Inhoudsopgave
Beroerte/CerebroVasculair Accident (CVA)/Herseninfarct 2
Alzheimer Dementie 12
Ziekte van Parkinson 15
Multiple Sclerose (MS) 20
1
,Beroerte/CerebroVasculair Accident (CVA)/Herseninfarct
Beroerte of CVA is volgens de World Health Organization gedefinieerd als ‘plotseling optredende klinische
verschijnselen van een focale stoornis in de hersenen die langer dan 24 uur duren of leiden tot de dood, waarvoor
geen andere oorzaak aanwezig is dan een vasculaire stoornis’. Een CVA kan worden onderverdeeld in een niet-
bloedig CVA (herseninfarct) of een bloedig CVA (hemorragie of hersenbloeding).
In het beloop worden vier fasen onderscheiden die in elkaar overlopen en niet scherp zijn afgebakend:
1. (Hyper)acute (revalidatie)fase - [H]AR: duur 0 tot 24 uur.
Deze fase wordt gekenmerkt door medische diagnostiek, voorkomen van progressieve schade aan de
hersenen en secundaire complicaties. Er wordt gestreefd naar tijdige mobilisatie en vroegtijdig geï nitieerde
revalidatie.
2. Vroege revalidatiefase - VR: duur 24 uur tot en met 3 maanden.
Deze fase wordt gekenmerkt door revalidatie, gericht op restitutie van functie en, indien dit niet mogelijk
is, op het aanleren van compensatiestrategieën, zodat beperkingen in activiteiten en participatie worden
voorkomen of verminderd. Zo nodig wordt aandacht besteed aan aanpassingen in de omgeving of
zorgverlening aan huis.
3. Late revalidatiefase - LR: duur drie tot zes maanden.
Deze fase is een vervolg op de vroege revalidatiefase, waarin de nadruk ligt op het voorkomen of
verminderen van beperkingen in activiteiten en participatie. Zo nodig wordt aandacht besteed aan
aanpassingen in de omgeving of zorgverlening aan huis.
4. Revalidatie in de chronische fase - RC: duur langer zes maanden.
Deze fase wordt gekenmerkt door ondersteuningen begeleiding van de patiënt (‘support’, i.e. behoud en
preventie), met als doel het verwerkingsproces te ondersteunen, het maatschappelijk functioneren en het
leren omgaan met beperkingen te optimaliseren, het behoud van de fysieke fitheid te bevorderen en de
kwaliteit van leven te monitoren. In geval van functionele verbetering of verslechtering wordt gericht
ingezet op respectievelijk (tijdelijk) continueren van de therapie of het opnieuw bereiken van het na de
initiële revalidatie bereikte niveau van functioneren.
Let op: De behandeling is eindig. Ze wordt afgesloten indien de behandeldoelen zijn gerealiseerd of indien
de fysiotherapeut van mening is dat fysiotherapie geen toegevoegde waarde meer heeft, dan wel inschat
dat de patiënt de doelstellingen zelfstandig kan bereiken zonder fysiotherapeutische begeleiding.
CVA rechts hemiparese linker lichaamshelft
CVA links hemiparese rechter lichaamshelft
Niet-zichtbare gevolgen
Afasie
Taalproblemen:
Broca’s afasie
Is een expressieve afasie: pt. kunnen best wel praten, maar de articulatie is onduidelijk. Dit moet je niet
verwarren met een disartrie! Disartrie is namelijk een motorisch probleem van de mond en tong. Bij een
Broca’s afasie zit het probleem met name in het genereren van woorden.
Wernicke afasie
Globale afasie (is een mengeling van de Broca’s afasie en de Wernicke afasie. Deze afasie komt het
vaakste voor! Bij een Wernicke afasie kan de pt. wel vloeiend spreken, maar gebruiken vaak nieuwe
woorden (neologisme) wat het onbegrijpelijk maakt. Wat er ook vaak gebeurt, is dat ze het laatste woord
wat je hebt gezegd gaan parafraseren (naspreken) en daar zinnen van gaan maken.
2
, Conductieve afasie
Problemen met het nazeggen/vertellen. Dus het is niet mogelijk om de pt. te vragen of hij/zij kan navertellen
waarom we wat gaan doen!
Anomia
Is een woordvindingstoornis om de paar woorden. Dit hebben wij allemaal weleens: het niet kunnen komen
op een woord, maar uiteraard niet om de 3 woorden. Dit probleem zit met name in de Gyrus Angularis.
