Samenvatting: medische ethiek
Kriekemans Kristiaan 1
,Inleiding: ethiek als kloppend hart van de gezondheidszorg 6
Weg met ethiek? 6
Ethiek is niet anoniem 6
Kwetsbare waardigheid 7
Morele twijfel is geen zwakte 7
Waardigheidsbevorderende zorg 8
Ethiek van principes 8
Conflict van principes 8
Kenmerken van de principebenadering 9
Vergeten randfenomenen 9
Tijd voor een ander geluid 10
Drie ethische pijlers van gezondheidszorg 11
Een nieuw ethisch fundament 11
Concreet beleefde ervaringen 11
Interpretatieve dialoog 12
Ethische standaard 12
Waardigheidsbevorderende zorg 13
Kwetsbaarheid 13
Zorg 14
Waardigheid 14
Besluit 16
Levenseindezorg voor niet-terminale psychiatrische patiënten 17
Euthanasie in de psychiatrie 17
Wettelijk kader 17
Hoe vaak komt euthanasie hier voor? 18
Kenmerken van psychiatrische patiënten die om euthanasie vragen 18
Houding en beleving van hulpverleners 18
Ondraaglijk lijden en palliatieve zorg 18
Wat is ondraaglijk lijden? 18
Van psychiatrische zorg voor palliatieve patiënten… 19
… naar palliatieve zorg voor psychiatrische patiënten 19
Omgaan met ondraaglijk lijden van psychiatrische patiënten 20
Euthanasieverzoek en zorgproces 20
Wilsbekwaamheid 20
Medische uitzichtloosheid 21
Ondraaglijk lijden 21
Dynamiek van het euthanasiezorgproces 22
Fundamentele waardeopties 22
Respect voor autonomie in verbondenheid 22
Zorg: een interpretatieve dialoog 22
Fundamentele menselijke waardigheid 23
Een ethische afweging 23
Euthanasieverzoek exploreren 23
Kriekemans Kristiaan 2
, Levensperspectief exploreren 23
De grootst mogelijke terughoudendheid in acht nemen 24
Kwaliteit van de ethische besluitvorming 24
Patiënten, familie, naasten 24
Hulpverlenend team 24
Zorgvoorziening 24
Samenleving 25
Besluit 25
Intimiteit en seksualiteit bij ouderen 26
Intimiteit en seksualiteit, ouderdom en dementie 26
Wat is intimiteit en seksualiteit? 26
Intimiteits- en seksualiteitsbeleving op oudere leeftijd 26
Intimiteits- en seksualiteitsbeleving in een woonzorgcentrum 27
Intimiteits- en seksualiteitsbeleving bij ouderen met dementie 27
Ongecontroleerd seksueel gedrag van ouderen met dementie 27
Een kijk vanuit mensbeelden 27
Het vreemde zelf 28
Het (dis)continue zelf 28
Het belichaamde zelf 28
Het in-de-wereld-zijn 28
Het met-anderen-zijn 29
Seksualiteit: expressie van gewoon mens-zijn 29
Waardigheidsbevorderende zorg voor intimiteit en seksualiteit 29
Aanbevelingen binnen de context van de individuele persoon 29
Aanbevelingen binnen de relationele context 30
Aanbevelingen binnen de context van het woonzorgcentrum 30
Aanbevelingen binnen de maatschappelijke context 30
Besluit 31
Levensmoeheid 32
Levensmoeheid 32
Wat is levensmoeheid? 32
Risicofactoren 32
Beleving van mensen die levensmoe zijn 33
Houdingen van hulpverleners 33
Levensmoeheid en levenseinde 33
Fundamentele waardeopties 33
Maatschappelijke verantwoordelijkheid 33
Individuele en relationele verantwoordelijkheid 34
Individuele en relationele autonomie 34
Kwetsbare waardigheid 34
Waardigheidsbevorderende zorg voor ouderen die levensmoe zijn 35
Medisch-klinische benadering 35
