Real Estate Management
Samenwerkingsvormen niet in tentamen!
Week 1
Onderwerpen vandaag
- Real Estate Mangement (REM)
- Beleggingsorganisaties (BO’s)
- Vastgoedmanagement organisatie
- De vastgoedmanager
- Externe partijen.
Twee invalshoeken
• Real Estate Management (REM) à belegger
• Corporate Real Estate Management (CREM) à Eigenaar/gebruiker
Corporate Real Estate Management
Corporate: bedrijfsonroerend goed
Kern: je kijkt door de bril van de eigenaar/gebruiker.
De belegger kijkt naar het financiële deel.
Primaire doel: beleggen
Doel van de belegger
• Belegger wil rendement
• Belegger wil spreiding van risico
Rendement – risico à spreiden
Waar kun je in beleggen?
Bitcoin, AEX, vastgoed, fonds, goud, obligaties, kunst, antiek
Hoe hoger de rendementen, hoe hoger de risico’s, en andersom.
Vastgoed:
1. Geografisch spreiden: nationaal à Amsterdam, Rotterdam, etc.
2. Typen vastgoed: kantoren (hier werken mensen), winkels, bedrijfspand (machines,
opslagplaatsen), vakantiehuizen
3.
Rendement
• Direct rendement: huuropbrengst – kosten
Ik heb een pand/huis, dat verhuur ik en ik krijg inkomsten (huur). Maar daarnaast heb ik ook
kosten, zoals onderhoud, administratie, belasting. Als je de huur en kosten tegen elkaar afzet,
verschijnen er als het goed is zwarte cijfers.
• Indirect rendement: waardestijging
Woningen stijgen in waarde, dus koopt het goedkoop en over 15 jaar voor veel meer
verkopen.
Profiteren van de waardestijging.
Type beleggers
• Woningcorporaties: doelgroep: mensen met een lager inkomen
• Particuliere beleggers: mensen die een paar huizen hebben en verhuren
• Institutionele beleggers:
o Pensioenfondsen: pensioenpremie wordt in beheer gebracht bij het pensioenfonds.
Wat doen zij met dat geld? Zij beleggen dat. Waarom? Omdat je geen inkomen meer
hebt moet je leven van je pensioen. Liefst is de euro gelijk gebleven of hoger
geworden.
o Verzekeringsmaatschappijen: veel premie betalen aan verzekeringen. Bv:
levensverzekering.
• Vastgoedfondsen
• Vastgoed-cv’s
Lisanne van Wijk
2018
, • Projectontwikkelaars
Type vastgoedbeleggingen
Direct beleggen in vastgoed
Indirect beleggen in vastgoed
Projectontwikkelaars
• Zelfstandige projectontwikkelaars
• Bouwondernemingen (bv. Balast Nedam)
• Financiële instellingen (Ing Real Estate)
• Beleggers
• Corporaties
Projectontwikkeling is het tot stand brengen van een of meer bouwprojecten. Dit gebeurt vaak op
eigen initiatief maar soms ook op initiatief van de overheid (in de meeste gevallen een gemeente).
Een belangrijk kenmerk is dat het bij projectontwikkeling bijna altijd gaat om het realiseren van een
bouwplan zonder oogmerk tot zelf exploiteren en zonder zekerheid van een afnemer. De ontwikkeling
geschiedt voor eigen rekening en risico van de projectontwikkelaar maar ook zijn er mengvormen. Een
bedrijf of persoon actief in de projectontwikkeling is een projectontwikkelaar.
Een bouwplan kan bestaan uit het bouwen van een of meerdere gebouwen, met of zonder (her-)
inrichting van het bijbehorend openbaar gebied. Wanneer er ook openbaar gebied in een bouwplan is
betrokken wordt dit in bijna alle gevallen na oplevering door de gemeente in beheer genomen.
Een aantal grote Nederlandse projectontwikkelaars zijn Hurks vastgoedontwikkeling, AM, Heijmans,
Blauwhoed, ING Real Estate, IPMMC Vastgoed, Volker Wessels Bouw en Vastgoed en BAM
Woningbouw.
Beleggingsobjecten
• Woningen en woningcomplexen
• Kantoren
• Bedrijfshallen
• Winkels, winkelcentra
• Ziekenhuizen
Vastgoedmanagementorganisatie
• De VMO is de organisatie die in opdracht van één of meer beleggingsorganisaties (BO’s) het
management van de vastgoedportefeuille uitoefent.
