VAN CONTINENTENDRIFT TOT PLATENTEKTONIEK
1. ALFRED WEGENERS IDEE VAN CONTINENTENDRIFT
(1915)
• Morfologisch argument
Eind 16e eeuw: Abraham Ortelius (cartograaf)
deed de vaststelling dat Afrika en Zuid-
Amerika in elkaar zouden passen. Eind 19e eeuw: Verschillende
aardwetenschappers veronderstelden dat ze ooit een geheel
moesten gevormd hebben. Begin 20e eeuw: Alfred Wegener
bouwde op het denkmodel verder en vond meerdere bewijzen. Zijn
idee: De continenten hebben ooit allemaal tegen elkaar gelegen en
vormden het supercontinent PANGEA (oercontinent dat alle
continentale korst vereinigde), waarna ze uiteendreven.
Een computerkaart die de continenten aan elkaar past. Bemerk dat de moderne
technieken de hypothese van Wegener bevestigen
• Geologisch argument
Ruimtelijke samenhang = geologische samenhang (passen als een puzzel). Als de continenten terug in
elkaar gepast worden, lopen ook de geologische structuren van de oudste gesteenten van het ene
naar het andere continent. We vinden dus bv. gesteenten van Zuid-Amerika ook in Afrika terug. (aan
de scheur)
• Paleontologisch argument
De verspreiding van fossielen van dezelfde organismen over continenten die nu van elkaar gescheiden
zijn door oceanen, kan enkel verklaard worden door aan te nemen dat die organismen zich tijdens
hun leven konden verspreiden over een aaneengesloten gebied
• Paleoklimatologisch argument
Er zijn vandaag nog duidelijk sporen van een ijskap uit het
Paleozoïcum (een tijdperk/geologische era dat de
geschiedenis van de aarde tussen 540 en 250 miljoen jaar
geleden omvat). De sporen geven aan in welke richting
het ijs tijdens deze ijstijd bewoog. Aan de hand van
gletsjerkrassen kan men zien dat verschillende plaatsen
vroeger dichter lagen tegen de poolgebieden. Ook
bepaalde steenkoolgebieden zijn opgebouwd uit resten
van tropische planten die gedurende het Paleozoïcum
groeiden. Dit is enkel te verklaren als men aanneemt dat
deze gebieden in de tropen lagen en nadien van plaats verschoven zijn.
• Theorie niet aanvaard
Wegeners argumenten waren correct, maar zijn verklaringsmechanisme voor de verschuiving van
grote landmassa’s was voor geologen onaanvaardbaar. Hij dacht namelijk dat de continenten
verschoven onder invloed van de aantrekkingskracht van de maan en van de aardrotatie.
1930: Wegener stief op expeditie in Groenland; zijn theorie raakte vergeten
1970 : Wegeners theorie werd terug opgepikt in het kader van het mechanisme van de
platentektoniek.
Waarom is zijn theorie destijds niet aanvaard?
Hij kon de drijfkracht (motor) van het bewegingsmechanisme niet verklaren
1
, VAN CONTINENTENDRIFT TOT PLATENTEKTONIEK
CONTINENTENDRIFT: Het Pangea verbrokkelde eerst in een noordelijk blok: Laurasia en een zuidelijk
deel dat later de naam Gondwana kreeg, later in meer brokstukken die zich sindsdien verplaatsen
naar hun huidige positie.
Zie de verschillende fases hieronder. Let wel: we beginnen bij het Perm (250 miljoen jaar geleden),
niet bij het ontstaan van de aarde.
1 2
3
1. 1 oercontinent = Pangea 4
2. Splitst → Laurasia (N)
→ Gondwana-land (Z)
3.