Aandachtige betrokkenheid 35
Verantwoordelijkheid en zingeving 35
Kriekemans Kristiaan 3
, Maatschappelijke verantwoordelijkheid 36
Zorgstrategieën 36
Besluit 37
Tot slot 38
Begin van het leven en voortplantingsgeneeskunde 39
Prenatale diagnostiek 39
Inleiding 39
Foetale therapie 39
Foetus als patiënt 39
Moeder-foetus chirurgie als behandeling 40
NIPT 41
Ethische aspecten van vruchtbaarheidsbehandelingen 43
Sperma of eicellen van een donor 43
Welke band is het sterkst: de biologische of de psychologische? 43
Anonimiteit van de donor 44
Welk statuut heeft het menselijk embryo? 45
Prenatale risicovoorspellende diagnostiek 46
Inleiding 46
Erfelijke borstkanker: ziekte en preventie 46
Prenatale genetische diagnostiek voor familiale borstkanker 46
De context: genetische counseling 46
Houdingen van betrokkenen 47
Inhoudelijke argumentaties 47
Besluit 48
Vertellen of verwijzen in de context van gametendonatie 48
Inleiding 48
Empirische gegevens 48
Normatieve kaders 52
Nawoord 55
Kinderen en ethiek in de hedendaagse gezondheidszorg 55
Verzamelen, bewaren en onderzoeken van lichaamsmateriaal 57
Kinderen en biobanken: ethische vragen 57
Inleiding 57
Kinderen en wetenschappelijk onderzoek 58
Kinderen en biobanken 59
Wie moet toestemming geven? 59
Waarvoor mogen ouders toestemming geven? 60
Instemming 60
Principe van de minste schade 61
Voordeel 61
Besluit 62
Principes en evolutie in de arts-patiënt relatie 63
Vrije, geïnformeerde toestemming en privacy 63
Principes van de arts-patiëntrelatie als samenwerkingsrelatie 63
Kriekemans Kristiaan 4
Kriekemans Kristiaan 1
,Inleiding: ethiek als kloppend hart van de gezondheidszorg 6
Weg met ethiek? 6
Ethiek is niet anoniem 6
Kwetsbare waardigheid 7
Morele twijfel is geen zwakte 7
Waardigheidsbevorderende zorg 8
Ethiek van principes 8
Conflict van principes 8
Kenmerken van de principebenadering 9
Vergeten randfenomenen 9
Tijd voor een ander geluid 10
Drie ethische pijlers van gezondheidszorg 11
Een nieuw ethisch fundament 11
Concreet beleefde ervaringen 11
Interpretatieve dialoog 12
Ethische standaard 12
Waardigheidsbevorderende zorg 13
Kwetsbaarheid 13
Zorg 14
Waardigheid 14
Besluit 16
Levenseindezorg voor niet-terminale psychiatrische patiënten 17
Euthanasie in de psychiatrie 17
Wettelijk kader 17
Hoe vaak komt euthanasie hier voor? 18
Kenmerken van psychiatrische patiënten die om euthanasie vragen 18
Houding en beleving van hulpverleners 18
Ondraaglijk lijden en palliatieve zorg 18
Wat is ondraaglijk lijden? 18
Van psychiatrische zorg voor palliatieve patiënten… 19
… naar palliatieve zorg voor psychiatrische patiënten 19
Omgaan met ondraaglijk lijden van psychiatrische patiënten 20
Euthanasieverzoek en zorgproces 20
Wilsbekwaamheid 20
Medische uitzichtloosheid 21
Ondraaglijk lijden 21
Dynamiek van het euthanasiezorgproces 22
Fundamentele waardeopties 22
Respect voor autonomie in verbondenheid 22
Zorg: een interpretatieve dialoog 22
Fundamentele menselijke waardigheid 23
Een ethische afweging 23
Euthanasieverzoek exploreren 23
Kriekemans Kristiaan 2
, Levensperspectief exploreren 23
