IDENTITEIT 2
DEEL 1: HET BERGRIP TYPE, TYPOLOGIE EN MORFOLOGIE
1. INDRODUCTIE TOT HET BEGIRP TYPE / TYPOLOGIE EN MORDOLOGIE
1.1. TYPOLOGIE
Typologie is het terugkijken op iets
De typologie van de garage → gaat terug op 2 typologieën:
• Een stal: vroeger was het een opslagruimte voor een koest met een paard
• Een koetshuis: Vroeger was het de plaats voor de koets te plaatsen
➔ Nu is het gevormd tot een garage → moderne versie van de stal met het
koetshuis
Typologie op niveau van de basiselement van de interieurarchitectuur → de ophaalbrug
→ nu geëvolueerd tot de deur
Wat is typologie?
Over dit begrip is doorheen de tijd over nagedacht en dit is geëvolueerd in de tijd
• 18de eeuw: theoretisch instrument voor classificatie van begrippen
Brengt ‘structuur’ aan in de kennis
Maakt ‘inzicht’ in disciplines mogelijk
Bv. terminologie uit de plantenkunde: Linnaes (1758) → classificatie van planten
In de architectuur gebeurt deze classificatie op basis van
Morfologische kenmerken (Marc-Antoine Laugier, 1753) → het begrip typologie in verband
met gebouwde objecten → Essai sur l’architecture
Functionele kenmerken (Jacques-Francois Blondel, 1705-1774) → het begrip typologie in
verband met gebouwde objecten → L’Architecture française, ou Recueil de plans,
d’élévations, coupes et profils
Ontwerpers: classificatie gebaseerd op het ruimtelijke en vormkenmerken
1
, 2 reden om tot een typologie van gebouwde objecten te kome,
Behoefte om bestaande productie te analyseren
Bestaansrecht vanuit ontwerpen
• ste
20 eeuw: een ontwerpinstrument van waaruit mogelijke ontwerpbeslissingen zijn te genereren
Philippe Paneria (1981) heeft het over een ‘generatieve typologie’ → ‘reproduceerbaar stelsel van
samenhangende ontwerpkeuzes’ → hij beschrijft het types als:
Een geheugenkoffer → ontwerper heeft in zijn hoofd een koffer waar allemaal typologieën
aanwezig zijn en uit die typologieën kan je tijdens het ontwerpen bepaalde vb kiezen
De drager van ontwerpervaringen (met gelijksoortig probleem) → bv. je moet een smalle
rijwoning ontwerpen van max 5 m breed hoe ga je aan de slag bv. voor een trap in te zetten
→ veel ontwerpers voor jou hebben daar een oplossing voor gevonden en deze kunnen jou
inspireren om zelf ook een oplossing te vinden
Een geijkte oplossing → bv. Horta heeft voor de rijwoning daglicht binnen gebracht in de
woning dat is een geijkte oplossing die later anderen ook kunnen toepassen
1.2. ONTWIKKELING VAN HET BEGRIP ‘TYPE’
Type, van het Grieks woord ‘typos’ = vorm of patroon ( staat letterlijk voor model, matrijs, afdruk, mal, reliëf,…)
• Methode tot classificatie
• Het is niet de bedoeling om een exacte afdruk te maken maar eigenlijk als een soort van basis vorm te
hebben die je dan inzet om gelijkaardige vormen te ontwikkelen
• Quatremère de Quincy (1755-1849) – ‘Type als synoniem voor model’
TYPE MODEL
Object waarnaar eenieder werken kan Object dat als zodanig moet herhaald worden
concipiëren die onderling niet hoeven overeen
te komen
Alles min of meer vaag Alles is nauwkeurig en gegeven
Is de oorsprong, eerste oorzaak is het idee van
een element dat het model tot richtlijn moet
dienen
→ Model is het letterlijk nabouwen van iets
→ Type wordt nadrukkelijk opgevat als resultaat van een lange traditie (‘voor alles is er een voorganger’)
→ Type kan veranderen, vormvariaties en verder wijzigen en ontwikkelen
Het begrip typologie in verband met gebouwde objecten → vergelijk typologie in de antropologie van het wonen:
• Woningtypologieën worden gevormd in functie van beschikbare materialen, technieken, klimaat, reliëf,
economische activiteit, sociale relaties, wereldbeeld en religie…binnen een bepaalde gemeenschap
Amos RAPOPORT, House, form and culture, 1969 Paul OLIVER, Dwellings. The Vernacular House World Wide, 2003
2
,Het begrip typologie in verband met gebouwde objecten → vergelijk Le Corbusier: Object Type (standaard type):
• Vanzelfsprekende, gestandaardiseerde objecten waarvan de vorm het resultaat is van een verfijningsproces
in functie van een maximale gebruikswaarde en de noodzaak van een economische productie
