Laura Plyson
Inleiding school- en pedagogische psychologie (lestekst)
Olivier Demets
Contextueel referentiekader
Grondlegger contextueel gedachtengoed= Ivan Nagy (Nodzj)
-Hongaarse psychiater, juristenfamilie, °1950 in VS
-begeleiding van een individu (niet alleen gezin) ook brede familiesysteem en vorige generaties
betrekken.
-intergenerationele benadering = individuele problemen worden begrepen uit zaken die in de lijn van
generaties worden doorgeven.
Accent leggen op; geschiedenis van een gezin EN manier waarop patronen zich door de generaties
heen herhalen.
-contextueel = problemen worden in context van familiegeschiedenis geplaatst.
-hij combineert psychoanalytische ideeën MET systeemtheoretische invalshoek.
(Niet alle gedragingen die we stellen zijn bewust, ook onbewust)
(hoe beïnvloeden systemen elkaar bv. Natuur, maatschappij,…)
Ingebed in existentialist filosofie met een ethische dimensie. = filosofie aanleiding voor psychologie,
bestaan van de mens (wat houdt het in om mens te zijn) verwerkt zich in ‘elk mens heeft een
bestaansrecht’, ethisch = balans tussen geven en ontvangen, goed en kwaad,…
Hij overstijgt de psychologische toetsbare theorievorming
1
Demets
, Laura Plyson
Uitgangspunten en basisbegrippen
1. Vier dimensies
I = feiten
II = psychologie
III = interacties
IV = relationele ethiek (overkoepelend)
I. De feiten
o Belangrijke feiten die iemands leven beïnvloeden (ouders gescheiden),
familiegeschiedenis,…)
o Soms belangrijke verklaring voor gedrag
o Geïnterpreteerd vanuit ieders eigen context
o Feiten alleen niet voldoende (vlgns. Nagy) = soms verschillende gevolgen voor eenzelfde
feit.
o Feiten kunnen ons schaden = onrecht (wat is onrecht?)
Verdelend onrecht = feiten die gebeuren waaraan niemand schuldig is.
Bv.: papa ouder is, ik voel me een buitenbeentje
Vergeldend onrecht = er is een schuldige. Bewust of onbewust gedrag dat leed
veroorzaakt.
Bv.:
II. De psychologie
o Kennis vd (ontwikkeling)psychologie = noodzakelijke hulpbron
o Feiten worden door elk persoon anders ervaren, bepaald of een feit verdelend/vergeldend
is.
o Wie kennis niet heeft, zal zich tot de feiten beperken
o Vb.:
III. De interactie
o Patronen van waarneembaar gedrag en communicatie tussen personen :
Gezinsstructuren
Systeemregels
Feedbackmechanismen
Coalitievorming
Machtsstructuren
2
Demets
,Laura Plyson
IV. De relationele ethiek
o Dimensie overstijgt die van de gewone psychologie en psychotherapie
o Hoe ervaart die persoon zijn menszijn? Hoe is het balans tussen geven en nemen? =
existentialistische filosofie
o Kinderen en ouders
Onverbrekelijk bij elkaar horend
loyaal
Kinderen recht op zorg = existentieel recht
Ouders verantwoordelijk
o Nagy= teveel therapieën te sterke focus op persoonlijke groei/zelfrealisatie en te weinig
oog voor winst van het zorgen voor een ander
Gevoel in eigenwaarde en welzijn stijgt = winst in je bestaan als mens
o Contextuele interventies zijn geënt op:
Rechtvaardigheid ve relatie
Relationele evenwicht tussen geven en ontvangen van gepaste zorg
- Loyaliteit
- Vertrouwen en betrouwbaarheid
- Verdienste en schuld
- Invloeden van vorige generaties gebruik voor eigen levensproject
invloed op komende generaties (= legaat)
➔ kern van elke reactie
zoeken en in stand houden vh evenwicht tussen geven en ontvangen
4e dimensie belangrijkste leidraad voor contextuele hulpverlener
4 dimensies met elkaar verbonden
3
Demets
, Laura Plyson
2. CASUS SEAN (ex)
Wat herken je in deze casus op niveau van…
− dimensies van de feiten:
o Sean heeft woede-uitbarstingen in thuiscontext (symptoomgedrag/probleem waarom
we ingeschakeld worden, het is een feit maar we vertrekken hieruit en proberen dit op
een contextuele manier te begrijpen. Niet zien als feit)
o Mama is (postnataal) depressief (verdelend onrecht)
o Geen contact met papa (vanaf 2 jaar) (vergeldend onrecht)
o Jongen van 10 jaar
o Nieuw samengesteld gezin
o Sean is slechthorend, impact op zijn spraak (verdelend onrecht)
o Oma heeft een spierziekte, weinig contact (verdelend onrecht)
o Weinig contact met grootouders door afwijzing mama (vergeldend onrecht)
o Moeder heeft in haar jeugd ook opnamen gehad
o Sean is de oudste van 3 kinderen
o Ontwikkelingsachterstand?
