Casuslijst

Casuslijst HK
Les 1
De Vikingen (inleiding)
 Correcte info adhv materïele resten
 Nood aan bronnenkritiek: bronnen die ons informeren over de geschiedenis
 Overblijfselen vs. Overleveringen (wie schreef ze?)
o Vikingen schreven niet zelf maakten geen geschiedverhalen van eigen avonturen
(contemporaine overleveringen)
o Wel teksten met runen maar die hadden hele andere betekenis
 Schriftelijke getuigenissen die er wel zijn komen van Europese clerici op vasteland
(vikingssagen 11-13 E)
o Annalen (in Latijn)
o Gebruik van stereotiep discours, ook beknopt
o Af en toe ook kroniek in andere (volks)taal (bv. Anglo saxon chronicle)
 Abdijen geplunderd en in brand gestoken vikingen versmolten beelden tot munten
(positief)
 Weinig sporen in de bodem
o Paar burchten/forten opgericht na 840 (oa Brugge) door Frankische koning, Vlaamse
graven.. (castella recens facta)
o Monikken van sint baafs vluchtten weg naar Brugge, verliezen zilveren kruis gestolen
door Bruggelingen 851
o Archeologie: munten, wapens, schepen
 Gebeurtenis> interpretatie> neerslag in bron> interpretatie van bron door historici>
verklaring> weergaven als historisch narratief

De Russische agressie tegen Oekraïne en oorlogspropaganda
(bronnen: bewuste creaties?)
 Typologie van de bron in functie van de intentie
 Zowel vraag naar oorzakelijkheid, als de vraag naar morele schuld en juridische legitimiteit
o Moeten wij ‘als nietswetende burger’ oordelen over de situatie?
 Factor geopolitiek: LT vs KT- oorzaken , structuren, feiten, personen
 Ideologisch interpretatiekader, wetenschappelijk paradigma
 Los van alle discussies, en als noodzakelijke voorwaarde om die te kunnen voeren: wat zijn de
feiten? En Hoe komen we die te weten?
o Ook niet meteen een ‘slechterik’ bestempelen, maar openstaan en ook gebruik
maken van de rede
 Hoe komt een Wikipedia-pagina tot stand? Wanneer is iets een ‘officieel feit’?
 Over een hedendaags feit ontstaat een narratief terwijl het bezig is
 Bv. Bloedbad Bucha
 Massamoord van Oekraïense burgers en krijgsgevangenen tijdens strijd om bezetting van
Bucha (1/4/2022)
o Hoeveel mensen zijn daar nu vermoord? Zie ook oorlogsrecht en oorlogsmisdaden?
 Veel aanwijzingen dat Rusland schuldig is aan oorlogsmisdaden
o Ontstaan discussie wat er aan de hand is: Wat is echt? Zijn mensen altijd
tegendraads? (bv. eerst antivaxxer en nu pro-poetin)
 Men kan niet omgaan met alle tegenstrijdige en manipulerende info die komt +
ook niet moeilijk om te liegen en manipuleren (propaganda)
o Probleem: we zijn afhankelijk van anderen; we kunnen zelf niet ter plekke gaan kijken

, o Dus we leren wat wij te weten komen; manipulatie?
 Luchtfoto massagraf? Doodsoorzaken? (wie kan de informatie ter plekke
checken?)
 Fact checking: als reporter ben je verplicht om na te gaan of het juist is wat je schrijft; ook
voor wetenschappers
o Journalisten brengen historische kritiek in de praktijk
o Politici zou dit eigenlijk ook moeten doen
o Manieren om artikels te factchecken
 Zoek de bron (andere verhalen gebracht door de bron?)
 Zoek de foto/ screenshot van de video online
 Herkenbare elementen in beeld?
o Klassieker van de mediakritiek; selecties van de feiten en selectieve verontwaardiging
 Mensenrechtenorganisaties en onderzoekscomissies (bv. humans rights watch)
o Wordt verdacht gemaakt ‘noise’ op de informatie
 Alle partijen in een conflict hebben er belang bij zaken te ‘framen’  juiste feiten worden
vaak gemanipuleerd
o Bv. verkrachting in relatie tot oorlogsmisdaden?
o Bv. dood OekraÏens kind ‘ingezet’ door Oekraïeners omdat het emoties en affiniteit
opwerkt
o Bv. is een massagraf met allemaal mensen die gewoon omkwamen? Sommigen
waren vastgebonden en in gevangenschap doodgeschoten
o Anne Morelli: 10 geboden van de oorlogspropaganda
 Ook rekening houden met verwoording van de feiten: discoursanalyse
o Connotaties- actief/ passief
 Welke documenten kunne we gebruiken? Welke getuigenissen zij betrouwbaar? Wie heeft
welk belang om te liegen en te verdraaien?
 Hoe kunnen juiste feiten op een selectieve manier gebruikt worden?

