Hoofdstuk 2 goddelijke orde
ROMAANS IN DE ELFDE EN TWAALFDE EEUW
Steden zijn er amper in de 11e en 12e eeuw. Het landschap is ver uitgestrekt. Buiten de bewoonde
gebieden is het land onherbergzaam. De pelgrimages waar de kerk tot oproept, zijn dan ook erg
gevaarlijk.
Als je een kerk binnenkwam, hing er boven de entree wel eens een tmpaan. Daar werd een Bijbels
tafereel op afgebeeld. Waarin jezus bijvoorbeeld het verschil maakt tussen goed en kwaad. Het spoort
aan op angst. De Apocalyps wordt afgebeeld. Iedereen die niet het ware geloof aanhangt, zal vernietgd
worden. Door middel van angst blijven mensen geloven in de verhalen. Angst speelt een grote rol in de
cultuur van de vroege middeleeuwen.
In de wereld van kloosters waren zonen van rijke families vaak monniken. In de kloosters werd discipline
en kloosterorde vereist. Ora et labora was het moto van de kloosters. Bid en werk. In het scriptorium
werden bijbels geschreven en teksten gekopieerd. Handschrifen werden voorzien van illustrates, ook
wel miniaturen. In de overige tjd werd er dus gebeden of in het dormitorium geslapen.
Er waren vaste tjden voor alles in de kloosters. De gebedsdiensten stonden vast in de getjden. Dan
werden er psalmen gezongen in het Latjn. De benaming voor de gezongen psalmen heet ook wel
gregoriaans: een eenstemmige zang, geen maatgebonden ritme. Hun zang was bestemd voor de liturgie,
voor de ceremonie bedoeld. En dus niet omdat het mooi klonk. De psalmen klinken erg sober door de
monotone zang. De zuivere klank van het gregoriaans staat symbool voor de goddelijke harmonie.
Het perfectoneren van het gregoriaans was daarom van groot belang. Als eerste stap in de
muzieknotate werden geheugensteuntjes, tekentjes en neumen boven de tekst getekend. Guido van
Arezzo maakte de eerste soort notenbalk, maar dan vierlijnig. Ook geef hij de tonen namen. Hij bedenkt
de do-re-mi-fa-sol-la-t-do. Elke noot wordt telkens hoger gezongen. Dit wordt solmisate genoemd.
Kloosterorden leven dankzij gifen in grote rijkdom. ooral de Cluniacenzers, van de orde van Cluny in
Frankrijk, leven in luxe. Alle pijlers (grote kolommen) en halfzuilen werden versierd met
beeldhouwwerken. In de narthex (de ingang van de kerk) wordt een groot gebeeldhouwd portaal
neergezet. De narthex geef toegang tot het middenschip (zuilengang). De apsis (uiteinde van de kerk)
baadt in het licht ter symbool van het rijk Gods en het licht dat heerst in de hemel.
De uitbundige architectuur van de kerk stond haaks op de armoede die de bevolking in deze tjd kende.
In ogen van sommige kloosterorden is deze rijkdom verdacht. Bernardus van Clairvaux viel in zijn
geschrifen deze pracht en praal aan. De cisterciënzers van zijn orde maken een soberdere indruk.
Overdadige beeldhouwwerken hebben ze niet in hun kerken. De zang die hiervoor bij missen gebruikt
moet worden, hoort plechtg te zijn. Deze kloosters zijn vaak ook in eenzame en onherbergzame
gebieden gestcht. Deze monniken vinden dat ze Jezus’ voorbeeld van soberheid moeten volgen. In de
tuinen is sprake van symmetrie, wat een teken is van goddelijke orde. Ze denken veel na over de
bouwkundige aspecten van het klooster, hoe de lichtnval hoort te zijn en hoe de verhoudingen in het
gebouw in harmonie zijn.
ROMAANS IN DE ELFDE EN TWAALFDE EEUW
Steden zijn er amper in de 11e en 12e eeuw. Het landschap is ver uitgestrekt. Buiten de bewoonde
gebieden is het land onherbergzaam. De pelgrimages waar de kerk tot oproept, zijn dan ook erg
gevaarlijk.
Als je een kerk binnenkwam, hing er boven de entree wel eens een tmpaan. Daar werd een Bijbels
tafereel op afgebeeld. Waarin jezus bijvoorbeeld het verschil maakt tussen goed en kwaad. Het spoort
aan op angst. De Apocalyps wordt afgebeeld. Iedereen die niet het ware geloof aanhangt, zal vernietgd
worden. Door middel van angst blijven mensen geloven in de verhalen. Angst speelt een grote rol in de
cultuur van de vroege middeleeuwen.
In de wereld van kloosters waren zonen van rijke families vaak monniken. In de kloosters werd discipline
en kloosterorde vereist. Ora et labora was het moto van de kloosters. Bid en werk. In het scriptorium
werden bijbels geschreven en teksten gekopieerd. Handschrifen werden voorzien van illustrates, ook
wel miniaturen. In de overige tjd werd er dus gebeden of in het dormitorium geslapen.
Er waren vaste tjden voor alles in de kloosters. De gebedsdiensten stonden vast in de getjden. Dan
werden er psalmen gezongen in het Latjn. De benaming voor de gezongen psalmen heet ook wel
gregoriaans: een eenstemmige zang, geen maatgebonden ritme. Hun zang was bestemd voor de liturgie,
voor de ceremonie bedoeld. En dus niet omdat het mooi klonk. De psalmen klinken erg sober door de
monotone zang. De zuivere klank van het gregoriaans staat symbool voor de goddelijke harmonie.
Het perfectoneren van het gregoriaans was daarom van groot belang. Als eerste stap in de
muzieknotate werden geheugensteuntjes, tekentjes en neumen boven de tekst getekend. Guido van
Arezzo maakte de eerste soort notenbalk, maar dan vierlijnig. Ook geef hij de tonen namen. Hij bedenkt
de do-re-mi-fa-sol-la-t-do. Elke noot wordt telkens hoger gezongen. Dit wordt solmisate genoemd.
Kloosterorden leven dankzij gifen in grote rijkdom. ooral de Cluniacenzers, van de orde van Cluny in
Frankrijk, leven in luxe. Alle pijlers (grote kolommen) en halfzuilen werden versierd met
beeldhouwwerken. In de narthex (de ingang van de kerk) wordt een groot gebeeldhouwd portaal
neergezet. De narthex geef toegang tot het middenschip (zuilengang). De apsis (uiteinde van de kerk)
baadt in het licht ter symbool van het rijk Gods en het licht dat heerst in de hemel.
De uitbundige architectuur van de kerk stond haaks op de armoede die de bevolking in deze tjd kende.
In ogen van sommige kloosterorden is deze rijkdom verdacht. Bernardus van Clairvaux viel in zijn
geschrifen deze pracht en praal aan. De cisterciënzers van zijn orde maken een soberdere indruk.
Overdadige beeldhouwwerken hebben ze niet in hun kerken. De zang die hiervoor bij missen gebruikt
moet worden, hoort plechtg te zijn. Deze kloosters zijn vaak ook in eenzame en onherbergzame
gebieden gestcht. Deze monniken vinden dat ze Jezus’ voorbeeld van soberheid moeten volgen. In de
tuinen is sprake van symmetrie, wat een teken is van goddelijke orde. Ze denken veel na over de
bouwkundige aspecten van het klooster, hoe de lichtnval hoort te zijn en hoe de verhoudingen in het
gebouw in harmonie zijn.
