Samenva'ng Barg 51 Erfgoed & Herbestemming Wim Oers Sarah-Marie Aernoudts
H2 Erfgoed
• Cultureel erfgoed (mens)
Bv. Archeologische sites, verdragen, taal, ambacht, gerechten,…
• Natuurlijk erfgoed (natuur)
Bv. Bossen, wouden, massieven, diersoorten, mineralen, gesteentes,…
Materieel erfgoed (tastbaar)
Þ Roerend erfgoed (verplaatsbaar, niet grondgebonden)
Bv. Kunstwerken, film, archeologische vondsten
+ Mobiel erfgoed (gemakkelijk verplaatsbaar) -> schepen, zeppelin, vliegtuig,..
Þ Onroerend erfgoed (grondgebonden)
Bv. Monumenten & (natuur)landschappen, kerken, staOons, belfort, luchthavens,
opera’s, bevrijdingsmonument, funerair erfgoed (begraafplaatsen), sculpturaal
erfgoed, windmolens, archeologische sites, varend erfgoed, heraldiek (wapens),
militair erfgoed, industrieel erfgoed,…
Slechts uitzonderlijk wordt OREG verplaatst: gebouwencollec=e van openluchtmuseum Bokrijk
Immaterieel erfgoed (niet tastbaar)
Þ Elementen van een cultuur
Bv: TradiOes, volksfeesten, dialecten, klederdracht, muziek, liederen, dans, bereiding
In veel gevallen is immaterieel erfgoed verbonden met materieel erfgoed (kledij, kerken,
geschriTen, gereedschap, decors, muziekinstrumenten, ….
H3 Oorzaken van verval
• Aarde ( aardbevingen )
• Lucht ( winderosie )
• Water ( overstroming )
• Vuur ( brand )
• Schimmels of zwammen
Þ Gevaarlijk voor monumenten
Þ Schadelijk voor houten construcOes, veroorzaakt bruinrot
Þ Komt voor in vochOge, niet te koude omgeving
Þ Kan zich ook ongeslachtelijk voortplanten via schimmeldraden of knopvorming
Þ Kelderzwam
• Planten ( klimop )
• Dieren ( insecten in plagen, knaagdieren, wormen )
• Mensen
Þ Door industrie en intensieve landbouw, veeteelt
Þ Zure regen ( reacOe van zure elementen in de lucht )
> Waldsterben: afsterven van naaldbossen (hun weerstand tegen vorst en schimmel wordt verzwakt)
Þ Kalkmortel is plasOsch en met wortels in , maar gipsmortel is traagze[end en langzaam
Þ VerwoesOjning ( min. 250 mm neerslag per jaar )
Examenvraag: Slijtage van graf Tutanchamon. Is het mogelijk dat iedereen graf wil bezoeken?
Is dit mogelijk? Nee, want de bezoekers gaan door hun voeten door elke keer te passeren
zorgen voor slijtage, anderzijds ook door onze adem (bacteriën en virussen kunnen zich op de
wand ze[en) Deze tasten beschilderingen aan. In deze mate zelf dat men waardes heeT
gemeten en als men een bepaalde waarde behaalde, sloot men alles om het goed te
verluchten
1
, Samenva'ng Barg 51 Erfgoed & Herbestemming Wim Oers Sarah-Marie Aernoudts
- Biotoop beschrijT geografische gebied waar organisme leeT, kan meerdere habitats beva[en
(bredere term)
- Habitat gaat uit van bioOsche en abioOsche eisen van het organisme
Examenvraag: Geef een voorbeeld van gebrekkige details die aanleiding geven tot aantasOng construcOe:
Maison Quie[e van Le Corbusier (België). Al het werk van hem is opgenomen in het werelderfgoed UNESCO
(Gaudi en Horta eveneens)
H4 Erfgoededuca6e
ErfgoededucaOe is doelbewust leren over en door middel van materieel en immaterieel erfgoed via gerichte
instrucOes, zowel binnen- als buitenschools. Daarbij doen leerlingen aan de hand van sporen uit het verleden
kennis en vaardigheden op en ontwikkelen zij inlevingsvermogen en persoonlijk, cultureel en historisch
bewustzijn. In België is er weinig aandacht naar erfgoed, meer in Engeland bijvoorbeeld (pionier).
H5 Erfgoedzorg
1. Inventariseren
(Opgesteld door Agentschap Onroerend Erfgoed)
5 inventarissen
® Landschapsatlas
® Inventaris archeologische sites
® Inventaris bouwkundig erfgoed
® Inventaris van houGge beplanGngen met erfgoedwaarde
® Inventaris historische tuinen en parken
13 erfgoedwaarden
® Archeologische waarde
Overblijfselen, voorwerpen of sporen
Bv. Site van Ename
® Architecturale waarde
Typologie, sOjl, oeuvre of materiaalgebruik
Bv. Werkmanswoningen (Horta, Le Corbusier)
® ArGsGeke waarde
Kunstzinnig
Bv. Verhoudingen van Le Corbusier
® Culturele waarde
Tijd- & regio gebonden, sluit nauw aan bij voorgaande
Bv. Gebouwen in Bokrijk omdat die tonen hoe de mensen doorheen de jaren
geleefd hebben binnen een bepaald land
® EstheGsche waarde
Morele schoonheid
Bv. Moskee, tempel, kerk omwille van de moralen, verhalen die erachter
ziQen
® Historische waarde
Gebeurtenis, figuur, instelling, landgebruik
Bv. Huis van Anne frank, Waterloo
® Industrieel-archeologische waarde
Ambacht of industrie
Bv. Titanic
2
H2 Erfgoed
• Cultureel erfgoed (mens)
Bv. Archeologische sites, verdragen, taal, ambacht, gerechten,…
• Natuurlijk erfgoed (natuur)
Bv. Bossen, wouden, massieven, diersoorten, mineralen, gesteentes,…
Materieel erfgoed (tastbaar)
Þ Roerend erfgoed (verplaatsbaar, niet grondgebonden)
Bv. Kunstwerken, film, archeologische vondsten
+ Mobiel erfgoed (gemakkelijk verplaatsbaar) -> schepen, zeppelin, vliegtuig,..
