
Intergenerationeel: beroep vader en beroep zoon
Intrageneratrioneel: eerste beriep en huidige beroep
14
Sociale stratificatie
Ongelijkheid:
Mensen zijn niet gelijk dus er is altijd ongelijkheid. maat hoeveel ongelijkheid is
rechtvaardig, hoeveel accepteren mensen? En op welke terreinen is er ongelijkheid? Hoe
wordt ongelijkheid aangepakt? En wat is de impact van ongelijkheid op de samenleving?
Ongelijkheid op wijkniveau in Leiden:
De wijzer van meter toont het gemiddelde bruto jaarinkomen per inwoner voor de gemeente.
De schaal van de meter toont de variatie in inkomens per gebied binnen de gemeente. Buurt
Waardeiland heeft met 47.600,- het hoogste gemiddelde inkomen per inwoner van alle
buurten in de gemeente Leiden. En buurt Slaaghwijk heeft met 16.800,- het laagste
gemiddelde inkomen per inwoner van alle buurten in de gemeente Leiden.
Sociale stratificatie:
Definitie: Een systeem waarmee een samenleving categorieën mensen ragschikt in een
bepaalde hiërarchie.
Het indelen van mensen in maatschappelijke lagen waartussen een
ongelijkheidsverhouding bestaat.
Sociale ongelijkheid is een permanent kenmerk van samenlevingen, maar vorm en
inhoud verschillen
Davis-Moorethese → gunstige invloed op functioneren samenleving
De samenleving is opgedeeld in lagen (= strata): sociale klassen, kasten, beroepen, scholing.
Voorbeeld: Bovenklassen, middenklassen en lagere klassen.
De ene samenleving heeft meer lagen dan de anderen en de afstand tussen lagen kan
verschillend zijn. Ingelijkheid is niet altijd gelaagd, maar kan ook vloeiende overgangen
hebben.
Kastenstelsel: = een op afkomst of toeschrijving gebaseerde sociale stratificatie.
Gesloten (want afkomst bepaalt toekomst)
Niet of nauwelijks op individuele inspanningen gebaseerde sociale mobiliteit
Geen mogelijkheid tot positieverbetering of verslechtering
Klassenstelsel: Een sociale stratificatie die gebaseerd is op zowel afkomst als persoonlijke
prestatie
13
, Meer open dan kastenstelsel
Sociale mobiliteit mogelijk (grenzen tussen klassen kunnen vervagen)
Hoe sociale ongelijkheid onderzoeken:
Klassen
Beroep
Mobiliteit
Reproductie via onderwijs
Inkomen
Ongelijkheid tussen mannen en vrouwen
Ongelijkheid tussen samenlevingen
Armoede
Absoluut verses relatief
Sociale ongelijkheid:
Sociale ongelijkheid is van alle tijden
De Tocqueville (19e eeuw): trend naar gelijkheid (franse revolutie, egalitaire
Amerika)
Marx en engels: Kapitalisme verscherpt klassentegenstellingen
Wat is sociale klasse: positie op sociale ladder
Marx:
Duaal klassenbegrip
Economisch onderscheid: bezitters van productiemiddelen (kapitalisten) en niet-
bezitters (proletariërs)
Bovenklasse (bourgeoisie) en onderklasse (arbeidersklasse/prolerariaat)
Weber:
Pluralistisch klassenbegrip
Meer dimensies: klassenpositie, status en macht
Sociaal economische status (SES) later uitgebreid met politieke voorkeur, levensstijl,
inkomen, opleiding enz.
Open samenleving: Open = sociale mobiliteit is mogelijk. Demesies van sociale uitsluiting:
Consumptie
Productie
Politieke deelname
Sociale interactie
Sociale mobiliteit:
Intergenerationeel: beroep vader en beroep zoon
Intrageneratrioneel: eerste beriep en huidige beroep
14
