TERMINOLOGIE
1. Categorisering
• Materieel erfgoed
- Roerend erfgoed
= verplaatsbaar, niet grondgebonden
Bv. Kledij, boeken…
- Onroerend erfgoed
= niet-verplaatsbaar, grondgebonden
Bv. Landschappen, steden, monumenten
Cultuurlandschap: ‘aangelegd’ door mensen, bv open akkers door
landbouwers
Natuurlandschap: bv ’t zwin -> heel zeldzaam
Een auto/boot is bv roerend erfgoed MAAR ze hangen vast aan een land, regio en
een persoon => dus toch onroerend erfgoed
• Immaterieel erfgoed
Niet tastbare gewoontes
Bv: dialecten, verhalen, muziek…
2. Erfgoedbeleid
Roerend & immaterieel erfgoed => cultureel erfgoed
Al wat grondgebonden is behoort tot de gewesten (Waals, Vlaams & Brussels
Hoofdstedelijk)
Al wat cultuurgebonden is behoort tot de gemeenschappen (Duits, Frans &
Nederlands)
Roerend erfgoed => nationaal
Onroerend erfgoed => gewesten
Erfgoed evolueert voortdurend
3. Erfgoedreducatie
Samenwerking tussen erfgoedsector & onderwijs
4. Erfgoedzorg
Zorgen voor erfgoed is heel belangrijk
4.1. Inventariseren
= lijst opmaken van hetgeen wat men aantreft
De erfgoedwaarde evalueren, beoordelen
Overzicht van mogelijke erfgoedwaarden van een onroerend goed
1
, Ook zijn er 5 selectiecriteria:
Die worden gebruikt om te zien of een onroerend goed al dan niet kan
opgenomen worden in de inventaris.
Vanaf je geïnventariseerd hebt kan je gaan beschermen
4.2. Beschermen
bewust van zijn dat:
a) er twee groepen zijn; afhankelijk van de lijst waarop ze opgenomen werden;
m.b.
op:
- de lijst van ‘voor bescherming vatbaar’ erfgoed
b.v.: Een monument of stads- & dorpsgezicht dat is ingeschreven op de krachtens het
Decreet van 3 maart 1976, gewijzigd bij Decreet van 22 februari 1995, aangelegde ontwerpen van
lijst.
ofwel
- de lijst van ‘beschermd’ erfgoed
b.v.: Een monument of stads- & dorpsgezicht dat bij Koninklijk Besluit of sinds het Decreet van 22
februari 1995, bij Ministerieel Besluit ‘beschermd’ is.
b) erfgoed op verschillende wijzen/manieren beschermd kan zijn als:
1. monument
2. stads- en dorpsgezicht
3. archeologische site
4. varend erfgoed
5. heraldisch erfgoed
2
, c) Beschermen heeft bepaalde repercussies; m.b.:
De eigenaar van een beschermd monument of een eigendom dat gelegen is
binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht, is ertoe gehouden:
▪ het goed te onderhouden als een goede huisvader;
▪ de nodige instandhoudings- en onderhoudswerken uit te voeren om het tegen
verder verval te behoeden;
▪ het geenszins te ontsieren, te beschadigingen en/of te vernielen.
4.3. Onderhouden
Onderhoud is zeer belangrijk
Als je erfgoed goed verzorgd en onderhoud, gaat het langer mee
Er bestaan diensten voor het onderhoud
Aspecten:
- Veiligheid
- Gezondheid
- Bruikbaarheid
- Comfort
- Duurzaamheid
- Uitstraling
4.4. In stand houden
4.5. Consolideren
= Opnieuw sterk maken
Verstevigen structuur
4.6. Conserveren
= een voorwerp langer houdbaar te maken in een toestand die de oorspronkelijke
(authentieke) toestand van het voorwerp zo dicht mogelijk benadert, inclusief de
bestaande beschadigingen en al opgetreden degradatie.
Denk aan conserven blik => gaat heel lang mee
Hetgeen dat er in zit is nog steeds hetzelfde als hoe het er 10 jaar geleden in zat
Goed conserveren bv lijk van Lenin => wordt 3 keer per week behandeld
In architectuur bv. Deur waar beestjes inzitten behandelen
Oorspronkelijkheid is belangrijk, maar ook houdbaarheid, toegankelijkheid.