→ Hoe een typologie gedefinieerd wordt binnen het functionalisme (deel van het modernisme) → het
modernisme pleit voor een hedendaagse vormgeving, het breken met het verleden
• Vanzelfsprekende, gestandaardiseerde objecten → zoals een Citroën
1.2.2 QUATREMÈRE DE QUINCY (1755-1849 ): BESLUIT
• Type is het resultaat van een lange traditie
• Niets komt uit het niets voort
• Alles heeft een voorgeschiedenis (+context)
• Basisprincipe steeds waarneembaar
• Type kan veranderen, dit kan vormvariaties in de uitwerking betreffen
• Type kan ook grondig wijzigen en verder ontwikkelen
• Type is een abstract begrip
Quatremère de Quincy → gebruikt het type voor alle analysemethode, hoe gaan we gebouwen analyseren
• Ziet juist het verleden als heel belangrijk, sommige zaken zie je terugkomen sommige verdwijnen na gelang
de tijd
• Type kan veranderen doorheen de tijd → evolutie
1.2.3 JEAN NICOLAS-LOUIS DURAND (1960-1834 )
• Ziet het type als een Classificatiesysteem gericht op onderwijs en productie van architectuur
• 2 boeken → beide bedoeld als generatieve typologie
1ste boek: ‘Grand Durand’ → typologisch overzicht van toonaangevende gebouwen
2de boek: ‘Précis des leçons d’Architecture données à l’école Polytechnique’ → catalogus /
vocabulaire van gebouwonderdelen en gebruiksaanwijzing (ontwerpmethodiek) en oplossing voor
mogelijk voordoende ontwerpproblemen
• Type gebruik voor mogelijk voordoende ontwerpproblemen
• Type gebruikt als te kopiëren model, als concreet voorbeeld
• Ontwerpen werd een kwestie van samenvoegen van in hun vorm bepaalde onderdelen
Bv. je neemt plannen van andere ontwerpen (van scholen, ziekenhuizen, bibs,…) op → als je aan het
ontwerpen bent kies je verschillende aspecten eruit en voeg je die samen
• Typologie staat volgens Durand los van de oorspronkelijke context van gebruikte vorm → tegenovergestelde
van Quatremère de Quincy
Hij wordt gezien als de voorloper van het modernisme
3
, 1.3. FUNCTIONALISME (1920-1930 )
Andere rol van typologie door
• Primaat van het programma / de functie → veel belangrijker dan de vorm
• Afwijzing van traditie → niet verder op het verleden, alles op basis van functie
2 manieren van benadering
• Classificatie in termen van functie (niet van vorm of opbouw)
Hotel, gevangenis, stations, kantoren → functionele typologie
• De betekenis van model of standaard
Prototype, geen resultaat van historische ontwikkeling = verleden breken
Type
• Nieuwe uitvinding
• Basis voor een nieuwe reeks
• Losstaand van het verleden
Bv. een auto, die evolueert en heeft verschillende reeksen maar staan los van het verleden
Zien het type niet als iets dat gegroeid is maar dat ze zelf het idee hebben van het zelf te
ontwikkelen los van de context, dat het functioneel wordt ingezet
N. Pevsners, een historie van Ernst Neufert, Bauentwurflehre types
gebouwen types, 1976 Hierin gaat men allerlei types naast elkaar plaatsen en de afmetingen
Het begrip typologie in ver band met gebrouwde objecten: 20 ste eeuw: modernisme (functionalisme)
• Ernst May: Siedlung Römerstadt, Frankfurt am Main, standaardtypes woningen, 1925-30
• De moderniseren waren deze periode ook al bezig met de types plannen
Zij puzzelde, ontwikkelde types van plannen en keken hoe ze zo’n minimale woningen ontwerpen
waar toch comfort in zat en zo functioneel mogelijk
Het begrip typologie in verband met meubelobjecten / interieurs: 20ste eeuw: modernisme (functionalisme)
• Margarethe Shutte-Lyhotzky: Frankfurter Küche, 1926, eerste functionele inbouwkeuken
4
DEEL 1: HET BERGRIP TYPE, TYPOLOGIE EN MORFOLOGIE
1. INDRODUCTIE TOT HET BEGIRP TYPE / TYPOLOGIE EN MORDOLOGIE
1.1. TYPOLOGIE
Typologie is het terugkijken op iets
De typologie van de garage → gaat terug op 2 typologieën:
• Een stal: vroeger was het een opslagruimte voor een koest met een paard
• Een koetshuis: Vroeger was het de plaats voor de koets te plaatsen
➔ Nu is het gevormd tot een garage → moderne versie van de stal met het
koetshuis
Typologie op niveau van de basiselement van de interieurarchitectuur → de ophaalbrug
→ nu geëvolueerd tot de deur
Wat is typologie?