Apraxie
Neuropsychologische functiestoornissen (apraxie) zijn te trainen. Dankzij apraxietraining zal de patiënt sneller
zelfstandiger worden. Er worden 2 soorten van Apraxie onderscheiden:
- Ideomotorische Aparaxie: het niet begrijpen van de volgorde/volgende stap van de handelingen
- Ideamotorische Aparaxie: het concept van de handeling is niet meer aanwezig (bijv: de pt. heeft een pen
voor zijn neus, maar weet niet meer waarvoor die pen bedoelt is. Het gaat ook niet werken als je tegen
deze pt. gaat zeggen dat hij de pen moet pakken en moet gaan schrijven.) Het beste werkt om de
handeling voor te doen, zodat ze kunnen spiegelen.
Hemi-inattentie
Patiënt mist een deel van de wereld, maar heeft dit zelf door: voert zelf compensatiestrategieën uit.
Neglect
Stoornis in visueel-ruimtelijk inzicht. N.B. ga als therapeut staan aan de aangedane zijde om extra prikkels aan te
bieden!
Prognose
- 80% van het herstel vindt plaats in de eerste 3 maanden na het ontstaan van het CVA.
- A.h.v. revalidatiefases:
I. (Hyper)acute revalidatiefase, 0-24 uur
II. Vroege revalidatiefase, 24 uur-3 mnd.
Herleren, maar indien niet mogelijk compenseren.
III. Late revalidatiefase, 3-6 mnd.
IV. Chronische revalidatiefase (8 maanden na CVA)
Er zal geen anatomisch herstel meer plaatsvinden. De loop-, arm- en handvaardigheid, ADL-
activiteiten kunnen toe/afnemen. Echter moet er wel geoefend blijven worden om het huidige
niveau te onderhouden of iets te verbeteren. In deze chronische revalidatiefase zijn compenseren
en klachten voorkomen een belangrijk uitgangspunt.
- Wanneer vingerextensie (Fugl-Meyer Assessment (FMA) - item vingerextensie (≥ één punt)) en
schouderabductie (Motricity Index (MI) - item schouderabductie (≥ negen punten)) 3-4 weken na het CVA
nog ontbreken, vindt er geen volledig herstel plaats van de arm-handvaardigheid.
- Schouderklachten belemmeren het herstel van de arm.
- Er is sprake van een gunstige prognose van de loopvaardigheid indien MI=25 punten, TCT item
zitbalans=25 punten.
- Prognose zelfstandigheid ADL-taken stellen a.h.v. BI, TCT, TIS.
- Valrisico stellen a.h.v. BBS.
- Conditiegebrek (a.h.v. 10MWT, indien als zwaar werd ervaren) is een belemmerende factor voor het
uitvoeren van ADL-activiteiten.
3
Beroerte/CerebroVasculair Accident (CVA)/Herseninfarct 2
Alzheimer Dementie 12
Ziekte van Parkinson 15
Multiple Sclerose (MS) 20
1
,Beroerte/CerebroVasculair Accident (CVA)/Herseninfarct
Beroerte of CVA is volgens de World Health Organization gedefinieerd als ‘plotseling optredende klinische
verschijnselen van een focale stoornis in de hersenen die langer dan 24 uur duren of leiden tot de dood, waarvoor
geen andere oorzaak aanwezig is dan een vasculaire stoornis’. Een CVA kan worden onderverdeeld in een niet-
bloedig CVA (herseninfarct) of een bloedig CVA (hemorragie of hersenbloeding).
In het beloop worden vier fasen onderscheiden die in elkaar overlopen en niet scherp zijn afgebakend:
1. (Hyper)acute (revalidatie)fase - [H]AR: duur 0 tot 24 uur.
Deze fase wordt gekenmerkt door medische diagnostiek, voorkomen van progressieve schade aan de
hersenen en secundaire complicaties. Er wordt gestreefd naar tijdige mobilisatie en vroegtijdig geï nitieerde
revalidatie.
2. Vroege revalidatiefase - VR: duur 24 uur tot en met 3 maanden.
Deze fase wordt gekenmerkt door revalidatie, gericht op restitutie van functie en, indien dit niet mogelijk
is, op het aanleren van compensatiestrategieën, zodat beperkingen in activiteiten en participatie worden
voorkomen of verminderd. Zo nodig wordt aandacht besteed aan aanpassingen in de omgeving of
zorgverlening aan huis.
3. Late revalidatiefase - LR: duur drie tot zes maanden.
Deze fase is een vervolg op de vroege revalidatiefase, waarin de nadruk ligt op het voorkomen of
verminderen van beperkingen in activiteiten en participatie. Zo nodig wordt aandacht besteed aan
aanpassingen in de omgeving of zorgverlening aan huis.
4. Revalidatie in de chronische fase - RC: duur langer zes maanden.
Deze fase wordt gekenmerkt door ondersteuningen begeleiding van de patiënt (‘support’, i.e. behoud en
preventie), met als doel het verwerkingsproces te ondersteunen, het maatschappelijk functioneren en het
leren omgaan met beperkingen te optimaliseren, het behoud van de fysieke fitheid te bevorderen en de
kwaliteit van leven te monitoren. In geval van functionele verbetering of verslechtering wordt gericht
ingezet op respectievelijk (tijdelijk) continueren van de therapie of het opnieuw bereiken van het na de
initiële revalidatie bereikte niveau van functioneren.