4.7. Restaureren
restauratie is het geheel van handelingen aan een beschadigd of gedeeltelijk
verloren gegaan gebouw, constructie of voorwerp met het doel deze terug te
brengen in een van tevoren gedefinieerde toestand.
Bv plafonds, schilderlagen weghalen zodat die van het verleden opnieuw
tevoorschijn komen => kunnen ook leugens zijn
Restaureren = ethisch, conserveren = authenticiteit
3
, 4.8. Renoveren
Renoveren is het herstellen, ruimtelijk herindelen of het voorzien van
hedendaags comfort van een bouwwerk
Opnieuw nieuw maken
Bv nieuwe badkamer
4.9. Saneren
Het saneren van een wijk kan betekenen dat de hele wijk onder handen genomen
wordt. Een aantal gebouwen wordt gesloopt en vervangen door nieuwbouw,
andere worden gerenoveerd en/of gerestaureerd zodat ze weer voldoen aan de
eisen van de tijd.
Rioleringen weer gezond maken
Er groeien wortels in van bomen waardoor water na een tijd niet meer weg loopt
uit woning
4.10. Labelling
Gebouwen voorzien van een schildje => embleem => inhoud van het gebouw is
beschermd
ERFGOED BEDREIGD
1. Onderzoek
Onderzoek doen, informatie zoeken over het gebouw
a) Onderzoek van de bouwgeschiedenis
Doel: inzicht verkrijgen in de wordingsgeschiedenis en de betekenis ervan; het
begrijpen van wat het gebouw te vertellen heeft
b) Bouwkundig onderzoek ter plaatse
Kennis te hebben van oude bouwwijzen
De juiste woordenschat beschikken
Alles uitschrijven in een verslag.
2. Opmeting
Systematisch en heel nauwkeurig m.b.v. meettoestellen
Door opmetingen leer je het gebouw fysisch kennen
3. Archeologisch onderzoek
Zowel ondergronds (graven) als bovengronds (beplanking, behang weghalen)
Eenmalige handeling
4
TERMINOLOGIE
1. Categorisering
• Materieel erfgoed
- Roerend erfgoed
= verplaatsbaar, niet grondgebonden
Bv. Kledij, boeken…
- Onroerend erfgoed
= niet-verplaatsbaar, grondgebonden
Bv. Landschappen, steden, monumenten
Cultuurlandschap: ‘aangelegd’ door mensen, bv open akkers door
landbouwers
Natuurlandschap: bv ’t zwin -> heel zeldzaam
Een auto/boot is bv roerend erfgoed MAAR ze hangen vast aan een land, regio en
een persoon => dus toch onroerend erfgoed
• Immaterieel erfgoed
Niet tastbare gewoontes
Bv: dialecten, verhalen, muziek…
2. Erfgoedbeleid
Roerend & immaterieel erfgoed => cultureel erfgoed
Al wat grondgebonden is behoort tot de gewesten (Waals, Vlaams & Brussels
Hoofdstedelijk)
Al wat cultuurgebonden is behoort tot de gemeenschappen (Duits, Frans &
Nederlands)
Roerend erfgoed => nationaal
Onroerend erfgoed => gewesten
Erfgoed evolueert voortdurend
3. Erfgoedreducatie
Samenwerking tussen erfgoedsector & onderwijs
4. Erfgoedzorg
Zorgen voor erfgoed is heel belangrijk
4.1. Inventariseren
= lijst opmaken van hetgeen wat men aantreft
De erfgoedwaarde evalueren, beoordelen
Overzicht van mogelijke erfgoedwaarden van een onroerend goed
1
, Ook zijn er 5 selectiecriteria:
Die worden gebruikt om te zien of een onroerend goed al dan niet kan
opgenomen worden in de inventaris.
