Projectontwikkeling
Hoofdstuk 1: Ruimtelijke Ordening
1. Overzincht van de wetgeving
1.1 Verleden
1.1.1 Inleidining
- België was een land zonder echt stedenbouwkundig beleid
- 1830: België is onafhankelijk geworden van Nederland
- Door bijna 130j bijna geen beleid te voeren => dicht bij onbewoonbaarheid in 1960 (van 1830 tot
1962)
- Grond was een consumptiegoed, de eigenaar kon er vrij over beschikken (en winst uit maken)
1.1.2 De periode van 1830 tot 1962
1962: jaartal onthouden
- Weinig tot geen gecoördineerd stedenbouwkundig beleid
- Tussen 1830 en 1946
Besluitwet van 1946 (stelde opmaak van gemeentelijke plannen van aanleg en een
vergunningenbeleid voorop)
- VK: reeds tijdens WOII een commissie R.O. voor wederopbouw die stelde voorop: geen lintbebouwing
- Duitse bezetter verplichte ook BE en NL om reeds tijdens de oorlog plannen op te maken voor
wederopbouw!
NL: Johan Ringers: zat echter ook in het geheime verzet tegen de bezetter
BE: Raphael Verwilghen: bekwaam stedenbouwkundige, maar danste iets te enthousiast naar de
Duitse pijpen
De plannen van Verwilghen werden niet uitgevoerd
- BE was minder getroffen door de oorlog dan buurlanden (dus weinig Marschallhulp)
Toch nood aan minimum 250.000 nieuwe woningen!
- Ideologische spanningen tussen CVP en BSP >> pas in 1948 nieuw woonbeleid
- 3 Grote wetten bepalen vanaf 1948 het huisvestingsbeleid:
1. Wet van Taeye (1948) !!!
- Bevorderen privé-initiatief in de woningbouw via premies
- Groot succes: eerste 5j naar 100.000 nieuwe woningen
- CVP
Bijna allemaal op het platteland (en in linten)
Ontstaan van versnippering
- Verantwoordelijk voor de “baksteen in de maag”
2. Wet Brunfaut (1949)
- Stimuleren sociale huurwoningen en sociale woonwijken
- Als tegengewicht tov Wet De Taeye
- Socialist
3. Wet op de krotopruiming (1953) (minder belangrijk)
- Sanering van krotten
- Sociale woningen in de plaats
Pagina 1 van 63
,Eind de jaren 50 werden een aantal problemen steeds duidelijker
Aanzet tot de wet op de stedenbouw van 1962
We zijn wereldkampioen in de lintbebouwing -> slecht voor energie, landbouw…
Problemen:
- Gezinsverdunning + welvaartsstijging -> groeiende vraag naar ruimte
- Toegenomen mobiliteit (baanwinkels, met de auto naar werk = files)
- Lintbebouwing
Gevolgen:
- Uitgebreide infrastructuur en onderbezette voorzieningen (duur)
- Natuurlijke en landschappelijke elementen
- Slechts 2 à 3 procent in België is beschermd natuurgebied
1.1.3 De periode van 1962 tot 1999
- Als reactie op de naoorlogse verkavelingswoede: Wet van 29 maart 1962
- Voluit: Wet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening en van de stedenbouw
- Stimuleerde door het aanbieden van verkavelingsvergunningen nog meer de versnippering
- In de volksmond: “de wet op de stedenbouw”:
Grondbeginselen:
- De R.O. moet onder toezicht van het rijk gebeuren (plannen van aanleg en bouwvergunningen)
- De gemeenten maken hun plannen van aanleg, het rijk maakt de gewestplannen
- De R.O. is een zaak van de gemeenschap (samenwerking besturen en particulieren)
- Onteigening voor het algemeen nut is mogelijk (er zijn vergoedingen voorzien)
- Gemeenten: bouwverordeningen; het rijk: landelijke verordeningen
- Gemeenten geven bouw- en verkavelingsvergunningen af
