SAMENVATTING LOCOMOTOR SYSTEM II
__________________________________________________________________________________________
1. SPONDYLARTROPATHIE
SPONDYLARTROPATHIE (SPA)
= Een overkoepelend concept
- Heterogene groep:
o Articulair: axiale, perifere artritis, enthesitis, dactylitis
o Extra-articulaire manifestaties: uveïtis, conjunctivitis, IBD, cutane betrokkenheid
- Gemeenschappelijke routes: HLA-B27, IL23, IL17 => inflammatie en nieuwe botvorming
o Genen die betrokken zijn bij het ontwikkelen van de ziekte
AXIALE SPONDYLARTROPATHIE (AXSPA) – SPONDYLYTIS ANKYLOSANS (SA)
= Bechterew’s disease = ziekte van Bechterew
= Prototype axiale inflammatoire aandoening
- Progressieve ankylosans van de wervelkolom (bamboo spine)
KLINIEK
- Prevalentie 0,1-1%
- Mannen > vrouwen (2:1)
- 18j - 40j
- Meest bij jonge mannen
- Ontstekingspijn in de rug
- Afwisselende bilpijn
- Verminderde mobiliteit van de wervelkolom
- Extra-articulaire manifestaties
IBP = INFLAMMATORY BACK PAIN
Hangt af van verschillende criteria!
Inflammatoire rugpijn: ochtendstijfheid, verbetering bij beweging, nachtelijke pijn, jonge patiënten, sluipend
begin, afwisselende bilpijn, geen verbetering met rust
1
,SCHÖBERINDEX (LUMBALE FLEXIBILITEIT)
Patiënt recht laten staan, kijken naar de 4de lumbale wervel
1. Handen op iliale kam, zo processus spinosus van de 4de wervel (markeren) en dan meer craniaal (10
cm) ook markeren.
2. Vragen of de patiënt naar voor wil buigen en afstand meten tussen de twee markeringen
- Normaal: meer dan 5 cm verschil voor en na het buigen
SPINALE LATERALE FLEXIE
1. Patiënt recht laten staan, meten tot waar de vingertop komt
2. Patiënt laten kantelen (laterale flexie), meten tot waar de vinger komt
- Normaal: meer dan 10 cm verschil tussen start- en eindpositie
TRAGUS TO WALL DISTANCE (TRAGUS-MUUR AFSTAND)
Meten tussen tragus en de muur
- Zegt iets over de progressie van de ziekte (wordt die erger of niet?)
Tragus = het stukje kraakbeen aan de voorzijde van de oorschelp, voor de gehoorgang
CERVICAL ROTATION
1. Neutrale positie aanhouden
2. Over rechter en linker schouder laten kijken (cervicale rotatie) en de hoek meten
- Normaal: 80°
INTERMALLEOLAIRE AFSTAND
Abductie van de heup
THORACALE EXPANSIE
- Goed alternatief voor occiput-wall test
- Moeilijker om te meten
SA – AANVULLEND ONDERZOEK
- Biochemie: inflammatie niet altijd aanwezig
o CRP of sedimentatie niet altijd gestegen
- HLA-B27: 90% van de patiënten zijn +, maar 8% prevalentie in de algemene bevolking
- Radiologie:
o Röntgenfoto (RX) → goede tets bij meer advanced disease
o CT → kan bijkomende informatie geven
o MRI → detecteert vroege ziekte en is meer in detail
2
,RX
SA – NEW YORK CRITERIA
- Voor bevestiging van de diagnose, kan ook voor medicatie (bewijzen dat de patiënt aan SA voldoet)
1. Klinische criteria
o Lage rugpijn en stijfheid voor meer dan 3 maanden die verbetert bij beweging, niet beter bij
rust
o Bewegingslimitatie van de lumbale wervelkolom in sagittaal en frontaal vlak
o Beperking van borstexpansie ten opzichte van normale waarden voor die leeftijd en geslacht
2. Radiologische criteria
a. Sacroiliitis graad ≥ 2 billateraal of graad 3-4 unilateraal
- Wanneer je voldoet aan de radiologische criteria met minstens 1 klinische criteria, zit je in een laat
stadium van de ziekte en is er al schade opgetreden
VORMEN AXIALE SPONDYLARTROPATHIE
Niet alle botformaties zijn te wijten aan SA, ook vals negatieven bij bv. chirurgie van de lage rug,
zwangerschap,…
Er kunnen dus veranderingen zijn in SI gewricht, die niet te wijten zijn aan SA
ONDERZOEK
VRAGENLIJST
Makkelijke vragenlijst waar patiënt op moet antwoorden → belangrijk voor de follow-up en aanpassing
medicatie
Nadeel: redelijk subjectieve test
3
, ASDAS CALCULATOR
Geeft een beeld van de ziekte activiteit
Voordeel: inflammatoire merkers bij betrokken
ASAS CLASSIFICATIE CRITERIA VOOR AXIALE SPONDYLARTHROPATIE (SPA)
HLA-B27 kan helpen om de diagnose te stellen, niet in routine vaststellen, maar aan reumatoloog overlaten
Key message: goede klinische examination eerst en dan pas andere testen bekijken.
MANAGEMENT/ MEDICATIE VOOR AXIALE SPONDYLARTHROPATIE
Beweging is één van de belangrijkste dingen, maar beweging alleen is niet goed!
