GGS HC3
Pesten op school – Marjolein Vermande
Inhoud college
Geschiedenis
Beschrijving
Verklaring en interventie
o Kind
o Broers/zussen
o Klas (groep, leerkracht)
o Sociocultureel
Toekomst
De pionier: Dan Olweus
1970
o Eerste wetenschappelijke onderzoek naar pesten
1973/1978
o Boek Aggression in the schools: bullies and whipping boys (zondebokken)
o Hierdoor steeds meer aandacht voor dit onderwerp in de wereld
Jaren ‘80
o Interventie en effectiviteitsonderzoek
Verandering van opvatting over pesten (we moeten er wat aan doen)
Recente gebeurtenissen in Nederland
2012/2013: zelfdodingen tieners
o Tim Ribberink: Ik ben mijn hele leven bespot, getreiterd, gepest en
buitengesloten.
Acties van burgers, media, professionals
Vragen van Tweede Kamerleden; Plan van aanpak van staatssecretaris OCW en
Kinderombudsman (criticus), slaan handen ineen: wij gaan pesten aanpakken door
pestgedrag op scholen beter te monitoren, meer aandacht voor het onderwerp te
vragen, de samenwerking tussen scholen, ouders en leerlingen te bevorderen, pilots
van antipest-programma’s uit te breiden, de klachtenregeling te verbeteren, leraren
beter toe te rusten, scholen te verplichten pesten te voorkomen en aan te pakken en
de inspectie een grotere rol te geven.
Commissie anti-pestprogramma’s ingesteld
o Voor nut effectonderzoek, zie Vermande, Bodden, & Dekovic, 2015*
o Conclusie (april 2014):
Geen enkel van de ingezonden programma’s goedgekeurd
9 ‘voorlopig goedgekeurd’
‘vooralsnog afgewezen’
48 ‘afgewezen’
Op basis van theoretische onderbouwing, empirische onderbouwing
en duidelijke randvoorwaarden
Vanaf mei 2015 effectiviteitsonderzoek kansrijke programma’s
(https://www.uu.nl/onderzoek/watwerkttegenpesten/antipestprogrammas)
Onderwijsraden krijgen mogelijkheid om andere dan erkende antipestprogramma’s te
gebruiken (oktober 2014), ondanks protest o.a. Kinderombudsman (hij vindt dat je
interventies pas moet inzetten als het nut ervan is bewezen)
Wet Veiligheid op school (2015) https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/veilig-
leren-en-werken-inhet-onderwijs/inhoud/veiligheid-op-school
o Scholen zijn wettelijk verantwoordelijk voor sociale veiligheid (hoe ze dat
doen, mogen ze zelf weten)
, GGS HC3
o Adviseurs
o Controle door Onderwijsinspectie
Zorgen deze maatregelen voor een geleidelijke afname in prevalentie? Ja, voor
Nederland, en ook een beetje in het algemeen in Europa (toename: Franstalig
België). Dit betekent dat de maatregelen wel genomen moeten blijven worden.
Bespreken:
Machtsverschil
Intentioneel
Over langere tijd
Indirect en direct
Persten
Intentie om leed te berokkenen (proactieve of intentionele agressie)
Herhaling over tijd (systematisch)
Pesten is agressie, maar niet alle agressie tussen kinderen is pesten!
Vormen (Reijntjes et al., 2015*)
Direct (openlijk):
o Duwen, schoppen, slaan, dreigen zo te doen (fysiek)
o Schreeuwen tegen, beledigen, uitschelden (verbaal)
o Spullen afpakken of kapot maken (materieel)
Indirect/relationeel/sociaal: gericht op aantasting van de sociale relaties van het
slachtoffer
o Roddelen, iemand negeren, tegen anderen zeggen dat ze iemand moeten
‘blocken’, dat ze met een bepaald kind niet mogen spelen, etc.
Cyberpesten aparte vorm?
Nee
o Valt onder traditioneel pesten
o Overlap daders en slachtoffers
o Programma’s gericht op traditioneel pesten zijn ook effectief tegen
cyberpesten
Ja
o 24/7, vanuit elke fysieke locatie
o Vaak anoniem: potentieel wereldwijs (internet-)publiek
o Daden zijn onuitwisbaar
o Grotere impact
o Vraagt om specifieke aanpak
Prevalentie? Hangt (ook) af van hoe pesten wordt gemeten (Hong & Espelage, 2012*;
Reijntjes et al., 2015*; Vermande et al., 2015)
Gaat het echt om pesten (en niet om agressie of angst)?
o Bijv. “Ben jij bang voor andere kinderen?”
o Krijgen respondenten uitleg over pesten? (bijv. gebeurt niet in
Veiligheidsmonitor) meet je dus wel wat je wil meten?
Welke vormen (kinderen denken vaak aan fysiek pesten)? Over welke periode? Welk
afkappunt?
Welke methode/informant?