Let op: De behandeling is eindig. Ze wordt afgesloten indien de behandeldoelen zijn gerealiseerd of indien
de fysiotherapeut van mening is dat fysiotherapie geen toegevoegde waarde meer heeft, dan wel inschat
dat de patiënt de doelstellingen zelfstandig kan bereiken zonder fysiotherapeutische begeleiding.
CVA rechts hemiparese linker lichaamshelft
CVA links hemiparese rechter lichaamshelft
Niet-zichtbare gevolgen
Afasie
Taalproblemen:
Broca’s afasie
Is een expressieve afasie: pt. kunnen best wel praten, maar de articulatie is onduidelijk. Dit moet je niet
verwarren met een disartrie! Disartrie is namelijk een motorisch probleem van de mond en tong. Bij een
Broca’s afasie zit het probleem met name in het genereren van woorden.
Wernicke afasie
Globale afasie (is een mengeling van de Broca’s afasie en de Wernicke afasie. Deze afasie komt het
vaakste voor! Bij een Wernicke afasie kan de pt. wel vloeiend spreken, maar gebruiken vaak nieuwe
woorden (neologisme) wat het onbegrijpelijk maakt. Wat er ook vaak gebeurt, is dat ze het laatste woord
wat je hebt gezegd gaan parafraseren (naspreken) en daar zinnen van gaan maken.
2
, Conductieve afasie
Problemen met het nazeggen/vertellen. Dus het is niet mogelijk om de pt. te vragen of hij/zij kan navertellen
waarom we wat gaan doen!
Anomia
Is een woordvindingstoornis om de paar woorden. Dit hebben wij allemaal weleens: het niet kunnen komen
op een woord, maar uiteraard niet om de 3 woorden. Dit probleem zit met name in de Gyrus Angularis.
Apraxie
Neuropsychologische functiestoornissen (apraxie) zijn te trainen. Dankzij apraxietraining zal de patiënt sneller
zelfstandiger worden. Er worden 2 soorten van Apraxie onderscheiden:
- Ideomotorische Aparaxie: het niet begrijpen van de volgorde/volgende stap van de handelingen
- Ideamotorische Aparaxie: het concept van de handeling is niet meer aanwezig (bijv: de pt. heeft een pen
voor zijn neus, maar weet niet meer waarvoor die pen bedoelt is. Het gaat ook niet werken als je tegen
deze pt. gaat zeggen dat hij de pen moet pakken en moet gaan schrijven.) Het beste werkt om de
handeling voor te doen, zodat ze kunnen spiegelen.
Hemi-inattentie
Patiënt mist een deel van de wereld, maar heeft dit zelf door: voert zelf compensatiestrategieën uit.
Neglect
Stoornis in visueel-ruimtelijk inzicht. N.B. ga als therapeut staan aan de aangedane zijde om extra prikkels aan te
bieden!
Prognose
- 80% van het herstel vindt plaats in de eerste 3 maanden na het ontstaan van het CVA.
- A.h.v. revalidatiefases:
I. (Hyper)acute revalidatiefase, 0-24 uur
II. Vroege revalidatiefase, 24 uur-3 mnd.
Herleren, maar indien niet mogelijk compenseren.
III. Late revalidatiefase, 3-6 mnd.
IV. Chronische revalidatiefase (8 maanden na CVA)
Er zal geen anatomisch herstel meer plaatsvinden. De loop-, arm- en handvaardigheid, ADL-
activiteiten kunnen toe/afnemen. Echter moet er wel geoefend blijven worden om het huidige
niveau te onderhouden of iets te verbeteren. In deze chronische revalidatiefase zijn compenseren
en klachten voorkomen een belangrijk uitgangspunt.
- Wanneer vingerextensie (Fugl-Meyer Assessment (FMA) - item vingerextensie (≥ één punt)) en
schouderabductie (Motricity Index (MI) - item schouderabductie (≥ negen punten)) 3-4 weken na het CVA
nog ontbreken, vindt er geen volledig herstel plaats van de arm-handvaardigheid.
- Schouderklachten belemmeren het herstel van de arm.
- Er is sprake van een gunstige prognose van de loopvaardigheid indien MI=25 punten, TCT item
zitbalans=25 punten.
- Prognose zelfstandigheid ADL-taken stellen a.h.v. BI, TCT, TIS.
- Valrisico stellen a.h.v. BBS.
- Conditiegebrek (a.h.v. 10MWT, indien als zwaar werd ervaren) is een belemmerende factor voor het
uitvoeren van ADL-activiteiten.
3
