HC7 Specialisatie rechtspersonenrecht

Specialisatie rechtspersonenrecht
Complexe organisaties en samenwerkingsvormen
verenigingen en stichtingen
prof. mr. W.J.M. van Veen

• Inleiding
• Achtergronden
• Structureren van complexe non profit organisaties en samenwerkingsvormen

Hoofdvormen
1. Federatie
2. Vereniging met afdelingen
3. Samenwerkingsstichting
4. Concernverhoudingen

1. Federatie
• Federatie: een vereniging waarvan de leden rechtspersonen zijn. Dit kunnen
rechtspersonen van verschillende aard zijn. Kan zowel privaatrechtelijk als
publiekrechtelijk. Het is geen wettelijke term. (zie het plaatje op de sheet)

 Wie zitten er dan in de algemene ledenvereniging? Het bestuur van de
rechtspersonen. Je weet niet om hoeveel personen dit gaat, grootte van het bestuur
kan verschillen en je weet niet of ze allemaal komen of een iemand sturen.

 het bestuur van de federatie bestaat uit rechtspersonen, art. 2:37, het bestuur wordt
uit de leden gekozen en de rechtspersonen zijn de leden.

 hoe los je op dat je niet weet om hoeveel mensen het gaat? Je kunt in de statuten
van de federatie opnemen dat de leden rechtspersonen zich in de AV moeten laten
vertegenwoordigen door de voorzitter van het bestuur van het lid. Je mag deze
lidmaatschapsverplichting opnemen (kwestie van orde).

 Maakt het nog uit of in de statuten van het lid staat dat het bestuur gezamenlijk of
zelfstandig bevoegd is? Nee, je doorkruist niet de regeling van de
vertegenwoordigingsbevoegdheid door in de statuten van de federatie op te nemen
dat de voorzitter aanwezig moet zijn. Als er in de statuten van het lid staat dat ze
gezamenlijk bevoegd zijn, dan moet het lid ervoor zorgen dat het bestuurslid dat
wordt afgevaardigd naar de AV een volwaardig mandaat heeft, of op een andere
manier, in ieder geval gemachtigd is om namens het hele bestuur daar plaats te
nemen. Dit moeten zij dus intern oplossen binnen het bestuur van het lid.

 art. 37 geeft de mogelijkheid op te bepalen dat het bestuur wordt benoemd buiten de
leden. Je kunt op deze manier een natuurlijk persoon als bestuurder benoemen in
plaats van de leden die een rechtspersoon zijn. Een andere oplossing zal zijn
hetzelfde doen als bij de AV: je bepaalt in de statuten dat een rechtspersoon een
natuurlijk persoon aanwijst die namens hen de bestuurstaak vervult.

 Er zijn ook landen waar rechtspersonen per definitie geen bestuurder kunnen zijn.
Wij kennen dit alleen voor de Raad van Commissarissen voor de NV en BV. Hier mag
geen rechtspersoon in zitten. Het zou best zo kunnen zijn dat dit in de wet wordt
veranderd en wordt doorgetrokken voor vereniging en stichtingen.

• Binding leden-rechtspersoon: hoe zijn zij gebonden?
• Lidmaatschapsverhouding

, – Art. 2:27 lid 4 sub c BW (lidmaatschap)
– Art. 2:34a BW (verplichtingen binnen lidmaatschapscontract)
– Art. 2:46 BW (ledencontract)
(sancties: beëindiging lidmaatschap, evt. tuchtrecht)

• Statutaire regeling (in statuten lid-rechtspersoon)
– Statuten, reglementen, besluiten federatie zullen worden nageleefd
Die is een extra dimensie die je kan toevoegen. Vooral sportbonden doen dit. In de
statuten opnemen dat de leden rechtspersonen gehouden zijn tot naleving van de
statuten van de hoofdvereniging van de federatie. Dit is dus een binding via de
statuten niet via het lidmaatschap. Als je een besluit neemt dat in strijd is met de
hoofdvereniging dan is dit besluit ongeldig want je neemt een besluit dat in strijd is
met je eigen statuten. Want in je eigen statuten staat dat het niet in strijd mag zijn met
de andere statuten van de hoofdvereniging.

Je ziet ook wel staan in de statuten van de leden dat de stw niet kan worden
doorgevoerd zonder toestemming van de federatie. Vaak omdat ze een deel van hun
naam ontlenen aan de federatie. Dit kan wel in strijd zijn met de vrijheid van
vereniging. Niemand mag gedwongen worden om lid te blijven. Je mag als federatie
dus wel de toestemming weigeren maar als het lid zijn naam wijzigt dan kun je een
stw nooit tegenhouden, want je mag dit niet bepalen voor dat lid.

Andere bevoegdheden in statuten lid-rechtspersoon
– Bijvoorbeeld:
• Art. 2:37 lid 3
• Art. 2:38 lid 3
• Art. 2:41
• Art. 2:43 lid 3
• NB: wie besluit omtrent toetreding tot federatie? Normaal gesproken is dit het
bestuur. In het belang van de vereniging beslissen zij tot toelating of weigering. Als
het lidmaatschap gevolgen heeft voor de inrichting (dus het wijzigen van statuten)
dan besluit de AV.

• Grenzen? Hoever kun je gaan in de statuten van de lid rechtspersoon. Je kunt de
bestuursbevoegdheid nooit overnemen. Je kunt niks veranderen aan de helft van de
bestuurders. Zie hieronder:
Dwingendrechtelijk toegekende bevoegdheden:
– Bij lid-vereniging:
• Bestuur bestuurt + vertegenwoordiging
• Alv > ½ bestuurders (art. 2:37)
• Alv: statutenwijziging (art. 2:42)
• Alv: kwijting/jaarstukken (art. 2:48/49)
– Bij lid-stichting
• Bestuur bestuurt + vertegenwoordigt
• Ledenverbod: als je bevoegdheden toekent aan een rechtspersoon dat
je niet tegen het ledenverbod aanloopt want het is geen orgaan dat lijkt
op de AV. Als het een vereniging is met toezichthoudende taak dan kan
de docent zich voorstellen dat de rechter bepaald dat het in strijd is
met het ledenverbod.

Binding leden/aangeslotenen van lid-rechtspersoon:
Je kunt ook natuurlijke personen toelaten als leden tot een federatie. Dan krijg je een
gemengde federatie. Dit is een buitengewoon lidmaatschap voor de natuurlijk personen van