Vanaf je geïnventariseerd hebt kan je gaan beschermen
4.2. Beschermen
bewust van zijn dat:
a) er twee groepen zijn; afhankelijk van de lijst waarop ze opgenomen werden;
m.b.
op:
- de lijst van ‘voor bescherming vatbaar’ erfgoed
b.v.: Een monument of stads- & dorpsgezicht dat is ingeschreven op de krachtens het
Decreet van 3 maart 1976, gewijzigd bij Decreet van 22 februari 1995, aangelegde ontwerpen van
lijst.
ofwel
- de lijst van ‘beschermd’ erfgoed
b.v.: Een monument of stads- & dorpsgezicht dat bij Koninklijk Besluit of sinds het Decreet van 22
februari 1995, bij Ministerieel Besluit ‘beschermd’ is.
b) erfgoed op verschillende wijzen/manieren beschermd kan zijn als:
1. monument
2. stads- en dorpsgezicht
3. archeologische site
4. varend erfgoed
5. heraldisch erfgoed
2
, c) Beschermen heeft bepaalde repercussies; m.b.:
De eigenaar van een beschermd monument of een eigendom dat gelegen is
binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht, is ertoe gehouden:
▪ het goed te onderhouden als een goede huisvader;
▪ de nodige instandhoudings- en onderhoudswerken uit te voeren om het tegen
verder verval te behoeden;
▪ het geenszins te ontsieren, te beschadigingen en/of te vernielen.
4.3. Onderhouden
Onderhoud is zeer belangrijk
Als je erfgoed goed verzorgd en onderhoud, gaat het langer mee
Er bestaan diensten voor het onderhoud
Aspecten:
- Veiligheid
- Gezondheid
- Bruikbaarheid
- Comfort
- Duurzaamheid
- Uitstraling
4.4. In stand houden
4.5. Consolideren
= Opnieuw sterk maken
Verstevigen structuur
4.6. Conserveren
= een voorwerp langer houdbaar te maken in een toestand die de oorspronkelijke
(authentieke) toestand van het voorwerp zo dicht mogelijk benadert, inclusief de
bestaande beschadigingen en al opgetreden degradatie.
Denk aan conserven blik => gaat heel lang mee
Hetgeen dat er in zit is nog steeds hetzelfde als hoe het er 10 jaar geleden in zat
Goed conserveren bv lijk van Lenin => wordt 3 keer per week behandeld
In architectuur bv. Deur waar beestjes inzitten behandelen
Oorspronkelijkheid is belangrijk, maar ook houdbaarheid, toegankelijkheid.
4.7. Restaureren
restauratie is het geheel van handelingen aan een beschadigd of gedeeltelijk
verloren gegaan gebouw, constructie of voorwerp met het doel deze terug te
brengen in een van tevoren gedefinieerde toestand.
Bv plafonds, schilderlagen weghalen zodat die van het verleden opnieuw
tevoorschijn komen => kunnen ook leugens zijn
Restaureren = ethisch, conserveren = authenticiteit
3
, 4.8. Renoveren
Renoveren is het herstellen, ruimtelijk herindelen of het voorzien van
hedendaags comfort van een bouwwerk
Opnieuw nieuw maken
Bv nieuwe badkamer
4.9. Saneren
Het saneren van een wijk kan betekenen dat de hele wijk onder handen genomen
wordt. Een aantal gebouwen wordt gesloopt en vervangen door nieuwbouw,
andere worden gerenoveerd en/of gerestaureerd zodat ze weer voldoen aan de
eisen van de tijd.
Rioleringen weer gezond maken
Er groeien wortels in van bomen waardoor water na een tijd niet meer weg loopt
uit woning
4.10. Labelling
Gebouwen voorzien van een schildje => embleem => inhoud van het gebouw is
beschermd
ERFGOED BEDREIGD
1. Onderzoek
Onderzoek doen, informatie zoeken over het gebouw
a) Onderzoek van de bouwgeschiedenis
Doel: inzicht verkrijgen in de wordingsgeschiedenis en de betekenis ervan; het
begrijpen van wat het gebouw te vertellen heeft
b) Bouwkundig onderzoek ter plaatse
Kennis te hebben van oude bouwwijzen
De juiste woordenschat beschikken
Alles uitschrijven in een verslag.
2. Opmeting
Systematisch en heel nauwkeurig m.b.v. meettoestellen
Door opmetingen leer je het gebouw fysisch kennen
3. Archeologisch onderzoek
Zowel ondergronds (graven) als bovengronds (beplanking, behang weghalen)
Eenmalige handeling
4