De grootst mogelijke terughoudendheid in acht nemen 24
Kwaliteit van de ethische besluitvorming 24
Patiënten, familie, naasten 24
Hulpverlenend team 24
Zorgvoorziening 24
Samenleving 25
Besluit 25
Intimiteit en seksualiteit bij ouderen 26
Intimiteit en seksualiteit, ouderdom en dementie 26
Wat is intimiteit en seksualiteit? 26
Intimiteits- en seksualiteitsbeleving op oudere leeftijd 26
Intimiteits- en seksualiteitsbeleving in een woonzorgcentrum 27
Intimiteits- en seksualiteitsbeleving bij ouderen met dementie 27
Ongecontroleerd seksueel gedrag van ouderen met dementie 27
Een kijk vanuit mensbeelden 27
Het vreemde zelf 28
Het (dis)continue zelf 28
Het belichaamde zelf 28
Het in-de-wereld-zijn 28
Het met-anderen-zijn 29
Seksualiteit: expressie van gewoon mens-zijn 29
Waardigheidsbevorderende zorg voor intimiteit en seksualiteit 29
Aanbevelingen binnen de context van de individuele persoon 29
Aanbevelingen binnen de relationele context 30
Aanbevelingen binnen de context van het woonzorgcentrum 30
Aanbevelingen binnen de maatschappelijke context 30
Besluit 31
Levensmoeheid 32
Levensmoeheid 32
Wat is levensmoeheid? 32
Risicofactoren 32
Beleving van mensen die levensmoe zijn 33
Houdingen van hulpverleners 33
Levensmoeheid en levenseinde 33
Fundamentele waardeopties 33
Maatschappelijke verantwoordelijkheid 33
Individuele en relationele verantwoordelijkheid 34
Individuele en relationele autonomie 34
Kwetsbare waardigheid 34
Waardigheidsbevorderende zorg voor ouderen die levensmoe zijn 35
Medisch-klinische benadering 35
Aandachtige betrokkenheid 35
Verantwoordelijkheid en zingeving 35
Kriekemans Kristiaan 3
, Maatschappelijke verantwoordelijkheid 36
Zorgstrategieën 36
Besluit 37
Tot slot 38
Begin van het leven en voortplantingsgeneeskunde 39
Prenatale diagnostiek 39
Inleiding 39
Foetale therapie 39
Foetus als patiënt 39
Moeder-foetus chirurgie als behandeling 40
NIPT 41
Ethische aspecten van vruchtbaarheidsbehandelingen 43
Sperma of eicellen van een donor 43
Welke band is het sterkst: de biologische of de psychologische? 43
Anonimiteit van de donor 44
Welk statuut heeft het menselijk embryo? 45
Prenatale risicovoorspellende diagnostiek 46
Inleiding 46
Erfelijke borstkanker: ziekte en preventie 46
Prenatale genetische diagnostiek voor familiale borstkanker 46
De context: genetische counseling 46
Houdingen van betrokkenen 47
Inhoudelijke argumentaties 47
Besluit 48
Vertellen of verwijzen in de context van gametendonatie 48
Inleiding 48
Empirische gegevens 48
Normatieve kaders 52
Nawoord 55
Kinderen en ethiek in de hedendaagse gezondheidszorg 55
Verzamelen, bewaren en onderzoeken van lichaamsmateriaal 57
Kinderen en biobanken: ethische vragen 57
Inleiding 57
Kinderen en wetenschappelijk onderzoek 58
Kinderen en biobanken 59
Wie moet toestemming geven? 59
Waarvoor mogen ouders toestemming geven? 60
Instemming 60
Principe van de minste schade 61
Voordeel 61
Besluit 62
Principes en evolutie in de arts-patiënt relatie 63
Vrije, geïnformeerde toestemming en privacy 63
Principes van de arts-patiëntrelatie als samenwerkingsrelatie 63
Kriekemans Kristiaan 4