Þ Onroerend erfgoed (grondgebonden)
Bv. Monumenten & (natuur)landschappen, kerken, staOons, belfort, luchthavens,
opera’s, bevrijdingsmonument, funerair erfgoed (begraafplaatsen), sculpturaal
erfgoed, windmolens, archeologische sites, varend erfgoed, heraldiek (wapens),
militair erfgoed, industrieel erfgoed,…
Slechts uitzonderlijk wordt OREG verplaatst: gebouwencollec=e van openluchtmuseum Bokrijk
Immaterieel erfgoed (niet tastbaar)
Þ Elementen van een cultuur
Bv: TradiOes, volksfeesten, dialecten, klederdracht, muziek, liederen, dans, bereiding
In veel gevallen is immaterieel erfgoed verbonden met materieel erfgoed (kledij, kerken,
geschriTen, gereedschap, decors, muziekinstrumenten, ….
H3 Oorzaken van verval
• Aarde ( aardbevingen )
• Lucht ( winderosie )
• Water ( overstroming )
• Vuur ( brand )
• Schimmels of zwammen
Þ Gevaarlijk voor monumenten
Þ Schadelijk voor houten construcOes, veroorzaakt bruinrot
Þ Komt voor in vochOge, niet te koude omgeving
Þ Kan zich ook ongeslachtelijk voortplanten via schimmeldraden of knopvorming
Þ Kelderzwam
• Planten ( klimop )
• Dieren ( insecten in plagen, knaagdieren, wormen )
• Mensen
Þ Door industrie en intensieve landbouw, veeteelt
Þ Zure regen ( reacOe van zure elementen in de lucht )
> Waldsterben: afsterven van naaldbossen (hun weerstand tegen vorst en schimmel wordt verzwakt)
Þ Kalkmortel is plasOsch en met wortels in , maar gipsmortel is traagze[end en langzaam
Þ VerwoesOjning ( min. 250 mm neerslag per jaar )
Examenvraag: Slijtage van graf Tutanchamon. Is het mogelijk dat iedereen graf wil bezoeken?
Is dit mogelijk? Nee, want de bezoekers gaan door hun voeten door elke keer te passeren
zorgen voor slijtage, anderzijds ook door onze adem (bacteriën en virussen kunnen zich op de
wand ze[en) Deze tasten beschilderingen aan. In deze mate zelf dat men waardes heeT
gemeten en als men een bepaalde waarde behaalde, sloot men alles om het goed te
verluchten
1
, Samenva'ng Barg 51 Erfgoed & Herbestemming Wim Oers Sarah-Marie Aernoudts
- Biotoop beschrijT geografische gebied waar organisme leeT, kan meerdere habitats beva[en
(bredere term)
- Habitat gaat uit van bioOsche en abioOsche eisen van het organisme
Examenvraag: Geef een voorbeeld van gebrekkige details die aanleiding geven tot aantasOng construcOe:
Maison Quie[e van Le Corbusier (België). Al het werk van hem is opgenomen in het werelderfgoed UNESCO
(Gaudi en Horta eveneens)
H4 Erfgoededuca6e
ErfgoededucaOe is doelbewust leren over en door middel van materieel en immaterieel erfgoed via gerichte
instrucOes, zowel binnen- als buitenschools. Daarbij doen leerlingen aan de hand van sporen uit het verleden
kennis en vaardigheden op en ontwikkelen zij inlevingsvermogen en persoonlijk, cultureel en historisch
bewustzijn. In België is er weinig aandacht naar erfgoed, meer in Engeland bijvoorbeeld (pionier).
H5 Erfgoedzorg
1. Inventariseren
(Opgesteld door Agentschap Onroerend Erfgoed)
5 inventarissen
® Landschapsatlas
® Inventaris archeologische sites
® Inventaris bouwkundig erfgoed
® Inventaris van houGge beplanGngen met erfgoedwaarde
® Inventaris historische tuinen en parken
13 erfgoedwaarden
® Archeologische waarde
Overblijfselen, voorwerpen of sporen
Bv. Site van Ename
® Architecturale waarde
Typologie, sOjl, oeuvre of materiaalgebruik
Bv. Werkmanswoningen (Horta, Le Corbusier)
® ArGsGeke waarde
Kunstzinnig
Bv. Verhoudingen van Le Corbusier
® Culturele waarde
Tijd- & regio gebonden, sluit nauw aan bij voorgaande
Bv. Gebouwen in Bokrijk omdat die tonen hoe de mensen doorheen de jaren
geleefd hebben binnen een bepaald land
® EstheGsche waarde
Morele schoonheid
Bv. Moskee, tempel, kerk omwille van de moralen, verhalen die erachter
ziQen
® Historische waarde
Gebeurtenis, figuur, instelling, landgebruik
Bv. Huis van Anne frank, Waterloo
® Industrieel-archeologische waarde
Ambacht of industrie
Bv. Titanic
2