Gondwanaland: Laurasia:
- Z-Amerika - N-Amerika (nog niet volledig gesplitst)
- Afrika - Eurazië
- Antarctica -
- India
- Australië
Atlantische oceaan groeit
4. - Noord en Zuid – Amerika aan elkaar
- India naar Eurazië
- Afrika naar Eurazië
- Australië alleen
- Noord - Amerika en Eurazië gescheiden
2
1. ALFRED WEGENERS IDEE VAN CONTINENTENDRIFT
(1915)
• Morfologisch argument
Eind 16e eeuw: Abraham Ortelius (cartograaf)
deed de vaststelling dat Afrika en Zuid-
Amerika in elkaar zouden passen. Eind 19e eeuw: Verschillende
aardwetenschappers veronderstelden dat ze ooit een geheel
moesten gevormd hebben. Begin 20e eeuw: Alfred Wegener
bouwde op het denkmodel verder en vond meerdere bewijzen. Zijn
idee: De continenten hebben ooit allemaal tegen elkaar gelegen en
vormden het supercontinent PANGEA (oercontinent dat alle
continentale korst vereinigde), waarna ze uiteendreven.
Een computerkaart die de continenten aan elkaar past. Bemerk dat de moderne
technieken de hypothese van Wegener bevestigen
• Geologisch argument
Ruimtelijke samenhang = geologische samenhang (passen als een puzzel). Als de continenten terug in
elkaar gepast worden, lopen ook de geologische structuren van de oudste gesteenten van het ene
naar het andere continent. We vinden dus bv. gesteenten van Zuid-Amerika ook in Afrika terug. (aan
de scheur)
• Paleontologisch argument
De verspreiding van fossielen van dezelfde organismen over continenten die nu van elkaar gescheiden
zijn door oceanen, kan enkel verklaard worden door aan te nemen dat die organismen zich tijdens
hun leven konden verspreiden over een aaneengesloten gebied
• Paleoklimatologisch argument
Er zijn vandaag nog duidelijk sporen van een ijskap uit het
Paleozoïcum (een tijdperk/geologische era dat de
geschiedenis van de aarde tussen 540 en 250 miljoen jaar
geleden omvat). De sporen geven aan in welke richting
het ijs tijdens deze ijstijd bewoog. Aan de hand van
gletsjerkrassen kan men zien dat verschillende plaatsen
vroeger dichter lagen tegen de poolgebieden. Ook
bepaalde steenkoolgebieden zijn opgebouwd uit resten
van tropische planten die gedurende het Paleozoïcum
groeiden. Dit is enkel te verklaren als men aanneemt dat
deze gebieden in de tropen lagen en nadien van plaats verschoven zijn.
• Theorie niet aanvaard
Wegeners argumenten waren correct, maar zijn verklaringsmechanisme voor de verschuiving van
grote landmassa’s was voor geologen onaanvaardbaar. Hij dacht namelijk dat de continenten
verschoven onder invloed van de aantrekkingskracht van de maan en van de aardrotatie.
1930: Wegener stief op expeditie in Groenland; zijn theorie raakte vergeten
1970 : Wegeners theorie werd terug opgepikt in het kader van het mechanisme van de
platentektoniek.
Waarom is zijn theorie destijds niet aanvaard?
Hij kon de drijfkracht (motor) van het bewegingsmechanisme niet verklaren
1
, VAN CONTINENTENDRIFT TOT PLATENTEKTONIEK
CONTINENTENDRIFT: Het Pangea verbrokkelde eerst in een noordelijk blok: Laurasia en een zuidelijk
deel dat later de naam Gondwana kreeg, later in meer brokstukken die zich sindsdien verplaatsen
naar hun huidige positie.
Zie de verschillende fases hieronder. Let wel: we beginnen bij het Perm (250 miljoen jaar geleden),
niet bij het ontstaan van de aarde.
1 2
3
1. 1 oercontinent = Pangea 4
2. Splitst → Laurasia (N)
→ Gondwana-land (Z)
3.
Gondwanaland: Laurasia:
- Z-Amerika - N-Amerika (nog niet volledig gesplitst)
- Afrika - Eurazië
- Antarctica -
- India
- Australië
Atlantische oceaan groeit
4. - Noord en Zuid – Amerika aan elkaar
- India naar Eurazië
- Afrika naar Eurazië
- Australië alleen
- Noord - Amerika en Eurazië gescheiden
2
