Respiratorische en internistische revalidatie
LES 1 : introductie
WAAROM RESPIRATORISCHE REVALIDATIE?
• Hoofd doodoorzaken zijn vooral gerelateerd aan chronische aandoeningen, hart aandoeningen kanker
• 15% van aandeel chronische aandoeningen zijn respiratorische aandoeningen
o 3.4% COPD en brochiectasis
o 0.4% ILD
o 0.8% pulmonary vasculair disease
o GEVOLG
▪ Overlijden
▪ Opname in ziekenhuis
▪ Directe kosten : primaire zorg, ziekenhuis, medicatie, zuurstof → obstructieve longaandoening
staat bovenaan
▪ Indirecte kosten : werkongeschiktheid
• DOEL : het verbeteren van levenskwaliteit, we willen de aantal jaren in ziekte doen dalen
o Het doen dalen van DALY : de aantal jaren verloren door overlijden + jaren verloren door beperking
o We zien dat er een toename is in levensverwachting maar de jaren dat er bij komen zijn jaren met
beperking
• RISICOFACTOREN dat bijdragen aan hoge DALY
o Roken
o Fysieke activiteit
o COPD
• PREVALENTIE → niet iedereen heeft revalidatie nood
o Astma komt vaker voor op jongere leeftijd (8%)
o COPD gaat toenemen met oudere leeftijd (9%)
o ILD gaat toenemen met oudere leeftijd maar heeft een veel lagere prevalentie
• SPIROMETRIE
o We kunnen een eerste indicatie krijgen tussen restrictie of een obstructie
o We meten de FEV1 en de FVC
▪ FEV1 = een seconde waarden, , dit moet normaal 70% van de totale VC
▪ FVC = Forced vitale capaciteit, is de longinhoud van helemaal ingeademd tot helemaal
uitgeademd
o Tiffeneau index < 70% = OBSTRUCTIE
▪ lucht uitademen duurt langer. De uitademing is belemmerd door obstructie, waardoor we de
eerste seconde maar een lager percentage kunnen uitblazen
o Tiffeneau index > 70% maar VC < 70% = RESTRICTIE
▪ Als de tiffeneau index normaal is en de VC is lager, dan is er restrictie, er is een verminderde
longinhoud
o MVV = FEV1*40
▪ De test is 12 seconden, continu maximaal in en uit blazen je het volume* 5 doet heb je de
MVV
,Obstructieve longaandoening
• Belangrijkste kenmerk : uitademhalingsprobleem
• Obstructie van de luchtwegen kent 4 oorzaken
o Bronchospasmen: spasmen van de luchtwegen uitgelokt door de gladde spieren.
o Hypersecretie: de patiënten produceren te veel secreties (vb. MUCO), hierdoor wordt de
luchtstroom beperkt. → Dit kunnen we behandelen
o Zwelling van de mucosa: binnenste laag van de luchtwegen zijn gezwollen.
o Collaps: vb. bij emfyseem verliezen de luchtwegen hun elasticiteit, bij een krachtige uitademing
klappen ze dicht. → dit kunnen we behandelen
• 3 ziektebeelden
o A. Chronische bronchitis
▪ Obstructie door slijm
▪ Invloed door klaren van secreties
o B. Astma
▪ Obstructie door ontsteking, spierkramp door acute
allergische reactie
▪ Is als enige volledig onomkeerbaar
o C. Emfyseem
▪ Obstructie door verlies van longweefsel ontstaat snel collaps bij uitademing
• BEHANDELINGSMODALITEIT ( van meest naar minste evidentie )
o Lichaamsbeweging
o Ademhalingsoefeningen
o Geforceerde expiraties (FET,ACBT, AD)
o Posturale drainage
o Manuele borstwandcompressie
o PEP®-Flutter®-Percussionaire®
o Percussie en trillingen
CHRONIC OBSTRUCTIVE PULMONARY DISEASE
• Ernst
o In patients with FEV1/FVC < 0.70: → 1e criteria
▪ GOLD 1: Mild FEV1 > 80% predicted
▪ GOLD 2: Moderate 50% < FEV1 < 80% predicted
▪ GOLD 3: Severe 30% < FEV1 < 50% predicted
▪ GOLD 4: Very Severe FEV1 < 30% predicted
• Klachten ( MRC of CAT schaal )
o CAT Score
▪ hoesten
▪ mucus
▪ strakke borstkas
▪ kortademig
• limitatie in activiteit
• zelfzeker om ermee buiten te komen
• snurken
• energievol
, o mMRC schaal
▪ Deze schaal scoort de patiënt zijn dyspnee klachten van 1 t.e.m. 5 en op basis van deze
waarden kun je dan de (in-) activiteit schatten.
