Laura Plyson
Sociale psychologie
Belangrijke afkortingen!
• Pp = Proefpersoon
• Ppn = Proefpersonen
• PsPp = PseudoProefpersoon
• PsPpn = PseudoProefpersonen
• Pd = Proefdier
• Exp = Experiment
• Ψ = psychologie
• Socius = de ander in de sociale situatie
• OV = Onafhankelijke Variabele = dat wat we manipuleren
• AV = Afhankelijke Variabele = dat wat we gaan meten en afhankelijk van de invloed van de
onafhankelijke variabele
1
,Laura Plyson
Hoofdstuk 1 : Wat is sociale psychologie?
1. Wat is sociale psychologie?
Hoe regeren individuen in sociale situaties?
Of
Wat is de invloed van (de aanwezigheid en het gedrag van) anderen op een individu?
Belangrijk gegeven: je wordt ALTIJD door anderen beïnvloed!
(Cfr. Watzlawick: je kan niet niet communiceren)
Dus: zowat alle gedrag is sociaal gedrag
Maar hier: meestal de expliciete interactie tussen individuen
We worden beïnvloed door anderen, of we willen of niet.
1.1. Studieobject en definitie
• Materiële object = hoe wordt het gedrag van mensen beïnvloed door (het gedrag van)
anderen?
Expliciet = bv. wat expliciet gezegd wordt dat niet mag
Impliciet = bv. impliciet of zonder woorden aangeven dat iets niet mag
• Formele object = wat zijn de wetmatigheden hierin?
Wetmatigheden gelden niet altijd (≠ fysica).
• Definitie (vlgns. Allport) = Sociale psychologie is de studie die tracht te begrijpen,
verklaren en voorspellen hoe de gedachten, gevoelens en gedragingen van een individu
Worden beïnvloed door de geobserveerde, ingebeelde of impliciete gedachten gevoelens
en gedragingen van anderen.
1.2. Geschiedenis van de sociale psychologie = NK
1.3. Het belang van ons sociaal leven = NK
1.4. Werkwijze van de sociale psychologie = NK
2
,Laura Plyson
Hoofdstuk 2 : Hulpverlenend gedrag
2. Hulpverlenend gedrag
• Plato
o Mensen zoeken enkel sociaal contact om hier voordeel uit te halen voor zichzelf, niet
uit behoefte aan anderen
o Mens is egoïstisch
o Toch: vaak tegenovergesteld gedrag: altruïsme
▪ Ander centraal stellen
▪ Gedrag waar je zelf geen voordeel uit haalt
o Maar: bestaat zo’n gedrag wel?
o Beter spreken van hulpverlenend gedrag
o Ofwel de empathie-altruïsme-hypothese toepassen…
• Daniel Batson: empathie-altruïsmehypothese
o Je kan pas van altruïsme spreken indien de hulpverlener het perspectief van de
noodlijdende kan aannemen.
Wanneer de hulpverlener enkel ageert vanuit een persoonlijke bezorgdheid, zal dit bv.
zijn om een ongemakkelijk gevoel of schuldgevoel te vermijden.
Dus: om het eigen ‘lijden’ te verminderen.
In dat geval kan de hulpverlener het hulpverlenend gedrag stopzetten of ontlopen
indien hij het lijden van de ander kan negeren of ontkennen
3
, Laura Plyson
2.1. Kitty Genovese
• Queens, New York, 1964
o 3u ‘s nachts
o 3 x aangevallen
o Totale duur: 32’
o 17 messteken
o 38 omwonenden/getuigen
• Reacties publieke opinie en pers
• Verklaringen niet toereikend. Dus: waarom niet geholpen???
(2.1.2. & 2.1.3 = NK)
2.2. Diffusie van de verantwoordelijkheid
• Darley & Latané
o Bystander apathy
o Verklaring: diffusie van de verantwoordelijkheid
o Paradoxaal fenomeen
▪ Meer getuigen, statistisch méér kans dat iemand helpt
▪ Maar:
▪ Verantwoordelijkheid spreiden
▪ Minder schuldgevoel achteraf
o Experimenteel onderzocht
o Toep: Nederlanders laten gewond kind achter na val skilift op ppt, dia 7
o Experiment 1
▪ Groepsdiscussie (intercom)
▪ 3 condities
▪ Epilepsie-aanval door PsPp
▪ AV: al dan niet helpen door de Pp binnen de 60”
▪ Zelfde principe heeft rol gespeeld bij de moord op Kitty
4
Sociale psychologie
Belangrijke afkortingen!