− dimensies van de psychologie:
o mama vindt dat Sean zijn gedrag doorweegt
o Sean geniet van de contact met de begeleiding
o Sean zijn opa is erg bezorgd
o Stief papa reageert volgens mama hardhandig (ook interactie)
o Mama ervaart dat haar ouders zich bemoeien met haar leven
o Mama vindt haar papa (opa) zeer dominant ervaren
o Mama heeft een stikkende jeugd ervaren
o Sean lijkt tot rust te komen binnen de voorziening
o Sean is erg verdrietig
o Sean mist mama
o Sean vermijd/ negeert problemen thuis (het gaat altijd ‘goed’)
o (Sean heeft schuldgevoel (‘ik ga het nooit meer doen’) )
o Interacties kinderen vlot maar pleasend
− dimensies van de interactie:
o stief papa komt niet op bezoek bij Sean, contact verbreken/vermijden in crisis
o weinig interactie tussen mama en Sean
o weinig affectie wanneer mama op bezoek komt
o weinig aandacht krijgen wanneer mama op bezoek komt
o stief papa is hardhandig tegenover Sean
o veilige interactie met Pol
− dimensies van relationele ethiek:
o Mama had het gevoel dat haar jeugd te vroeg voorbij was doordat ze veel moet helpen
in het huishouden (onbalans in geven en nemen in relatie met ouders)
o Sean stelt zich ten dienste van anderen kinderen (pleasend). (patroon in interactie)
o Stief papa ervaart tekort in ontvangen van Sean
4
Demets
Inleiding school- en pedagogische psychologie (lestekst)
Olivier Demets
Contextueel referentiekader
Grondlegger contextueel gedachtengoed= Ivan Nagy (Nodzj)
-Hongaarse psychiater, juristenfamilie, °1950 in VS
-begeleiding van een individu (niet alleen gezin) ook brede familiesysteem en vorige generaties
betrekken.
-intergenerationele benadering = individuele problemen worden begrepen uit zaken die in de lijn van
generaties worden doorgeven.
Accent leggen op; geschiedenis van een gezin EN manier waarop patronen zich door de generaties
heen herhalen.
-contextueel = problemen worden in context van familiegeschiedenis geplaatst.
-hij combineert psychoanalytische ideeën MET systeemtheoretische invalshoek.
(Niet alle gedragingen die we stellen zijn bewust, ook onbewust)
(hoe beïnvloeden systemen elkaar bv. Natuur, maatschappij,…)
Ingebed in existentialist filosofie met een ethische dimensie. = filosofie aanleiding voor psychologie,
bestaan van de mens (wat houdt het in om mens te zijn) verwerkt zich in ‘elk mens heeft een
bestaansrecht’, ethisch = balans tussen geven en ontvangen, goed en kwaad,…
Hij overstijgt de psychologische toetsbare theorievorming
1
Demets
, Laura Plyson
Uitgangspunten en basisbegrippen
1. Vier dimensies
I = feiten
II = psychologie
III = interacties
IV = relationele ethiek (overkoepelend)
I. De feiten
o Belangrijke feiten die iemands leven beïnvloeden (ouders gescheiden),
familiegeschiedenis,…)
o Soms belangrijke verklaring voor gedrag
o Geïnterpreteerd vanuit ieders eigen context
o Feiten alleen niet voldoende (vlgns. Nagy) = soms verschillende gevolgen voor eenzelfde
feit.
o Feiten kunnen ons schaden = onrecht (wat is onrecht?)
Verdelend onrecht = feiten die gebeuren waaraan niemand schuldig is.
Bv.: papa ouder is, ik voel me een buitenbeentje
Vergeldend onrecht = er is een schuldige. Bewust of onbewust gedrag dat leed
veroorzaakt.