- 1980: regionalisering van de Belgische staat => R.O. wordt een gewestelijk bevoegdheid
Wij gaan enkel dieper in de wetgeving in het Vlaams Gewest
Decreet = Vlaamse wet
- Door deze federalisering => aanpassing van de wetgeving in 1996
Twee nieuwe decreten: - Planningsdecreet: aanzet tot structuurplanning en RSV
- Coördinatiedecreet: update stedenbouwwet van 1962
1.1.4 Periode van 1999 tot 2009+
Decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening
Zorgt - voor een volledige metamorfose van de ruimtelijke ordening
- Planning gebeurt voortaan op drie bestuursniveaus (gewest – provincie – gemeente)
- Er komen aparte ambtenaren voor ruimtelijke ordening
- Er komen nieuwe adviescommissies
- Er komt een nieuw planningssysteem (met structuurplannen en uitvoeringsplannen)
- Gemeenten krijgen meer autonomie bij het vergunnen
- Positief: Staat dicht bij haar burgers, kent haar gemeente het best
- Negatief: Staat dicht bij haar burgers, durft niet juiste beslissingen nemen
- Het handhavingssysteem wordt gemoderniseerd
Pagina 2 van 63
,Dit decreet is dus bepalend voor de hedendaagse werking van de ruimtelijke ordening in Vlaanderen en bevat
o.a. volgende grondbeginselen:
1. Planning:
- Opmaken ruimtelijke structuurplannen op 3 niveaus (gewest – provincie – gemeente)
- Bindend gedeelte (waartoe de gemeente zich verbindt, wat ze MOETEN uitvoeren)
- Richtinggevend gedeelte (waar wil het beleid naartoe?)
- Informatief gedeelte (hoeveel mannen vrouwen, het inkomen…)
- Opmaken ruimtelijke uitvoeringsplannen op 3 niveaus (RUP’s)
- (Opmaken stedenbouwkundige verordeningen op 3 niveaus)
- (Opmaken nieuw grondbeleidsplan)
- (Opmaak rooilijnplannen)
- (Inrichten herverkaveling en/of ruilverkaveling)
- (Bepalen planbaten en planschaden)
Zowel het plannenregister als het vergunningenregister zijn bestuur documenten
>> burgers kunnen het inzien of tegen vergoeding een uittreksel opvragen
2. Vergunningenbeleid:
- Opmaken van plannenregister en vergunningenregister
Plannenregister: inventaris van alle plannen die aanwezig zijn binnen een gemeente
- Een lijst met gegevens van al deze plannen
- De plannen zelf
Vergunningenregister: inventaris van alle verleende vergunningen sinds 1962 (+kaart)
- Alle stedenbouwkundige attesten vanaf 1 mei 1999
- Alle stedenbouwkundige vergunningen en de identiteit van de aanvrager
- Alle verkavelingsvergunningen en de identiteit van de aanvrager
- Alle bouwmisdrijven met betrekking tot inbreuken van de ruimtelijke ordening
- Alle planologische attesten
3. ONTVOOGDING (NU NIET MEER NODIG)
- Gemeenten die voldeden aan deze vijf voorwaarden: volledig autonoom (sinds 1 mei 2005)
- Goedgekeurd gemeentelijk structuurplan
- Stedenbouwkundige ambtenaar
- Plannenregister
- Vergunningenregister
- Register van onbebouwde percelen
Gemeenten die niet voldeden: verloren volledige autonomie (provincie)
- Op 1 mei 2005 voldeden er véél gemeenten niet: uitstel tot 1 mei 2007
Verantwoordelijkheid bij de provincie leggen
Bv. Nichtje van de burgemeester: burgemeester zegt doe maar, provincie gaat toch
weigeren
- Ook dan voldeden er velen nog niet: subsidieregeling
- Wat was deze “ontvoogding”? Wat veranderde er?
- BPA -> RUP
- Geen bindend advies gemachtigd ambtenaar bij vergunning!
