Mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie
H1 Inleiding
1. Kaakgewricht
Enige bot los in cranio-faciale complex ophanging dmv 2 condyli onder os temporale =
scharniergewricht.
1: rotatie tot
ongeveer 20-30mm
Verder roteren niet
mogelijk, mond
verder opendoen
dmv
2: translatie
schijfje komt naar
voor
2. Tanden
4 kwadranten in de mond:
- 1e kwadrant: rechtsboven
- 2e kwadrant: linksboven
- 3e kwadrant: linksonder
- 4e kwadrant: rechtsonder
8 tanden per kwadrant. Mesiaal = alles richting
voorkant. Distaal = alles naar achter.
2 snijtanden, 1 hoektand, 2 premolaren, 3
molaren (waarvan laatste = wijsheidstand)
Beginnen tellen vanaf het midden, nummering:
1e nummer = kwadrantnummer
2e nummer = tandnummer
3. Bevloeiing
Heel sterke bevloeiing bloedt gemakkelijk na hierdoor: vnl thv neus (a sphenopalatina) en orbita.
4. Innervatie
Via n. trigeminus belangrijk voor diagnostiek (bv fracturen), behandeling (anesthesie, zenuwblok)
en pijnsyndromen in hoofd-hals.
Via n. facialis motorische bezenuwing. Soms speciaal opzoeken (bij parotischirurgie: niet
beschadigen!) of voor toegang in het gezicht.
Kauwspieren: infectie? Spieren in spasme je krijgt mond niet meer open!
, 5. Anatomie tand
Kroon en wortel
Kroon opgebouwd uit
- Glazuur
- Dentine = binnenste zachtere laagje
- Binnenkant = hol: bloedvat en tandzenuw
6. KO: intra-oraal
- Slijmvliezen (vooral rond tanden en op verhemelte) = vaste mucosa = gingiva =
gekeratiniseerd = bleker, bloedvaten minder goed zichtbaar
o Kan rood worden door ontsteking!
o Lamina propria direct vast op periost
- Wang en rondom = losse mucosa = roder van kleur door bloedvaten
o Hier nog een submucosa aanwezig
- Tong = gespecialiseerde mucosa (bevat smaakpapillen)
Orale mucosa: geen duidelijke scheiding tussen lamina propria en submucosa.
6.1. Soorten letsels
- Erosie = denudatie die boven basale laag vh epitheel blijft geen litteken
o Soort aftjes
- Ulcus = denudatie die doorheen basale laag vh epitheel gaat
o Met litteken genezen
o Letsel >2w ter plaatse? Biopsie!
- Papel = klein opp verheven letsel <1cm
- Plaque = vlak opp verheven solied letsel van mucosa of huid >1cm, kan dieper in dermis gaan
- Nodus = knobbel
o Vaste massa <1cm
o Dieper in dermis dan papel
o Meestal los van overliggende mucosa/huid
- Tumor = diepe soliede massa
- Cyste = holte al dan niet met epitheel afgelijnd
o Kan vocht bevatten
o Meestal in kaakbeen, soms in weke delen
- Bulla = blaar
7. Radiologisch onderzoek
RX OPG is gouden standaard baseline overzicht van elke pt
- Opaak: stralen minder goed erdoor = witte laesie = toegevoegde massa bv denser bot =
osteomyelitis
- Lucent: zwart = cyste of iets wat bot kapot maakt
8. Onderkaak gewricht
2
,Knappend geluid bij opendoen: hoeft niets aangedaan te worden! Schijfje zit voorbij de condyl ipv
erop en knapt terug (naar normale plaats) tijdens mond open doen
Mond terug toe: schijfje zit eigenlijk gedislokeerd, terug naar voor
Bewegingen onderkaak
- Adductie: optillen = sluiten
- Abductie: laten zakken = openen
- Protrusie: naar voor schuiven
- Retrusie: naar achter schuiven
- Laterotrusie: zijwaartse verschuiving
- Mediotrusie: mesiaalwaartse beweging
9. Extra oraal onderzoek
Veroudering: dermatochalasis = lokale, te ruime huid die slap in de plooien hangt (bovenooglid)
Temporal hooding = afhangen van laterale zijde vh bovenste ooglid
Blepharophimosis = vernauwing ooglidspleet
Hypertelorisme: orbita liggen verder uit elkaar
Telecanthus: enkel canthus is verplaatst, oog en orbita zitten op de normale plaats
Coloboom: deel iris ontbreekt
3
, H2 Hoofd- en hals traumatologie
1. Algemene aandachtspunten
Schedel bevat zones gemaakt om te breken vangt energie op geen schade aan
andere delen meestal neurologisch in orde na breuk.