Over dit begrip is doorheen de tijd over nagedacht en dit is geëvolueerd in de tijd
• 18de eeuw: theoretisch instrument voor classificatie van begrippen
Brengt ‘structuur’ aan in de kennis
Maakt ‘inzicht’ in disciplines mogelijk
Bv. terminologie uit de plantenkunde: Linnaes (1758) → classificatie van planten
In de architectuur gebeurt deze classificatie op basis van
Morfologische kenmerken (Marc-Antoine Laugier, 1753) → het begrip typologie in verband
met gebouwde objecten → Essai sur l’architecture
Functionele kenmerken (Jacques-Francois Blondel, 1705-1774) → het begrip typologie in
verband met gebouwde objecten → L’Architecture française, ou Recueil de plans,
d’élévations, coupes et profils
Ontwerpers: classificatie gebaseerd op het ruimtelijke en vormkenmerken
1
, 2 reden om tot een typologie van gebouwde objecten te kome,
Behoefte om bestaande productie te analyseren
Bestaansrecht vanuit ontwerpen
• ste
20 eeuw: een ontwerpinstrument van waaruit mogelijke ontwerpbeslissingen zijn te genereren
Philippe Paneria (1981) heeft het over een ‘generatieve typologie’ → ‘reproduceerbaar stelsel van
samenhangende ontwerpkeuzes’ → hij beschrijft het types als:
Een geheugenkoffer → ontwerper heeft in zijn hoofd een koffer waar allemaal typologieën
aanwezig zijn en uit die typologieën kan je tijdens het ontwerpen bepaalde vb kiezen
De drager van ontwerpervaringen (met gelijksoortig probleem) → bv. je moet een smalle
rijwoning ontwerpen van max 5 m breed hoe ga je aan de slag bv. voor een trap in te zetten
→ veel ontwerpers voor jou hebben daar een oplossing voor gevonden en deze kunnen jou
inspireren om zelf ook een oplossing te vinden
Een geijkte oplossing → bv. Horta heeft voor de rijwoning daglicht binnen gebracht in de
woning dat is een geijkte oplossing die later anderen ook kunnen toepassen
1.2. ONTWIKKELING VAN HET BEGRIP ‘TYPE’
Type, van het Grieks woord ‘typos’ = vorm of patroon ( staat letterlijk voor model, matrijs, afdruk, mal, reliëf,…)
• Methode tot classificatie
• Het is niet de bedoeling om een exacte afdruk te maken maar eigenlijk als een soort van basis vorm te
hebben die je dan inzet om gelijkaardige vormen te ontwikkelen
• Quatremère de Quincy (1755-1849) – ‘Type als synoniem voor model’
TYPE MODEL
Object waarnaar eenieder werken kan Object dat als zodanig moet herhaald worden
concipiëren die onderling niet hoeven overeen
te komen
Alles min of meer vaag Alles is nauwkeurig en gegeven
Is de oorsprong, eerste oorzaak is het idee van
een element dat het model tot richtlijn moet
dienen
→ Model is het letterlijk nabouwen van iets
→ Type wordt nadrukkelijk opgevat als resultaat van een lange traditie (‘voor alles is er een voorganger’)
→ Type kan veranderen, vormvariaties en verder wijzigen en ontwikkelen
Het begrip typologie in verband met gebouwde objecten → vergelijk typologie in de antropologie van het wonen:
• Woningtypologieën worden gevormd in functie van beschikbare materialen, technieken, klimaat, reliëf,
economische activiteit, sociale relaties, wereldbeeld en religie…binnen een bepaalde gemeenschap
Amos RAPOPORT, House, form and culture, 1969 Paul OLIVER, Dwellings. The Vernacular House World Wide, 2003
2
,Het begrip typologie in verband met gebouwde objecten → vergelijk Le Corbusier: Object Type (standaard type):
• Vanzelfsprekende, gestandaardiseerde objecten waarvan de vorm het resultaat is van een verfijningsproces
in functie van een maximale gebruikswaarde en de noodzaak van een economische productie