Pagina 3 van 63
, - Termijnen afleveringen vergunning bindend i.p.v. richtinggevend
- Buren (derden) kunnen beroep aantekenen tegen een verkregen vergunning
- Buren: voor- en nadelen
- Voordeel: Bv. geen gigantisch appartement naast je bungalow
- Nadeel: Bv. niemand wil voetbalstadium in zijn buurt, hierdoor kan er nergens 1 gebouwd
worden
1.2 Heden
1.2.1 Periode van 2009 tot heden
Nood aan meer: - Flexibilisering
- Administratieve vereenvoudiging
- Rechtszekerheid
Update van het decreet
Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening VCRO
a. Wijzigingen op vlak van planologie:
- Aangrenzende gemeenten > één gezamenlijke ruimtelijk structuurplan
Vb. 2 aangrenzende gemeentes met 1 natuurgebied en 1 met belangrijk aangrenzende
industriezone => samenwerken over de beslissing wat er met de grond gaat gebeuren
- Adm. Vereenvoudiging voor projecten van gewestelijk belang (afwijken van de regels)
- Rechtszekerheid omtrent “planbaten”
b. Wijzigingen op vlak van vergunningen:
- 3 categorieën: - Vergunningplichtige handelingen
- Meldingsplichtge handelingen
- Vrijgestelde handelingen
- Procedure: - Toevoegen ontvankelijkheidsonderzoek
- Beslissingstermijnen vanaf resultaat voll. en ontv. onderzoek
- Beroepsmogelijkheid belanghebbenden (derden)
2de beroep mogelijk bij de RvVB
- As-built attest = zoals gebouwd attest (zijn de plannen uitgevoerd zoals gepland)
MAAR, in de “Codextrein” (2017): facultatieve wettelijkheidstoets
(i.p.v. mini-regularisatie)
Moet niet meer sinds 2017
c. Handhaving
- Vele wijzigingen i.v.m. herstelvorderingen, boetes, minnelijke schikkingen,....
- Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid : verplicht advies bij herstelvordering !
Zonder vergunning wordt er niet meer gebouwd
1.2.2 Codextrein en Instrumentendecreet
2017-2018
- Codextrein:
- “Decreet houdende diverse bepalingen inzake ruimtelijke ordening, milieu en omgeving”
Pagina 4 van 63
Hoofdstuk 1: Ruimtelijke Ordening
1. Overzincht van de wetgeving
1.1 Verleden
1.1.1 Inleidining
- België was een land zonder echt stedenbouwkundig beleid
- 1830: België is onafhankelijk geworden van Nederland
- Door bijna 130j bijna geen beleid te voeren => dicht bij onbewoonbaarheid in 1960 (van 1830 tot
1962)
- Grond was een consumptiegoed, de eigenaar kon er vrij over beschikken (en winst uit maken)
1.1.2 De periode van 1830 tot 1962
1962: jaartal onthouden
- Weinig tot geen gecoördineerd stedenbouwkundig beleid
- Tussen 1830 en 1946
Besluitwet van 1946 (stelde opmaak van gemeentelijke plannen van aanleg en een
vergunningenbeleid voorop)
- VK: reeds tijdens WOII een commissie R.O. voor wederopbouw die stelde voorop: geen lintbebouwing
- Duitse bezetter verplichte ook BE en NL om reeds tijdens de oorlog plannen op te maken voor
wederopbouw!
NL: Johan Ringers: zat echter ook in het geheime verzet tegen de bezetter
BE: Raphael Verwilghen: bekwaam stedenbouwkundige, maar danste iets te enthousiast naar de
Duitse pijpen
De plannen van Verwilghen werden niet uitgevoerd
- BE was minder getroffen door de oorlog dan buurlanden (dus weinig Marschallhulp)
Toch nood aan minimum 250.000 nieuwe woningen!