Maurice De Wilde
 Techniek van het harde interview: confrontatie en meespelen met geïnterviewde om
verleden te reconstrueren
o Kijkt op voorhand wat ze allemaal gedaan hebben en zo direct confronteren en
gerichte vragen stellen bevraagden liegen en draaien rond de pot, let ook op
lichaamstaal
o Interviewt ook een demanist (collaborator): confronteert hem met een verslag
van zijn hand
o Komt altijd op onverwachte momenten + urenlang hameren (agressie)
o Stelt vragenlijsten op tijdens voorafgaand gesprek: voorbereiding!
 Maurice zelf onderwerp van studie: interviewtechniek op de grens van deontologie
 Toegepast door productiekern WOII (1970-1991)
 Heel eigenzinnige journalist die interviews doet over controversen
o Collaboratie met de nazi’s
o Na oorlog: vervolging/ repressie van de collaborateurs
 Interview: historische bron; verschillende lagen
o Fatische laag (feitelijk uitgesproken tekst-cognitieve info)
o Muzische laag (toonband, intonaties, pauze - gemoedsgesteldheid bevraagde)
o Paralinguale laag (lichaamstaal, mimiek)
o Extra-linguale laag (achtergrondgeluiden/-gebeurtenissen)
Enkel nr.1 makkelijk weer te geven in een tekst

, Les 2
Leni Riefenstahl (functies van de communicatiemedia)
 2 films over nazi-partijdagen in nazi- Duitsland: ‘Sieg des Glaubens’ (1933) en ‘Triumph des
Willens’ (1934)
 Gebruik van innovatieve technologische technieken: rijdende camera’s, gebruik liften,
dynamische montage verschillende standpunten…  spektakel, zonder eigenlijk verhaal
 Hitler hoofdrolspeler
 Riefenstahl wel gevangen gezet na WO2, maar nooit veroordeeld
 ‘Geen politieke propaganda, maar een kunstige verdichting van een politiek gegeven’
 Nazi-ideologie als ‘normaal’ laten overkomen in publiek opinie
o Functies van de communicatiemediea
o Oorspronkelijk: massamedia bestemd voor een specifieke doelgroep (bv. avvisi 16 E), gesteund
door en in dienst van belangengroepen
o Positieve effecten: vorming van een publieke openbare cultuur
 Jürgen Habermans
 Vertegenwoordiger Frankfurter Schüle
 Originele synthese van de opvattingen van Marx en Weber poging
om zin te geven aan het proces van reconstructie van een
samenleving in het West- Du na WOII
 Waar en hoe kunnen burgers op basis van collectieve en rationele
keuzes gestalte geven aan de samenleving en met hun project in de
openbaarheid komen burgerlijke publieke ruimte
 Innemen van de publieke ruimte aan de hand van communicatie
 ‘Historikerstreit’ (Duitsland 1986-1989)
o Duitse rol en verantwoordelijkheid voor Holocaust
o Habermans: linkse kritische visie
o Negatieve effecten: kans op manipulatie
 Joseph Goebbels ‘Gleichschaltung’
 Maatregelen waarmee nazi’s Duitsland in totalitaire dictatuur veranderden

Twee 11 septembers (functies van de communicatiemedia)
 Al Jazeera (nieuwszender Qatar) doorgeefluik van boodschappen van leiders uit Arabische
wereld (bv. Bin Laden)
 1979: Sovjet uni (communistisch rusland) valt binnen in Afghanistan, er ontstaat een guerrilla
groep van die verschillenden fundamentalistische bewegingen (zie Rambo)
1973, Chili: Allende en Pinochet
 Staatsgreep van een rechtse dictator (Pinochet) op een democratisch verkozen linkse regering
o Met steun van CIA
 Victor Jara: een populaire zanger moet vermoord worden
 ‘Hoe verhouden specifieke historische feiten zich tot diepere grondoorzaken, qua
kenbaarheid (epistemologie) en qua causale kracht (ontologisch)
 Representatie geschiedenis en politiek in media en films?
 Maurice De Wilde in stadion
o Alle linkse opposanten (vakbonden oa) opgepakt en in voetbalstadion opgesloten
door Pinochet, nadien gefolterd
 Algemene politieke achtergrond Chili (1973)
o Bij de verkiezingen van 1970 steunden de VS de tegenstander van Allende
o Partij Allende: communisten, socialisten en radicalen