Vaak breuk via klassieke fractuurlijnen
Aangezichtsschedel: veel luchthoudende holtes bescherming schedelinhoud <->
kinderen: weinig aangelegd ander patroon breuken
2. Acute management algemeen
LUCHTWEG EERST! CT vaak standaard lokalisatie bloeding, intracraniële pathologie,
bedreigde luchtweg, fractuur verloop… ALTIJD LETSEL WERVELZUIL TOT TEGENDEEL
BEWEZEN stabilisatie wervelkolom!
Door oedeem tong kan afgebeten worden verzeker luchtweg mbv mayocanule. Aangezicht
sterk bevloeid trauma: veel bloedingen hemodynamische problemen tamponeren met
buisjes!
! Spiertonus verlies tong zorgt voor obstructie trek tong naar voor en chin lift of jaw trust (bij
verlies aanhechting vd spier door mandibulabreuk).
Vanaf mug erbij meer middelen voor luchtweg vrijwaren
- Mayo canule via de mond
o Orale intubatie is standaard
o Lengte moet goed zijn bv onder carina? Slechts 1 long wordt beademd
o Voorkomen dat het verplaatst nekbandje of fixeren aan tanden
- Wentl tube: eerder in postop fase
o Forse zwelling niet zeker na extubatie als luchtweg vrij zal zijn
o Tube plaatsen via neus: zekere luchtweg
o = nasopharyngeale airway
o !!! bij schedelbasisletsels!
Evt submentale derivatie of tracheotomie
- Cricothyroidotomy: met naaldje of verschillende samen
o Net boven cricoïd spontaan begint pt te ademen of er kan op beademd worden
o Dmv coniotoom met Seldinger techniek
- Tracheotomie: bij heel forse schade tijdelijke canule plaatsen
o Kan hierdoor niet praten
o Luchtweg weg van trauma zone, hoofd-halsgebied is vrij voor reconstructie
o !!! kan nog altijd verstopt zitten door bloed, klonters…
o Binnen en buiten canule, cuff er kan op elk niveau ook iets mis zijn
Bij forse bloeding: tamponeren met hemostatische ballon!
Bloeding uit oren? Trauma kaakgewricht mogelijk. Opmerken! Want kan vergroeiingen/stenose
geven! Oorzaak:
- Oor
4
H1 Inleiding
1. Kaakgewricht
Enige bot los in cranio-faciale complex ophanging dmv 2 condyli onder os temporale =
scharniergewricht.
1: rotatie tot
ongeveer 20-30mm
Verder roteren niet
mogelijk, mond
verder opendoen
dmv
2: translatie
schijfje komt naar
voor
2. Tanden
4 kwadranten in de mond:
- 1e kwadrant: rechtsboven
- 2e kwadrant: linksboven
- 3e kwadrant: linksonder
- 4e kwadrant: rechtsonder
8 tanden per kwadrant. Mesiaal = alles richting
voorkant. Distaal = alles naar achter.
2 snijtanden, 1 hoektand, 2 premolaren, 3
molaren (waarvan laatste = wijsheidstand)
Beginnen tellen vanaf het midden, nummering:
1e nummer = kwadrantnummer
2e nummer = tandnummer
3. Bevloeiing
Heel sterke bevloeiing bloedt gemakkelijk na hierdoor: vnl thv neus (a sphenopalatina) en orbita.
4. Innervatie
Via n. trigeminus belangrijk voor diagnostiek (bv fracturen), behandeling (anesthesie, zenuwblok)
en pijnsyndromen in hoofd-hals.
Via n. facialis motorische bezenuwing. Soms speciaal opzoeken (bij parotischirurgie: niet
beschadigen!) of voor toegang in het gezicht.
Kauwspieren: infectie? Spieren in spasme je krijgt mond niet meer open!
, 5. Anatomie tand
Kroon en wortel
Kroon opgebouwd uit
- Glazuur
- Dentine = binnenste zachtere laagje
- Binnenkant = hol: bloedvat en tandzenuw
6. KO: intra-oraal
- Slijmvliezen (vooral rond tanden en op verhemelte) = vaste mucosa = gingiva =
gekeratiniseerd = bleker, bloedvaten minder goed zichtbaar
o Kan rood worden door ontsteking!
o Lamina propria direct vast op periost
- Wang en rondom = losse mucosa = roder van kleur door bloedvaten
o Hier nog een submucosa aanwezig
- Tong = gespecialiseerde mucosa (bevat smaakpapillen)
Orale mucosa: geen duidelijke scheiding tussen lamina propria en submucosa.
