Samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 3 en 4 —> overleven in Europa
Hoofdstuk 3
3.1
Leerdoelen:
- Wat zijn de geografische kenmerken van het Middellandse zeegebied?
- Waarom is het zoutgehalte van de Middellandse Zee zo hoog?
- Hoe kan de kenmerkende natuurlijke plantengroei in het Middellandse Zeegebied worden
verklaard?
- Hoe bepaalt de natuurlijke omgeving de landbouw in het Middellandse Zeegebied?
Ligging en topografie
De Middellandse Zee is de grootste binnenzee ter wereld.
De kustlijn van de Middellandse Zee is erg onregelmatig met veel schiereilanden, baaien en kapen.
De Middellandse Zee bestaat uit een aantal grote bekkens —> de Adriatische zee, de Tyrrheense Zee en de
Egeïsche Zee.
Er zijn nauwelijks eb- en vloedbewegingen.
Zeestromen
De Middellandse Zee is verbonden met de Atlantische Oceaan via de Straat van Gibraltar.
Het water in de Middellandse Zee is veel zouter dan het water in de Atlantische Oceaan. Dit komt doordat
de temperatuur in het Middellands Zeegebied hoger is, waardoor het water ongeveer 5 graden warmer is.
Water wordt warmer —> verdamping groter —> zoutconcentratie stijgt.
De watertemperatuur westelijk en oostelijk van de Straat van Gibraltar Het zoutgehalte westelijk en oostelijk van de Straat van Gibraltar
Natuurlijke plantengroei
De mediterrane vegetatie (kenmerkende plantengroei voor het Middellandse Zeegebied) is de belangrijkste
factor die het Middellandse Zeegebied een eenheid maakt. De vele neerslag en de verdeling hiervan
hebben grote invloed op het natuurlijke bodemgebruik.
Planten groeien en bloeien vooral in het vochtige voorjaar.
3 groepen plantensoorten uit de natuurlijke vegetatie:
1. Loofbomen die hun blad niet verliezen in droge periodes
2. Olijfbomen die goed kunnen groeien in dit gebied
3. Bladverliezende struiken die in het voorjaar rijkelijk vloeien en daarna in ‘ruststand’ de
zomerdroogte overleven
Mediterrane landbouw
De mediterrane landbouw bestond traditioneel uit akkerbouw, nu vooral tuinbouw. Er komen 3 vormen
voor:
1. Droge akkerbouw —> hele jaar (vooral granen)
2. Struikencultuur —> steilere/ minder vruchtbare hellingen
3. Druiven —> productie van wijn
, 3.2
Leerdoelen:
- Wat zijn de kenmerken van het Middellands Zeeklimaat?
- Hoe ontstaan de waterproblemen in het Middellandse Zeegebied?
- Wat is de invloed van het klimaat en de klimaatverandering op de waterbalans in het Middellandse
Zeegebied?
Warme zomers en milde winters
Het Middellandse Zeegebied ligt in de subtropische landschapszone en heeft een mediterraan klimaat
(gematigd klimaat met een droge zomer).
Kenmerkend —> warme, droge zomers (door hogedrukgebied) + zachte, neerslagrijke winters. De zon
schijnt heel veel.
Invalshoek van de zon is groter —> hogere temperatuur dan bij ons
Ligging van hoge- en lagedrukgebieden in juli (A) en januari (B)
Waterproblemen
Het Middellandse Zeegebied is in de zomer erg warm —> verdamping hoog. Om te zorgen dat er genoeg
water is moet de neerslag uit de herfst- en wintermaanden worden opgeslagen in stuwmeren. Toch is er
steeds vaker een tekort aan water in de zomer, o.a. door de bosbranden.
Natuurlijke oorzaken:
- Verdeling neerslag —> niet overal valt evenveel neerslag.
- Hoge neerslagintensiteit (hoeveelheid regen die per uur of dag valt) —> bodem kan het niet
opnemen.
- Neerslagvariabiliteit —> in het ene jaar of periode valt meer neerslag dan in een ander jaar of
periode.
Klimaatverandering
In droge gebieden kan de temperatuur sneller oplopen. Er ontstaat een positive terugkoppeling, want:
gebied heeft weinig vocht —> kan niet goed verdampen —> hogere temperatuur, dit versterkt elkaar.
De geringere neerslag samen met de hogere verdamping kan de waterbalans verstoren.
Om het watertekort op te lossen worden ondergrondse aquifers (watervoorraden) aangeboord.