• Pp = Proefpersoon
• Ppn = Proefpersonen
• PsPp = PseudoProefpersoon
• PsPpn = PseudoProefpersonen
• Pd = Proefdier
• Exp = Experiment
• Ψ = psychologie
• Socius = de ander in de sociale situatie
• OV = Onafhankelijke Variabele = dat wat we manipuleren
• AV = Afhankelijke Variabele = dat wat we gaan meten en afhankelijk van de invloed van de
onafhankelijke variabele
1
,Laura Plyson
Hoofdstuk 1 : Wat is sociale psychologie?
1. Wat is sociale psychologie?
Hoe regeren individuen in sociale situaties?
Of
Wat is de invloed van (de aanwezigheid en het gedrag van) anderen op een individu?
Belangrijk gegeven: je wordt ALTIJD door anderen beïnvloed!
(Cfr. Watzlawick: je kan niet niet communiceren)
Dus: zowat alle gedrag is sociaal gedrag
Maar hier: meestal de expliciete interactie tussen individuen
We worden beïnvloed door anderen, of we willen of niet.
1.1. Studieobject en definitie
• Materiële object = hoe wordt het gedrag van mensen beïnvloed door (het gedrag van)
anderen?
Expliciet = bv. wat expliciet gezegd wordt dat niet mag
Impliciet = bv. impliciet of zonder woorden aangeven dat iets niet mag
• Formele object = wat zijn de wetmatigheden hierin?
Wetmatigheden gelden niet altijd (≠ fysica).
• Definitie (vlgns. Allport) = Sociale psychologie is de studie die tracht te begrijpen,
verklaren en voorspellen hoe de gedachten, gevoelens en gedragingen van een individu
Worden beïnvloed door de geobserveerde, ingebeelde of impliciete gedachten gevoelens
en gedragingen van anderen.
1.2. Geschiedenis van de sociale psychologie = NK
1.3. Het belang van ons sociaal leven = NK
1.4. Werkwijze van de sociale psychologie = NK
2
,Laura Plyson
Hoofdstuk 2 : Hulpverlenend gedrag
2. Hulpverlenend gedrag
• Plato
o Mensen zoeken enkel sociaal contact om hier voordeel uit te halen voor zichzelf, niet
uit behoefte aan anderen
o Mens is egoïstisch
o Toch: vaak tegenovergesteld gedrag: altruïsme
▪ Ander centraal stellen
▪ Gedrag waar je zelf geen voordeel uit haalt
o Maar: bestaat zo’n gedrag wel?
o Beter spreken van hulpverlenend gedrag
o Ofwel de empathie-altruïsme-hypothese toepassen…
• Daniel Batson: empathie-altruïsmehypothese
o Je kan pas van altruïsme spreken indien de hulpverlener het perspectief van de
noodlijdende kan aannemen.
Wanneer de hulpverlener enkel ageert vanuit een persoonlijke bezorgdheid, zal dit bv.
zijn om een ongemakkelijk gevoel of schuldgevoel te vermijden.
Dus: om het eigen ‘lijden’ te verminderen.
In dat geval kan de hulpverlener het hulpverlenend gedrag stopzetten of ontlopen
indien hij het lijden van de ander kan negeren of ontkennen
3
, Laura Plyson
2.1. Kitty Genovese
• Queens, New York, 1964
o 3u ‘s nachts
o 3 x aangevallen
o Totale duur: 32’
o 17 messteken
o 38 omwonenden/getuigen
• Reacties publieke opinie en pers
• Verklaringen niet toereikend. Dus: waarom niet geholpen???
(2.1.2. & 2.1.3 = NK)
2.2. Diffusie van de verantwoordelijkheid
• Darley & Latané
o Bystander apathy
o Verklaring: diffusie van de verantwoordelijkheid
o Paradoxaal fenomeen
▪ Meer getuigen, statistisch méér kans dat iemand helpt
▪ Maar:
▪ Verantwoordelijkheid spreiden
▪ Minder schuldgevoel achteraf
o Experimenteel onderzocht
o Toep: Nederlanders laten gewond kind achter na val skilift op ppt, dia 7
o Experiment 1
▪ Groepsdiscussie (intercom)
▪ 3 condities
▪ Epilepsie-aanval door PsPp
▪ AV: al dan niet helpen door de Pp binnen de 60”
▪ Zelfde principe heeft rol gespeeld bij de moord op Kitty
4