▪ 1 Ik ben nooit kortademig, tenzij bij extreme inspanning.
▪ 2 Ik ben kortademig als ik berop moet lopen.
▪ 3 Ik kan leeftijdgenoten op vlak terrein niet volgen.
▪ 4 Ik wordt kortademig van 100 meter wandelen.
▪ 5 Ik ben te kortademig om het huis te verlaten.
▪ mMRC is hoeveel minuten je aan 3 MET kan uitvoeren zonder kortademigheid
▪ Kortademigheid beperkt Inspanningsvermogen en deelname aan Dagelijkse Fysieke Activiteit,
en laat Levenskwaliteit dalen. → Vicieuze cirkel
• Exacerbation Risk
o hoe vaak is de patiënt naar het ziekenhuis moeten gaan omdat de klachten omhoog gingen
o Patiënten dat vaker zo een periode doormaken gaan veel sneller achteruit ( zowel longfunctie als
gewone functies )
• FYSIEKE FITHEID
o PIEK O2 UpTake
▪ We zien dat patiënten een verminderde PiekO2
opname hebben in correlatie met een minder goede
longfunctie ( daling O2 opname met stijging GOLD
stage )
o VO2Max
▪ Het zegt ons niets over hoe beperkt dat de VO2max is
bij een patient , we vinden bij patienten met beperkte
longfunctie 55% hebben nog een grote variatie in
VO2max. Dit kan verklaren omdat luchtwegen en
longen slechts een beperkte invloed op de longfunctie
maar ook de spieren, hart en bloedsomloop en
psychogene factoren
• OORZAKEN VAN INSPANNINGSBEPERKING BIJ COPD
o Long en luchtwegen
o Ademspieren
o Psychogeen : motivatie
o Hart en bloedsomloop
o Arm, been en rompspieren
o SYSTEMISCHE (EXTRA-PULMONALE) AFWIJKINGEN EN COMORBIDITEIT BIJ PATIËNTEN MET
LONGZIEKTE ➔ meestal de belangrijkste aangrijpingspunten voor bij de revalidatie
▪ Verminderde fitheid
▪ Verminderde activiteit
▪ Spierzwakte
▪ Ondervoeding
▪ Depressie
▪ Angst
▪ Verminderde levenskwaliteit
• PATIENTEN PROFIEL
o Patienten met overmatige secreties die onvoldoende effectief kunnen worden opgehoest
• OBJECTIEVEN VOOR BEHANDELING
o Verminderen van symptomen
▪ Dyspnoe ( kortademigheid )
▪ hoesten
▪ sputumretentie
o verbeteren inspanningsvermogen
o verhogen fysieke activiteit
o verbeteren levenskwaliteit
o kwaliteit van leven
o Luchtwegobstructie
o Verminderde ademhalingsspierprestaties - beweeglijkheid van de borstwand
, ▪ KYFOSCOLIOSE
▪ PECTUSMISVORMINGEN
▪ AFWIJKINGEN BUIKSPIEREN/W AND
▪ THORAX- EN ABDOMINALE CHIRURGIE
▪ OBESITAS
▪ Test voor de inspiratoire spieren
• Bij elke in ademhaling hebben we een negatieve druk
nodig, de patient gaan zo diep mogelijk inademen
maar zuigt vacuum, waardoor dat hij een negatieve
druk creëert, afhankelijk van hoe stijf dat de borstwand en de longen zijn, hoe meer kracht
dat we nodig hebben voor het in ademen
• Normaal 100cmH20, licht verschil in leeftijd en geslacht
• Bij mensen met COPD zit iedereen onder de 60% van de gewenste druk
o verminderde perifere spierprestaties - inspanningscapaciteit - fysieke activiteit
• We zien dat de prevalentie van zwakkere quadriceps vaker voorkomt bij personen met een
ernstigere COPD
• We zien een gemiddelde lagere wandelsnelheid bij COPD
• Als de beenspieren zwak zijn ( Links) of de
ademspieren zijn zwak ( rechts ) zijn de