- Ideologische spanningen tussen CVP en BSP >> pas in 1948 nieuw woonbeleid
- 3 Grote wetten bepalen vanaf 1948 het huisvestingsbeleid:
1. Wet van Taeye (1948) !!!
- Bevorderen privé-initiatief in de woningbouw via premies
- Groot succes: eerste 5j naar 100.000 nieuwe woningen
- CVP
Bijna allemaal op het platteland (en in linten)
Ontstaan van versnippering
- Verantwoordelijk voor de “baksteen in de maag”
2. Wet Brunfaut (1949)
- Stimuleren sociale huurwoningen en sociale woonwijken
- Als tegengewicht tov Wet De Taeye
- Socialist
3. Wet op de krotopruiming (1953) (minder belangrijk)
- Sanering van krotten
- Sociale woningen in de plaats
Pagina 1 van 63
,Eind de jaren 50 werden een aantal problemen steeds duidelijker
Aanzet tot de wet op de stedenbouw van 1962
We zijn wereldkampioen in de lintbebouwing -> slecht voor energie, landbouw…
Problemen:
- Gezinsverdunning + welvaartsstijging -> groeiende vraag naar ruimte
- Toegenomen mobiliteit (baanwinkels, met de auto naar werk = files)
- Lintbebouwing
Gevolgen:
- Uitgebreide infrastructuur en onderbezette voorzieningen (duur)
- Natuurlijke en landschappelijke elementen
- Slechts 2 à 3 procent in België is beschermd natuurgebied
1.1.3 De periode van 1962 tot 1999
- Als reactie op de naoorlogse verkavelingswoede: Wet van 29 maart 1962
- Voluit: Wet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening en van de stedenbouw
- Stimuleerde door het aanbieden van verkavelingsvergunningen nog meer de versnippering
- In de volksmond: “de wet op de stedenbouw”:
Grondbeginselen:
- De R.O. moet onder toezicht van het rijk gebeuren (plannen van aanleg en bouwvergunningen)
- De gemeenten maken hun plannen van aanleg, het rijk maakt de gewestplannen
- De R.O. is een zaak van de gemeenschap (samenwerking besturen en particulieren)
- Onteigening voor het algemeen nut is mogelijk (er zijn vergoedingen voorzien)
- Gemeenten: bouwverordeningen; het rijk: landelijke verordeningen
- Gemeenten geven bouw- en verkavelingsvergunningen af
- 1980: regionalisering van de Belgische staat => R.O. wordt een gewestelijk bevoegdheid
Wij gaan enkel dieper in de wetgeving in het Vlaams Gewest
Decreet = Vlaamse wet
- Door deze federalisering => aanpassing van de wetgeving in 1996
Twee nieuwe decreten: - Planningsdecreet: aanzet tot structuurplanning en RSV
- Coördinatiedecreet: update stedenbouwwet van 1962
1.1.4 Periode van 1999 tot 2009+
Decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening
Zorgt - voor een volledige metamorfose van de ruimtelijke ordening
- Planning gebeurt voortaan op drie bestuursniveaus (gewest – provincie – gemeente)
- Er komen aparte ambtenaren voor ruimtelijke ordening
- Er komen nieuwe adviescommissies
- Er komt een nieuw planningssysteem (met structuurplannen en uitvoeringsplannen)
- Gemeenten krijgen meer autonomie bij het vergunnen
- Positief: Staat dicht bij haar burgers, kent haar gemeente het best
- Negatief: Staat dicht bij haar burgers, durft niet juiste beslissingen nemen
- Het handhavingssysteem wordt gemoderniseerd
Pagina 2 van 63
,Dit decreet is dus bepalend voor de hedendaagse werking van de ruimtelijke ordening in Vlaanderen en bevat
o.a. volgende grondbeginselen:
1. Planning:
- Opmaken ruimtelijke structuurplannen op 3 niveaus (gewest – provincie – gemeente)
- Bindend gedeelte (waartoe de gemeente zich verbindt, wat ze MOETEN uitvoeren)
- Richtinggevend gedeelte (waar wil het beleid naartoe?)