6.1. Soorten letsels
- Erosie = denudatie die boven basale laag vh epitheel blijft geen litteken
o Soort aftjes
- Ulcus = denudatie die doorheen basale laag vh epitheel gaat
o Met litteken genezen
o Letsel >2w ter plaatse? Biopsie!
- Papel = klein opp verheven letsel <1cm
- Plaque = vlak opp verheven solied letsel van mucosa of huid >1cm, kan dieper in dermis gaan
- Nodus = knobbel
o Vaste massa <1cm
o Dieper in dermis dan papel
o Meestal los van overliggende mucosa/huid
- Tumor = diepe soliede massa
- Cyste = holte al dan niet met epitheel afgelijnd
o Kan vocht bevatten
o Meestal in kaakbeen, soms in weke delen
- Bulla = blaar
7. Radiologisch onderzoek
RX OPG is gouden standaard baseline overzicht van elke pt
- Opaak: stralen minder goed erdoor = witte laesie = toegevoegde massa bv denser bot =
osteomyelitis
- Lucent: zwart = cyste of iets wat bot kapot maakt
8. Onderkaak gewricht
2
,Knappend geluid bij opendoen: hoeft niets aangedaan te worden! Schijfje zit voorbij de condyl ipv
erop en knapt terug (naar normale plaats) tijdens mond open doen
Mond terug toe: schijfje zit eigenlijk gedislokeerd, terug naar voor
Bewegingen onderkaak
- Adductie: optillen = sluiten
- Abductie: laten zakken = openen
- Protrusie: naar voor schuiven
- Retrusie: naar achter schuiven
- Laterotrusie: zijwaartse verschuiving
- Mediotrusie: mesiaalwaartse beweging
9. Extra oraal onderzoek
Veroudering: dermatochalasis = lokale, te ruime huid die slap in de plooien hangt (bovenooglid)
Temporal hooding = afhangen van laterale zijde vh bovenste ooglid
Blepharophimosis = vernauwing ooglidspleet
Hypertelorisme: orbita liggen verder uit elkaar
Telecanthus: enkel canthus is verplaatst, oog en orbita zitten op de normale plaats
Coloboom: deel iris ontbreekt
3
, H2 Hoofd- en hals traumatologie
1. Algemene aandachtspunten
Schedel bevat zones gemaakt om te breken vangt energie op geen schade aan
andere delen meestal neurologisch in orde na breuk.
Vaak breuk via klassieke fractuurlijnen
Aangezichtsschedel: veel luchthoudende holtes bescherming schedelinhoud <->
kinderen: weinig aangelegd ander patroon breuken
2. Acute management algemeen
LUCHTWEG EERST! CT vaak standaard lokalisatie bloeding, intracraniële pathologie,
bedreigde luchtweg, fractuur verloop… ALTIJD LETSEL WERVELZUIL TOT TEGENDEEL
BEWEZEN stabilisatie wervelkolom!
Door oedeem tong kan afgebeten worden verzeker luchtweg mbv mayocanule. Aangezicht
sterk bevloeid trauma: veel bloedingen hemodynamische problemen tamponeren met
buisjes!
! Spiertonus verlies tong zorgt voor obstructie trek tong naar voor en chin lift of jaw trust (bij
verlies aanhechting vd spier door mandibulabreuk).
Vanaf mug erbij meer middelen voor luchtweg vrijwaren
- Mayo canule via de mond
o Orale intubatie is standaard
o Lengte moet goed zijn bv onder carina? Slechts 1 long wordt beademd
o Voorkomen dat het verplaatst nekbandje of fixeren aan tanden
- Wentl tube: eerder in postop fase
o Forse zwelling niet zeker na extubatie als luchtweg vrij zal zijn
o Tube plaatsen via neus: zekere luchtweg
o = nasopharyngeale airway
o !!! bij schedelbasisletsels!
Evt submentale derivatie of tracheotomie
- Cricothyroidotomy: met naaldje of verschillende samen
o Net boven cricoïd spontaan begint pt te ademen of er kan op beademd worden
o Dmv coniotoom met Seldinger techniek
- Tracheotomie: bij heel forse schade tijdelijke canule plaatsen
o Kan hierdoor niet praten
o Luchtweg weg van trauma zone, hoofd-halsgebied is vrij voor reconstructie
o !!! kan nog altijd verstopt zitten door bloed, klonters…
o Binnen en buiten canule, cuff er kan op elk niveau ook iets mis zijn
Bij forse bloeding: tamponeren met hemostatische ballon!
Bloeding uit oren? Trauma kaakgewricht mogelijk. Opmerken! Want kan vergroeiingen/stenose
geven! Oorzaak:
- Oor
4