Beheer/management
à Zelf
à Uitbesteden (VMO)
Lisanne van Wijk
2018
, Managementniveaus REM
Activiteiten per managementniveau
• Portfolio management: strategisch niveau/beheer, bv panden in heel de wereld. Wanneer is
de juiste beslissing om panden in bv Noord-Amerika aan te schaffen (kopen/huren).
o Waarde van vastgoed in een beleggingsportefeuille
o Beleggingsmogelijkheden
o Direct en indirect vastgoed
• Asset management: tactisch niveau/beheer van gebouwen, bv. hoe populair zijn de
appartementen bij de huurders verspreid in heel Nederland.
o Objectbeleid
o Performance analyse
o Kwaliteitsmeetlat
• Property management: operationeel niveau/beheer van gebouwen, bv.
schoonmaakonderhoud/bouwtechnische onderhoud
o Beheer
o Prestatiecontracten
Deelgebieden van VMO
1. Vastgoedbeheer en –exploitatie
2. Vastgoedbemiddeling en –diensten
3. Vastgoedrenovatie en –herontwikkeling
4. Vastgoedbeleggingen en –advisering
Bij ieder deelgebied kunnen meerdere managementniveaus betrokken zijn, Hst 6.
1. Vastgoedbeheer en –exploitatie
o Uitvoeren beleid BO’s
o In standhouden en onderhouden vastgoed
o Administratie
o Informatie verstrekken aan BO’s
2. Vastgoedbemiddeling en –diensten
o Adviseren en bemiddelen bij transacties met vastgoedobjecten
o Analyseren van gegevens over o.a. locatie, gebruik
o Afsluiten van overeenkomsten voor verkoop en verhuur
3. Vastgoedrenovatie en –herontwikkeling
o Analyseren van de waarde van object
o Ontwikkel plan voor renovatie of sloop
o Herontwikkeling aan de hand van waardebepalingsmodellen
o Rekening houden met bestemmingsplannen
o Adviseren van beleggers en overheden over mogelijkheden voor realisatie
o Adviseren over leegstand
4. Vastgoedbelegging en –advisering
o Analyseren over belegging in vastgoedobjecten
o Beheren van vastgoedbeleggingen in financieel-economisch en fiscaal opzicht voor
beleggers
Lisanne van Wijk
2018
Samenwerkingsvormen niet in tentamen!
Week 1
Onderwerpen vandaag
- Real Estate Mangement (REM)
- Beleggingsorganisaties (BO’s)
- Vastgoedmanagement organisatie
- De vastgoedmanager
- Externe partijen.
Twee invalshoeken
• Real Estate Management (REM) à belegger
• Corporate Real Estate Management (CREM) à Eigenaar/gebruiker
Corporate Real Estate Management
Corporate: bedrijfsonroerend goed
Kern: je kijkt door de bril van de eigenaar/gebruiker.
De belegger kijkt naar het financiële deel.
Primaire doel: beleggen
Doel van de belegger
• Belegger wil rendement
• Belegger wil spreiding van risico
Rendement – risico à spreiden
Waar kun je in beleggen?
Bitcoin, AEX, vastgoed, fonds, goud, obligaties, kunst, antiek
Hoe hoger de rendementen, hoe hoger de risico’s, en andersom.
Vastgoed:
1. Geografisch spreiden: nationaal à Amsterdam, Rotterdam, etc.
2. Typen vastgoed: kantoren (hier werken mensen), winkels, bedrijfspand (machines,
opslagplaatsen), vakantiehuizen
3.
Rendement
• Direct rendement: huuropbrengst – kosten
Ik heb een pand/huis, dat verhuur ik en ik krijg inkomsten (huur). Maar daarnaast heb ik ook
kosten, zoals onderhoud, administratie, belasting. Als je de huur en kosten tegen elkaar afzet,
verschijnen er als het goed is zwarte cijfers.
• Indirect rendement: waardestijging
Woningen stijgen in waarde, dus koopt het goedkoop en over 15 jaar voor veel meer
verkopen.
Profiteren van de waardestijging.
Type beleggers
• Woningcorporaties: doelgroep: mensen met een lager inkomen
• Particuliere beleggers: mensen die een paar huizen hebben en verhuren
• Institutionele beleggers:
o Pensioenfondsen: pensioenpremie wordt in beheer gebracht bij het pensioenfonds.
Wat doen zij met dat geld? Zij beleggen dat. Waarom? Omdat je geen inkomen meer
hebt moet je leven van je pensioen. Liefst is de euro gelijk gebleven of hoger
geworden.
o Verzekeringsmaatschappijen: veel premie betalen aan verzekeringen. Bv:
levensverzekering.