- Informatief gedeelte (hoeveel mannen vrouwen, het inkomen…)
- Opmaken ruimtelijke uitvoeringsplannen op 3 niveaus (RUP’s)
- (Opmaken stedenbouwkundige verordeningen op 3 niveaus)
- (Opmaken nieuw grondbeleidsplan)
- (Opmaak rooilijnplannen)
- (Inrichten herverkaveling en/of ruilverkaveling)
- (Bepalen planbaten en planschaden)
Zowel het plannenregister als het vergunningenregister zijn bestuur documenten
>> burgers kunnen het inzien of tegen vergoeding een uittreksel opvragen
2. Vergunningenbeleid:
- Opmaken van plannenregister en vergunningenregister
Plannenregister: inventaris van alle plannen die aanwezig zijn binnen een gemeente
- Een lijst met gegevens van al deze plannen
- De plannen zelf
Vergunningenregister: inventaris van alle verleende vergunningen sinds 1962 (+kaart)
- Alle stedenbouwkundige attesten vanaf 1 mei 1999
- Alle stedenbouwkundige vergunningen en de identiteit van de aanvrager
- Alle verkavelingsvergunningen en de identiteit van de aanvrager
- Alle bouwmisdrijven met betrekking tot inbreuken van de ruimtelijke ordening
- Alle planologische attesten
3. ONTVOOGDING (NU NIET MEER NODIG)
- Gemeenten die voldeden aan deze vijf voorwaarden: volledig autonoom (sinds 1 mei 2005)
- Goedgekeurd gemeentelijk structuurplan
- Stedenbouwkundige ambtenaar
- Plannenregister
- Vergunningenregister
- Register van onbebouwde percelen
Gemeenten die niet voldeden: verloren volledige autonomie (provincie)
- Op 1 mei 2005 voldeden er véél gemeenten niet: uitstel tot 1 mei 2007
Verantwoordelijkheid bij de provincie leggen
Bv. Nichtje van de burgemeester: burgemeester zegt doe maar, provincie gaat toch
weigeren
- Ook dan voldeden er velen nog niet: subsidieregeling
- Wat was deze “ontvoogding”? Wat veranderde er?
- BPA -> RUP
- Geen bindend advies gemachtigd ambtenaar bij vergunning!
Pagina 3 van 63
, - Termijnen afleveringen vergunning bindend i.p.v. richtinggevend
- Buren (derden) kunnen beroep aantekenen tegen een verkregen vergunning
- Buren: voor- en nadelen
- Voordeel: Bv. geen gigantisch appartement naast je bungalow
- Nadeel: Bv. niemand wil voetbalstadium in zijn buurt, hierdoor kan er nergens 1 gebouwd
worden
1.2 Heden
1.2.1 Periode van 2009 tot heden
Nood aan meer: - Flexibilisering
- Administratieve vereenvoudiging
- Rechtszekerheid
Update van het decreet
Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening VCRO
a. Wijzigingen op vlak van planologie:
- Aangrenzende gemeenten > één gezamenlijke ruimtelijk structuurplan
Vb. 2 aangrenzende gemeentes met 1 natuurgebied en 1 met belangrijk aangrenzende
industriezone => samenwerken over de beslissing wat er met de grond gaat gebeuren
- Adm. Vereenvoudiging voor projecten van gewestelijk belang (afwijken van de regels)
- Rechtszekerheid omtrent “planbaten”
b. Wijzigingen op vlak van vergunningen:
- 3 categorieën: - Vergunningplichtige handelingen
- Meldingsplichtge handelingen
- Vrijgestelde handelingen
- Procedure: - Toevoegen ontvankelijkheidsonderzoek
- Beslissingstermijnen vanaf resultaat voll. en ontv. onderzoek
- Beroepsmogelijkheid belanghebbenden (derden)
2de beroep mogelijk bij de RvVB
- As-built attest = zoals gebouwd attest (zijn de plannen uitgevoerd zoals gepland)
MAAR, in de “Codextrein” (2017): facultatieve wettelijkheidstoets
(i.p.v. mini-regularisatie)
Moet niet meer sinds 2017
c. Handhaving
- Vele wijzigingen i.v.m. herstelvorderingen, boetes, minnelijke schikkingen,....
- Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid : verplicht advies bij herstelvordering !
Zonder vergunning wordt er niet meer gebouwd
1.2.2 Codextrein en Instrumentendecreet
2017-2018
- Codextrein:
- “Decreet houdende diverse bepalingen inzake ruimtelijke ordening, milieu en omgeving”
Pagina 4 van 63