Hoofdstuk 3
3.1
Leerdoelen:
- Wat zijn de geografische kenmerken van het Middellandse zeegebied?
- Waarom is het zoutgehalte van de Middellandse Zee zo hoog?
- Hoe kan de kenmerkende natuurlijke plantengroei in het Middellandse Zeegebied worden
verklaard?
- Hoe bepaalt de natuurlijke omgeving de landbouw in het Middellandse Zeegebied?
Ligging en topografie
De Middellandse Zee is de grootste binnenzee ter wereld.
De kustlijn van de Middellandse Zee is erg onregelmatig met veel schiereilanden, baaien en kapen.
De Middellandse Zee bestaat uit een aantal grote bekkens —> de Adriatische zee, de Tyrrheense Zee en de
Egeïsche Zee.
Er zijn nauwelijks eb- en vloedbewegingen.
Zeestromen
De Middellandse Zee is verbonden met de Atlantische Oceaan via de Straat van Gibraltar.
Het water in de Middellandse Zee is veel zouter dan het water in de Atlantische Oceaan. Dit komt doordat
de temperatuur in het Middellands Zeegebied hoger is, waardoor het water ongeveer 5 graden warmer is.
Water wordt warmer —> verdamping groter —> zoutconcentratie stijgt.
De watertemperatuur westelijk en oostelijk van de Straat van Gibraltar Het zoutgehalte westelijk en oostelijk van de Straat van Gibraltar
Natuurlijke plantengroei
De mediterrane vegetatie (kenmerkende plantengroei voor het Middellandse Zeegebied) is de belangrijkste
factor die het Middellandse Zeegebied een eenheid maakt. De vele neerslag en de verdeling hiervan
hebben grote invloed op het natuurlijke bodemgebruik.
Planten groeien en bloeien vooral in het vochtige voorjaar.
3 groepen plantensoorten uit de natuurlijke vegetatie:
1. Loofbomen die hun blad niet verliezen in droge periodes
2. Olijfbomen die goed kunnen groeien in dit gebied
3. Bladverliezende struiken die in het voorjaar rijkelijk vloeien en daarna in ‘ruststand’ de
zomerdroogte overleven
Mediterrane landbouw
De mediterrane landbouw bestond traditioneel uit akkerbouw, nu vooral tuinbouw. Er komen 3 vormen
voor:
1. Droge akkerbouw —> hele jaar (vooral granen)
2. Struikencultuur —> steilere/ minder vruchtbare hellingen
3. Druiven —> productie van wijn
, 3.2
Leerdoelen:
- Wat zijn de kenmerken van het Middellands Zeeklimaat?
- Hoe ontstaan de waterproblemen in het Middellandse Zeegebied?
- Wat is de invloed van het klimaat en de klimaatverandering op de waterbalans in het Middellandse
Zeegebied?
Warme zomers en milde winters
Het Middellandse Zeegebied ligt in de subtropische landschapszone en heeft een mediterraan klimaat
(gematigd klimaat met een droge zomer).
Kenmerkend —> warme, droge zomers (door hogedrukgebied) + zachte, neerslagrijke winters. De zon
schijnt heel veel.
Invalshoek van de zon is groter —> hogere temperatuur dan bij ons
Ligging van hoge- en lagedrukgebieden in juli (A) en januari (B)
Waterproblemen
Het Middellandse Zeegebied is in de zomer erg warm —> verdamping hoog. Om te zorgen dat er genoeg
water is moet de neerslag uit de herfst- en wintermaanden worden opgeslagen in stuwmeren. Toch is er
steeds vaker een tekort aan water in de zomer, o.a. door de bosbranden.
Natuurlijke oorzaken:
- Verdeling neerslag —> niet overal valt evenveel neerslag.
- Hoge neerslagintensiteit (hoeveelheid regen die per uur of dag valt) —> bodem kan het niet
opnemen.
- Neerslagvariabiliteit —> in het ene jaar of periode valt meer neerslag dan in een ander jaar of
periode.
Klimaatverandering
In droge gebieden kan de temperatuur sneller oplopen. Er ontstaat een positive terugkoppeling, want:
gebied heeft weinig vocht —> kan niet goed verdampen —> hogere temperatuur, dit versterkt elkaar.
De geringere neerslag samen met de hogere verdamping kan de waterbalans verstoren.
Om het watertekort op te lossen worden ondergrondse aquifers (watervoorraden) aangeboord.