symptomen rechtstreeks gelinkt aan de
kracht dat lager is
• mBorg score : hoe zwaar zijn de benen of
hoe kort van adem
• We zien personen met minder dan 20Kg
spierkracht hebben bij een lagere belasting
al een veel hoger beenvermoeidheid
• Probleem van supplies and demands
o Hoeveel de spier nodig heeft van O2 maar ook door de kracht en spierfunctie en
efficiëntie hoe minder de behoefte zijn van de spier
o Supply : de mate waarin er voldoende O2 ter beschikking is gesteld door
▪ Bloedflow
▪ Arteriële zuurstof
▪ voeding
o Demand : de hoeveelheid O2 dat het lichaam nodig heeft
▪ Load
▪ Kracht
▪ Efficiëntie
o Door de longziekte is er niet voldoende 02
waardoor er een competitie ontstaat
tussen de spieren
o Maximale VO2max test
▪ Normaal : 5% van O2 opname gaat
naar ademhalingsspieren
▪ Patiënt met COPD : tot 40% van O2
opname gaat naar de
ademhalingspieren waardoor er nog
maar 60% naar de periferie kan
gaan
LES 1 : introductie
WAAROM RESPIRATORISCHE REVALIDATIE?
• Hoofd doodoorzaken zijn vooral gerelateerd aan chronische aandoeningen, hart aandoeningen kanker
• 15% van aandeel chronische aandoeningen zijn respiratorische aandoeningen
o 3.4% COPD en brochiectasis
o 0.4% ILD
o 0.8% pulmonary vasculair disease
o GEVOLG
▪ Overlijden
▪ Opname in ziekenhuis
▪ Directe kosten : primaire zorg, ziekenhuis, medicatie, zuurstof → obstructieve longaandoening
staat bovenaan
▪ Indirecte kosten : werkongeschiktheid
• DOEL : het verbeteren van levenskwaliteit, we willen de aantal jaren in ziekte doen dalen
o Het doen dalen van DALY : de aantal jaren verloren door overlijden + jaren verloren door beperking
o We zien dat er een toename is in levensverwachting maar de jaren dat er bij komen zijn jaren met
beperking
• RISICOFACTOREN dat bijdragen aan hoge DALY
o Roken
o Fysieke activiteit
o COPD
• PREVALENTIE → niet iedereen heeft revalidatie nood
o Astma komt vaker voor op jongere leeftijd (8%)
o COPD gaat toenemen met oudere leeftijd (9%)
o ILD gaat toenemen met oudere leeftijd maar heeft een veel lagere prevalentie
• SPIROMETRIE
o We kunnen een eerste indicatie krijgen tussen restrictie of een obstructie
o We meten de FEV1 en de FVC
▪ FEV1 = een seconde waarden, , dit moet normaal 70% van de totale VC
▪ FVC = Forced vitale capaciteit, is de longinhoud van helemaal ingeademd tot helemaal
uitgeademd
o Tiffeneau index < 70% = OBSTRUCTIE
▪ lucht uitademen duurt langer. De uitademing is belemmerd door obstructie, waardoor we de
eerste seconde maar een lager percentage kunnen uitblazen
o Tiffeneau index > 70% maar VC < 70% = RESTRICTIE
▪ Als de tiffeneau index normaal is en de VC is lager, dan is er restrictie, er is een verminderde
longinhoud
o MVV = FEV1*40
▪ De test is 12 seconden, continu maximaal in en uit blazen je het volume* 5 doet heb je de
MVV
,Obstructieve longaandoening
• Belangrijkste kenmerk : uitademhalingsprobleem
• Obstructie van de luchtwegen kent 4 oorzaken
o Bronchospasmen: spasmen van de luchtwegen uitgelokt door de gladde spieren.