• Vastgoedfondsen
• Vastgoed-cv’s
Lisanne van Wijk
2018
, • Projectontwikkelaars
Type vastgoedbeleggingen
Direct beleggen in vastgoed
Indirect beleggen in vastgoed
Projectontwikkelaars
• Zelfstandige projectontwikkelaars
• Bouwondernemingen (bv. Balast Nedam)
• Financiële instellingen (Ing Real Estate)
• Beleggers
• Corporaties
Projectontwikkeling is het tot stand brengen van een of meer bouwprojecten. Dit gebeurt vaak op
eigen initiatief maar soms ook op initiatief van de overheid (in de meeste gevallen een gemeente).
Een belangrijk kenmerk is dat het bij projectontwikkeling bijna altijd gaat om het realiseren van een
bouwplan zonder oogmerk tot zelf exploiteren en zonder zekerheid van een afnemer. De ontwikkeling
geschiedt voor eigen rekening en risico van de projectontwikkelaar maar ook zijn er mengvormen. Een
bedrijf of persoon actief in de projectontwikkeling is een projectontwikkelaar.
Een bouwplan kan bestaan uit het bouwen van een of meerdere gebouwen, met of zonder (her-)
inrichting van het bijbehorend openbaar gebied. Wanneer er ook openbaar gebied in een bouwplan is
betrokken wordt dit in bijna alle gevallen na oplevering door de gemeente in beheer genomen.
Een aantal grote Nederlandse projectontwikkelaars zijn Hurks vastgoedontwikkeling, AM, Heijmans,
Blauwhoed, ING Real Estate, IPMMC Vastgoed, Volker Wessels Bouw en Vastgoed en BAM
Woningbouw.
Beleggingsobjecten
• Woningen en woningcomplexen
• Kantoren
• Bedrijfshallen
• Winkels, winkelcentra
• Ziekenhuizen
Vastgoedmanagementorganisatie
• De VMO is de organisatie die in opdracht van één of meer beleggingsorganisaties (BO’s) het
management van de vastgoedportefeuille uitoefent.
Beheer/management
à Zelf
à Uitbesteden (VMO)
Lisanne van Wijk
2018
, Managementniveaus REM
Activiteiten per managementniveau
• Portfolio management: strategisch niveau/beheer, bv panden in heel de wereld. Wanneer is
de juiste beslissing om panden in bv Noord-Amerika aan te schaffen (kopen/huren).
o Waarde van vastgoed in een beleggingsportefeuille
o Beleggingsmogelijkheden
o Direct en indirect vastgoed
• Asset management: tactisch niveau/beheer van gebouwen, bv. hoe populair zijn de
appartementen bij de huurders verspreid in heel Nederland.
o Objectbeleid
o Performance analyse
o Kwaliteitsmeetlat
• Property management: operationeel niveau/beheer van gebouwen, bv.
schoonmaakonderhoud/bouwtechnische onderhoud
o Beheer
o Prestatiecontracten
Deelgebieden van VMO
1. Vastgoedbeheer en –exploitatie
2. Vastgoedbemiddeling en –diensten
3. Vastgoedrenovatie en –herontwikkeling
4. Vastgoedbeleggingen en –advisering
Bij ieder deelgebied kunnen meerdere managementniveaus betrokken zijn, Hst 6.
1. Vastgoedbeheer en –exploitatie
o Uitvoeren beleid BO’s
o In standhouden en onderhouden vastgoed
o Administratie
o Informatie verstrekken aan BO’s
2. Vastgoedbemiddeling en –diensten
o Adviseren en bemiddelen bij transacties met vastgoedobjecten
o Analyseren van gegevens over o.a. locatie, gebruik
o Afsluiten van overeenkomsten voor verkoop en verhuur
3. Vastgoedrenovatie en –herontwikkeling
o Analyseren van de waarde van object
o Ontwikkel plan voor renovatie of sloop
o Herontwikkeling aan de hand van waardebepalingsmodellen
o Rekening houden met bestemmingsplannen
o Adviseren van beleggers en overheden over mogelijkheden voor realisatie
o Adviseren over leegstand
4. Vastgoedbelegging en –advisering
o Analyseren over belegging in vastgoedobjecten
o Beheren van vastgoedbeleggingen in financieel-economisch en fiscaal opzicht voor
beleggers
Lisanne van Wijk
2018