Bv.:
II. De psychologie
o Kennis vd (ontwikkeling)psychologie = noodzakelijke hulpbron
o Feiten worden door elk persoon anders ervaren, bepaald of een feit verdelend/vergeldend
is.
o Wie kennis niet heeft, zal zich tot de feiten beperken
o Vb.:
III. De interactie
o Patronen van waarneembaar gedrag en communicatie tussen personen :
Gezinsstructuren
Systeemregels
Feedbackmechanismen
Coalitievorming
Machtsstructuren
2
Demets
,Laura Plyson
IV. De relationele ethiek
o Dimensie overstijgt die van de gewone psychologie en psychotherapie
o Hoe ervaart die persoon zijn menszijn? Hoe is het balans tussen geven en nemen? =
existentialistische filosofie
o Kinderen en ouders
Onverbrekelijk bij elkaar horend
loyaal
Kinderen recht op zorg = existentieel recht
Ouders verantwoordelijk
o Nagy= teveel therapieën te sterke focus op persoonlijke groei/zelfrealisatie en te weinig
oog voor winst van het zorgen voor een ander
Gevoel in eigenwaarde en welzijn stijgt = winst in je bestaan als mens
o Contextuele interventies zijn geënt op:
Rechtvaardigheid ve relatie
Relationele evenwicht tussen geven en ontvangen van gepaste zorg
- Loyaliteit
- Vertrouwen en betrouwbaarheid
- Verdienste en schuld
- Invloeden van vorige generaties gebruik voor eigen levensproject
invloed op komende generaties (= legaat)
➔ kern van elke reactie
zoeken en in stand houden vh evenwicht tussen geven en ontvangen
4e dimensie belangrijkste leidraad voor contextuele hulpverlener
4 dimensies met elkaar verbonden
3
Demets
, Laura Plyson
2. CASUS SEAN (ex)
Wat herken je in deze casus op niveau van…
− dimensies van de feiten:
o Sean heeft woede-uitbarstingen in thuiscontext (symptoomgedrag/probleem waarom
we ingeschakeld worden, het is een feit maar we vertrekken hieruit en proberen dit op
een contextuele manier te begrijpen. Niet zien als feit)
o Mama is (postnataal) depressief (verdelend onrecht)
o Geen contact met papa (vanaf 2 jaar) (vergeldend onrecht)
o Jongen van 10 jaar
o Nieuw samengesteld gezin
o Sean is slechthorend, impact op zijn spraak (verdelend onrecht)
o Oma heeft een spierziekte, weinig contact (verdelend onrecht)
o Weinig contact met grootouders door afwijzing mama (vergeldend onrecht)
o Moeder heeft in haar jeugd ook opnamen gehad
o Sean is de oudste van 3 kinderen
o Ontwikkelingsachterstand?
− dimensies van de psychologie:
o mama vindt dat Sean zijn gedrag doorweegt
o Sean geniet van de contact met de begeleiding
o Sean zijn opa is erg bezorgd
o Stief papa reageert volgens mama hardhandig (ook interactie)
o Mama ervaart dat haar ouders zich bemoeien met haar leven
o Mama vindt haar papa (opa) zeer dominant ervaren
o Mama heeft een stikkende jeugd ervaren
o Sean lijkt tot rust te komen binnen de voorziening
o Sean is erg verdrietig
o Sean mist mama
o Sean vermijd/ negeert problemen thuis (het gaat altijd ‘goed’)
o (Sean heeft schuldgevoel (‘ik ga het nooit meer doen’) )
o Interacties kinderen vlot maar pleasend
− dimensies van de interactie:
o stief papa komt niet op bezoek bij Sean, contact verbreken/vermijden in crisis
o weinig interactie tussen mama en Sean
o weinig affectie wanneer mama op bezoek komt
o weinig aandacht krijgen wanneer mama op bezoek komt
o stief papa is hardhandig tegenover Sean
o veilige interactie met Pol
− dimensies van relationele ethiek:
o Mama had het gevoel dat haar jeugd te vroeg voorbij was doordat ze veel moet helpen
in het huishouden (onbalans in geven en nemen in relatie met ouders)
o Sean stelt zich ten dienste van anderen kinderen (pleasend). (patroon in interactie)
o Stief papa ervaart tekort in ontvangen van Sean
4
Demets