Methode/informant
Pesten op school – Marjolein Vermande
Inhoud college
Geschiedenis
Beschrijving
Verklaring en interventie
o Kind
o Broers/zussen
o Klas (groep, leerkracht)
o Sociocultureel
Toekomst
De pionier: Dan Olweus
1970
o Eerste wetenschappelijke onderzoek naar pesten
1973/1978
o Boek Aggression in the schools: bullies and whipping boys (zondebokken)
o Hierdoor steeds meer aandacht voor dit onderwerp in de wereld
Jaren ‘80
o Interventie en effectiviteitsonderzoek
Verandering van opvatting over pesten (we moeten er wat aan doen)
Recente gebeurtenissen in Nederland
2012/2013: zelfdodingen tieners
o Tim Ribberink: Ik ben mijn hele leven bespot, getreiterd, gepest en
buitengesloten.
Acties van burgers, media, professionals
Vragen van Tweede Kamerleden; Plan van aanpak van staatssecretaris OCW en
Kinderombudsman (criticus), slaan handen ineen: wij gaan pesten aanpakken door
pestgedrag op scholen beter te monitoren, meer aandacht voor het onderwerp te
vragen, de samenwerking tussen scholen, ouders en leerlingen te bevorderen, pilots
van antipest-programma’s uit te breiden, de klachtenregeling te verbeteren, leraren
beter toe te rusten, scholen te verplichten pesten te voorkomen en aan te pakken en
de inspectie een grotere rol te geven.
Commissie anti-pestprogramma’s ingesteld
o Voor nut effectonderzoek, zie Vermande, Bodden, & Dekovic, 2015*
o Conclusie (april 2014):
Geen enkel van de ingezonden programma’s goedgekeurd
9 ‘voorlopig goedgekeurd’
‘vooralsnog afgewezen’
48 ‘afgewezen’
Op basis van theoretische onderbouwing, empirische onderbouwing
en duidelijke randvoorwaarden
Vanaf mei 2015 effectiviteitsonderzoek kansrijke programma’s
(https://www.uu.nl/onderzoek/watwerkttegenpesten/antipestprogrammas)
Onderwijsraden krijgen mogelijkheid om andere dan erkende antipestprogramma’s te
gebruiken (oktober 2014), ondanks protest o.a. Kinderombudsman (hij vindt dat je
interventies pas moet inzetten als het nut ervan is bewezen)
Wet Veiligheid op school (2015) https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/veilig-
leren-en-werken-inhet-onderwijs/inhoud/veiligheid-op-school
o Scholen zijn wettelijk verantwoordelijk voor sociale veiligheid (hoe ze dat
doen, mogen ze zelf weten)
, GGS HC3
o Adviseurs
o Controle door Onderwijsinspectie
Zorgen deze maatregelen voor een geleidelijke afname in prevalentie? Ja, voor
Nederland, en ook een beetje in het algemeen in Europa (toename: Franstalig
België). Dit betekent dat de maatregelen wel genomen moeten blijven worden.
Bespreken:
Machtsverschil
Intentioneel
Over langere tijd
Indirect en direct
Persten
Intentie om leed te berokkenen (proactieve of intentionele agressie)
Herhaling over tijd (systematisch)
Pesten is agressie, maar niet alle agressie tussen kinderen is pesten!
Vormen (Reijntjes et al., 2015*)
Direct (openlijk):
o Duwen, schoppen, slaan, dreigen zo te doen (fysiek)
o Schreeuwen tegen, beledigen, uitschelden (verbaal)
o Spullen afpakken of kapot maken (materieel)
Indirect/relationeel/sociaal: gericht op aantasting van de sociale relaties van het
slachtoffer
o Roddelen, iemand negeren, tegen anderen zeggen dat ze iemand moeten
‘blocken’, dat ze met een bepaald kind niet mogen spelen, etc.
Cyberpesten aparte vorm?
Nee
o Valt onder traditioneel pesten
o Overlap daders en slachtoffers
o Programma’s gericht op traditioneel pesten zijn ook effectief tegen
cyberpesten
Ja
o 24/7, vanuit elke fysieke locatie
o Vaak anoniem: potentieel wereldwijs (internet-)publiek
o Daden zijn onuitwisbaar
o Grotere impact
o Vraagt om specifieke aanpak
Prevalentie? Hangt (ook) af van hoe pesten wordt gemeten (Hong & Espelage, 2012*;
Reijntjes et al., 2015*; Vermande et al., 2015)
Gaat het echt om pesten (en niet om agressie of angst)?
o Bijv. “Ben jij bang voor andere kinderen?”
o Krijgen respondenten uitleg over pesten? (bijv. gebeurt niet in
Veiligheidsmonitor) meet je dus wel wat je wil meten?
Welke vormen (kinderen denken vaak aan fysiek pesten)? Over welke periode? Welk
afkappunt?
Welke methode/informant?
Methode/informant