→ Hoe een typologie gedefinieerd wordt binnen het functionalisme (deel van het modernisme) → het
modernisme pleit voor een hedendaagse vormgeving, het breken met het verleden
• Vanzelfsprekende, gestandaardiseerde objecten → zoals een Citroën
1.2.2 QUATREMÈRE DE QUINCY (1755-1849 ): BESLUIT
• Type is het resultaat van een lange traditie
• Niets komt uit het niets voort
• Alles heeft een voorgeschiedenis (+context)
• Basisprincipe steeds waarneembaar
• Type kan veranderen, dit kan vormvariaties in de uitwerking betreffen
• Type kan ook grondig wijzigen en verder ontwikkelen
• Type is een abstract begrip
Quatremère de Quincy → gebruikt het type voor alle analysemethode, hoe gaan we gebouwen analyseren
• Ziet juist het verleden als heel belangrijk, sommige zaken zie je terugkomen sommige verdwijnen na gelang
de tijd
• Type kan veranderen doorheen de tijd → evolutie
1.2.3 JEAN NICOLAS-LOUIS DURAND (1960-1834 )
• Ziet het type als een Classificatiesysteem gericht op onderwijs en productie van architectuur
• 2 boeken → beide bedoeld als generatieve typologie
1ste boek: ‘Grand Durand’ → typologisch overzicht van toonaangevende gebouwen
2de boek: ‘Précis des leçons d’Architecture données à l’école Polytechnique’ → catalogus /
vocabulaire van gebouwonderdelen en gebruiksaanwijzing (ontwerpmethodiek) en oplossing voor
mogelijk voordoende ontwerpproblemen
• Type gebruik voor mogelijk voordoende ontwerpproblemen
• Type gebruikt als te kopiëren model, als concreet voorbeeld
• Ontwerpen werd een kwestie van samenvoegen van in hun vorm bepaalde onderdelen
Bv. je neemt plannen van andere ontwerpen (van scholen, ziekenhuizen, bibs,…) op → als je aan het
ontwerpen bent kies je verschillende aspecten eruit en voeg je die samen
• Typologie staat volgens Durand los van de oorspronkelijke context van gebruikte vorm → tegenovergestelde
van Quatremère de Quincy
Hij wordt gezien als de voorloper van het modernisme
3
, 1.3. FUNCTIONALISME (1920-1930 )
Andere rol van typologie door
• Primaat van het programma / de functie → veel belangrijker dan de vorm
• Afwijzing van traditie → niet verder op het verleden, alles op basis van functie
2 manieren van benadering
• Classificatie in termen van functie (niet van vorm of opbouw)
Hotel, gevangenis, stations, kantoren → functionele typologie
• De betekenis van model of standaard
Prototype, geen resultaat van historische ontwikkeling = verleden breken
Type
• Nieuwe uitvinding
• Basis voor een nieuwe reeks
• Losstaand van het verleden
Bv. een auto, die evolueert en heeft verschillende reeksen maar staan los van het verleden
Zien het type niet als iets dat gegroeid is maar dat ze zelf het idee hebben van het zelf te
ontwikkelen los van de context, dat het functioneel wordt ingezet
N. Pevsners, een historie van Ernst Neufert, Bauentwurflehre types
gebouwen types, 1976 Hierin gaat men allerlei types naast elkaar plaatsen en de afmetingen
Het begrip typologie in ver band met gebrouwde objecten: 20 ste eeuw: modernisme (functionalisme)
• Ernst May: Siedlung Römerstadt, Frankfurt am Main, standaardtypes woningen, 1925-30
• De moderniseren waren deze periode ook al bezig met de types plannen
Zij puzzelde, ontwikkelde types van plannen en keken hoe ze zo’n minimale woningen ontwerpen
waar toch comfort in zat en zo functioneel mogelijk
Het begrip typologie in verband met meubelobjecten / interieurs: 20ste eeuw: modernisme (functionalisme)
• Margarethe Shutte-Lyhotzky: Frankfurter Küche, 1926, eerste functionele inbouwkeuken
4