o Hypersecretie: de patiënten produceren te veel secreties (vb. MUCO), hierdoor wordt de
luchtstroom beperkt. → Dit kunnen we behandelen
o Zwelling van de mucosa: binnenste laag van de luchtwegen zijn gezwollen.
o Collaps: vb. bij emfyseem verliezen de luchtwegen hun elasticiteit, bij een krachtige uitademing
klappen ze dicht. → dit kunnen we behandelen
• 3 ziektebeelden
o A. Chronische bronchitis
▪ Obstructie door slijm
▪ Invloed door klaren van secreties
o B. Astma
▪ Obstructie door ontsteking, spierkramp door acute
allergische reactie
▪ Is als enige volledig onomkeerbaar
o C. Emfyseem
▪ Obstructie door verlies van longweefsel ontstaat snel collaps bij uitademing
• BEHANDELINGSMODALITEIT ( van meest naar minste evidentie )
o Lichaamsbeweging
o Ademhalingsoefeningen
o Geforceerde expiraties (FET,ACBT, AD)
o Posturale drainage
o Manuele borstwandcompressie
o PEP®-Flutter®-Percussionaire®
o Percussie en trillingen
CHRONIC OBSTRUCTIVE PULMONARY DISEASE
• Ernst
o In patients with FEV1/FVC < 0.70: → 1e criteria
▪ GOLD 1: Mild FEV1 > 80% predicted
▪ GOLD 2: Moderate 50% < FEV1 < 80% predicted
▪ GOLD 3: Severe 30% < FEV1 < 50% predicted
▪ GOLD 4: Very Severe FEV1 < 30% predicted
• Klachten ( MRC of CAT schaal )
o CAT Score
▪ hoesten
▪ mucus
▪ strakke borstkas
▪ kortademig
• limitatie in activiteit
• zelfzeker om ermee buiten te komen
• snurken
• energievol
, o mMRC schaal
▪ Deze schaal scoort de patiënt zijn dyspnee klachten van 1 t.e.m. 5 en op basis van deze
waarden kun je dan de (in-) activiteit schatten.
▪ 1 Ik ben nooit kortademig, tenzij bij extreme inspanning.
▪ 2 Ik ben kortademig als ik berop moet lopen.
▪ 3 Ik kan leeftijdgenoten op vlak terrein niet volgen.
▪ 4 Ik wordt kortademig van 100 meter wandelen.
▪ 5 Ik ben te kortademig om het huis te verlaten.