4
__________________________________________________________________________________________
1. SPONDYLARTROPATHIE
SPONDYLARTROPATHIE (SPA)
= Een overkoepelend concept
- Heterogene groep:
o Articulair: axiale, perifere artritis, enthesitis, dactylitis
o Extra-articulaire manifestaties: uveïtis, conjunctivitis, IBD, cutane betrokkenheid
- Gemeenschappelijke routes: HLA-B27, IL23, IL17 => inflammatie en nieuwe botvorming
o Genen die betrokken zijn bij het ontwikkelen van de ziekte
AXIALE SPONDYLARTROPATHIE (AXSPA) – SPONDYLYTIS ANKYLOSANS (SA)
= Bechterew’s disease = ziekte van Bechterew
= Prototype axiale inflammatoire aandoening
- Progressieve ankylosans van de wervelkolom (bamboo spine)
KLINIEK
- Prevalentie 0,1-1%
- Mannen > vrouwen (2:1)
- 18j - 40j
- Meest bij jonge mannen
- Ontstekingspijn in de rug
- Afwisselende bilpijn
- Verminderde mobiliteit van de wervelkolom
- Extra-articulaire manifestaties
IBP = INFLAMMATORY BACK PAIN
Hangt af van verschillende criteria!
Inflammatoire rugpijn: ochtendstijfheid, verbetering bij beweging, nachtelijke pijn, jonge patiënten, sluipend
begin, afwisselende bilpijn, geen verbetering met rust
1
,SCHÖBERINDEX (LUMBALE FLEXIBILITEIT)
Patiënt recht laten staan, kijken naar de 4de lumbale wervel
1. Handen op iliale kam, zo processus spinosus van de 4de wervel (markeren) en dan meer craniaal (10
cm) ook markeren.
2. Vragen of de patiënt naar voor wil buigen en afstand meten tussen de twee markeringen
- Normaal: meer dan 5 cm verschil voor en na het buigen
SPINALE LATERALE FLEXIE
1. Patiënt recht laten staan, meten tot waar de vingertop komt
2. Patiënt laten kantelen (laterale flexie), meten tot waar de vinger komt
- Normaal: meer dan 10 cm verschil tussen start- en eindpositie
TRAGUS TO WALL DISTANCE (TRAGUS-MUUR AFSTAND)
Meten tussen tragus en de muur
- Zegt iets over de progressie van de ziekte (wordt die erger of niet?)
Tragus = het stukje kraakbeen aan de voorzijde van de oorschelp, voor de gehoorgang
CERVICAL ROTATION
1. Neutrale positie aanhouden
2. Over rechter en linker schouder laten kijken (cervicale rotatie) en de hoek meten
- Normaal: 80°
INTERMALLEOLAIRE AFSTAND
Abductie van de heup
THORACALE EXPANSIE
- Goed alternatief voor occiput-wall test
- Moeilijker om te meten
SA – AANVULLEND ONDERZOEK
- Biochemie: inflammatie niet altijd aanwezig
o CRP of sedimentatie niet altijd gestegen
- HLA-B27: 90% van de patiënten zijn +, maar 8% prevalentie in de algemene bevolking
- Radiologie:
o Röntgenfoto (RX) → goede tets bij meer advanced disease
o CT → kan bijkomende informatie geven
o MRI → detecteert vroege ziekte en is meer in detail
2
,RX
SA – NEW YORK CRITERIA
- Voor bevestiging van de diagnose, kan ook voor medicatie (bewijzen dat de patiënt aan SA voldoet)
1. Klinische criteria
o Lage rugpijn en stijfheid voor meer dan 3 maanden die verbetert bij beweging, niet beter bij
rust
o Bewegingslimitatie van de lumbale wervelkolom in sagittaal en frontaal vlak
o Beperking van borstexpansie ten opzichte van normale waarden voor die leeftijd en geslacht
2. Radiologische criteria
a. Sacroiliitis graad ≥ 2 billateraal of graad 3-4 unilateraal
- Wanneer je voldoet aan de radiologische criteria met minstens 1 klinische criteria, zit je in een laat
stadium van de ziekte en is er al schade opgetreden
VORMEN AXIALE SPONDYLARTROPATHIE
Niet alle botformaties zijn te wijten aan SA, ook vals negatieven bij bv. chirurgie van de lage rug,
zwangerschap,…
Er kunnen dus veranderingen zijn in SI gewricht, die niet te wijten zijn aan SA
ONDERZOEK
VRAGENLIJST
Makkelijke vragenlijst waar patiënt op moet antwoorden → belangrijk voor de follow-up en aanpassing
medicatie
Nadeel: redelijk subjectieve test
3
, ASDAS CALCULATOR
Geeft een beeld van de ziekte activiteit
Voordeel: inflammatoire merkers bij betrokken
ASAS CLASSIFICATIE CRITERIA VOOR AXIALE SPONDYLARTHROPATIE (SPA)
HLA-B27 kan helpen om de diagnose te stellen, niet in routine vaststellen, maar aan reumatoloog overlaten
Key message: goede klinische examination eerst en dan pas andere testen bekijken.
MANAGEMENT/ MEDICATIE VOOR AXIALE SPONDYLARTHROPATIE
Beweging is één van de belangrijkste dingen, maar beweging alleen is niet goed!
4