▪ mMRC is hoeveel minuten je aan 3 MET kan uitvoeren zonder kortademigheid
▪ Kortademigheid beperkt Inspanningsvermogen en deelname aan Dagelijkse Fysieke Activiteit,
en laat Levenskwaliteit dalen. → Vicieuze cirkel
• Exacerbation Risk
o hoe vaak is de patiënt naar het ziekenhuis moeten gaan omdat de klachten omhoog gingen
o Patiënten dat vaker zo een periode doormaken gaan veel sneller achteruit ( zowel longfunctie als
gewone functies )
• FYSIEKE FITHEID
o PIEK O2 UpTake
▪ We zien dat patiënten een verminderde PiekO2
opname hebben in correlatie met een minder goede
longfunctie ( daling O2 opname met stijging GOLD
stage )
o VO2Max
▪ Het zegt ons niets over hoe beperkt dat de VO2max is
bij een patient , we vinden bij patienten met beperkte
longfunctie 55% hebben nog een grote variatie in
VO2max. Dit kan verklaren omdat luchtwegen en
longen slechts een beperkte invloed op de longfunctie
maar ook de spieren, hart en bloedsomloop en
psychogene factoren
• OORZAKEN VAN INSPANNINGSBEPERKING BIJ COPD
o Long en luchtwegen
o Ademspieren
o Psychogeen : motivatie
o Hart en bloedsomloop
o Arm, been en rompspieren
o SYSTEMISCHE (EXTRA-PULMONALE) AFWIJKINGEN EN COMORBIDITEIT BIJ PATIËNTEN MET
LONGZIEKTE ➔ meestal de belangrijkste aangrijpingspunten voor bij de revalidatie
▪ Verminderde fitheid
▪ Verminderde activiteit
▪ Spierzwakte
▪ Ondervoeding
▪ Depressie
▪ Angst
▪ Verminderde levenskwaliteit
• PATIENTEN PROFIEL
o Patienten met overmatige secreties die onvoldoende effectief kunnen worden opgehoest
• OBJECTIEVEN VOOR BEHANDELING
o Verminderen van symptomen
▪ Dyspnoe ( kortademigheid )
▪ hoesten
▪ sputumretentie
o verbeteren inspanningsvermogen
o verhogen fysieke activiteit
o verbeteren levenskwaliteit
o kwaliteit van leven
o Luchtwegobstructie
o Verminderde ademhalingsspierprestaties - beweeglijkheid van de borstwand
, ▪ KYFOSCOLIOSE
▪ PECTUSMISVORMINGEN
▪ AFWIJKINGEN BUIKSPIEREN/W AND
▪ THORAX- EN ABDOMINALE CHIRURGIE
▪ OBESITAS
▪ Test voor de inspiratoire spieren
• Bij elke in ademhaling hebben we een negatieve druk
nodig, de patient gaan zo diep mogelijk inademen
maar zuigt vacuum, waardoor dat hij een negatieve
druk creëert, afhankelijk van hoe stijf dat de borstwand en de longen zijn, hoe meer kracht
dat we nodig hebben voor het in ademen
• Normaal 100cmH20, licht verschil in leeftijd en geslacht
• Bij mensen met COPD zit iedereen onder de 60% van de gewenste druk
o verminderde perifere spierprestaties - inspanningscapaciteit - fysieke activiteit
• We zien dat de prevalentie van zwakkere quadriceps vaker voorkomt bij personen met een
ernstigere COPD
• We zien een gemiddelde lagere wandelsnelheid bij COPD
• Als de beenspieren zwak zijn ( Links) of de
ademspieren zijn zwak ( rechts ) zijn de
symptomen rechtstreeks gelinkt aan de
kracht dat lager is
• mBorg score : hoe zwaar zijn de benen of
hoe kort van adem
• We zien personen met minder dan 20Kg
spierkracht hebben bij een lagere belasting
al een veel hoger beenvermoeidheid
• Probleem van supplies and demands
o Hoeveel de spier nodig heeft van O2 maar ook door de kracht en spierfunctie en
efficiëntie hoe minder de behoefte zijn van de spier
o Supply : de mate waarin er voldoende O2 ter beschikking is gesteld door
▪ Bloedflow
▪ Arteriële zuurstof
▪ voeding
o Demand : de hoeveelheid O2 dat het lichaam nodig heeft
▪ Load
▪ Kracht
▪ Efficiëntie
o Door de longziekte is er niet voldoende 02
waardoor er een competitie ontstaat
tussen de spieren
o Maximale VO2max test
▪ Normaal : 5% van O2 opname gaat
naar ademhalingsspieren
▪ Patiënt met COPD : tot 40% van O2
opname gaat naar de
ademhalingspieren waardoor er nog
maar 60% naar de periferie kan
gaan
