Introductie
Sociaalwetenschappelijk onderzoek
Doel van wetenschap: Nieuwe kennis produceren, de wereld om ons heen beter proberen te
begrijpen en verklaren
Fundamenteel vs Praktijkgericht
Fundamenteel = Bijdrage leveren aan wetenschappelijke kennis (door Universiteiten)
Praktijkgericht = Ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van oplossingen voor
praktijkproblemen (kan ook door andere instituties)
Fouten in het trekken van conclusies
Op basis van persoonlijke ervaringen:
- Overgeneralisatie = Op basis van beperkt aantal waarnemingen uitspraken doen over een
veel grotere groep
- Selectieve observatie = Situatie waarin je eigen overtuigingen jouw observaties
beïnvloeden
- Voorbarige conclusie = Een vorm van foute kennisvergaring waarbij men veel te snel
tevreden is met een bepaalde verklaring terwijl men geen aandacht schenkt aan andere
verklaringen
- Halo-effect = Verschijnsel waarbij door de aanwezigheid van een bepaalde kwaliteit bij de
waarnemer men ervan uitgaat dat andere kwaliteiten ook wel aanwezig zullen zijn
- Valse consensus = De neiging om ervan uit te gaan dat andere vergelijkbare personen
hetzelfde denken, voelen en dingen hetzelfde ervaren
Op basis van vertrouwen op:
- Experts en autoriteiten
- Berichten in de media
- Ideologische overtuigingen en waarden
Wat hebben we nodig om die fouten op te lossen?
Wetenschappelijke geletterdheid = Het vermogen om wetenschappelijke kennis, concepten,
principes en theorieën te begrijpen en toe te passen om problemen op te lossen en
beslissingen te nemen op basis van wetenschappelijk redeneren
Hiervoor nodig: Empirische observaties en logica (theorie)
- 3 kernbegrippen:
- Theorie
- Empirische data
- Wetenschappelijke regels
Kernbegrippen
Theorie
Een samenhangend geheel van uitspraken waarmee geprobeerd wordt verschijnselen te
beschrijven, verklaren of te voorspellen
- De kennis die sociale wetenschappen produceren zijn georganiseerd in theorieën en
gestoeld op empirische observaties
1
,Empirische data
Gegevens die door middel van waarnemingen zijn verzameld
Direct waarneembaar
- Via onze zintuigen
- Zien, horen, ruiken, proeven en voelen
Indirect waarneembaar
- Via technieken die onze eigen zintuigen uitbreiden (bijv. vragenlijst, survey etc.)
- Afhankelijk van (direct waarneembare) observaties van anderen
- Abstracte/veelomvattende concepten (bijv. eigenschappen, vertrouwen etc.)
Wetenschappelijke regels
Regels over onderzoeksmethoden
Hoe verzamel je gegevens en hoe zorg je ervoor dat je gegevens betrouwbaar en valide zijn?
Normen en controle
- Universalisme = Onderzoek moet beoordeeld worden op de kwaliteit van het onderzoek en
niet op wie het onderzoek heeft uitgevoerd
- Georganiseerde scepsis = De resultaten van onderzoeken worden niet als vanzelfsprekend
beschouwd: men moet niet ervan uitgaan dat alles wat in de conclusie staan altijd klopt,
maar men moet ook kijken naar de kwaliteit van het onderzoek
- Belangeloosheid = Men moet zich niet laten sturen in het trekken van conclusies door
mensen of organisaties die bepaalde belangen hebben bij een bepaalde uitkomst van een
onderzoek
- Communalisme = Wetenschappelijke kennis moet openlijk gedeeld worden met iedereen
en rondom een bepaald onderzoek moet het gehele onderzoek gepubliceerd worden (niet
alleen bijv. de conclusie)
- Eerlijkheid = Men mag niet liegen, gegevens verzinnen of bij elkaar rapen etc.
Het proces van wetenschappelijk onderzoek
Deductief (opstellen van toetsbare hypothesen) – Theorie is het beginpunt
- Theorie wordt getoetst aan empirische waarnemingen
- Algemeen > Specifiek
- Algemene regel: Als het regent, wordt alles wat buiten is nat.
- Context: Het regent en de auto
staat buiten.
- Hypothese: De auto wordt nat.
Inductief (generaliseren van een
conclusie) – Theorie is het eindpunt
- Empirische waarnemingen resulteren in
de theoretische proposities
- Specifiek > Algemeen
- In de kroeg wordt de haarkleur
van afzonderlijke dames bekeken
- Haarkleur dame 1: Blond
2
, - Haarkleur dame 2: Blond
- Haarkleur dame 3: Blond
- Conclusie: De haarkleur van alle
dames in de kroeg is blond
- Verwachting: Alleen blonde
dames gaan naar deze kroeg
3
Sociaalwetenschappelijk onderzoek
Doel van wetenschap: Nieuwe kennis produceren, de wereld om ons heen beter proberen te
begrijpen en verklaren
Fundamenteel vs Praktijkgericht
Fundamenteel = Bijdrage leveren aan wetenschappelijke kennis (door Universiteiten)
Praktijkgericht = Ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van oplossingen voor
praktijkproblemen (kan ook door andere instituties)
Fouten in het trekken van conclusies
Op basis van persoonlijke ervaringen:
- Overgeneralisatie = Op basis van beperkt aantal waarnemingen uitspraken doen over een
veel grotere groep
- Selectieve observatie = Situatie waarin je eigen overtuigingen jouw observaties
beïnvloeden
- Voorbarige conclusie = Een vorm van foute kennisvergaring waarbij men veel te snel
tevreden is met een bepaalde verklaring terwijl men geen aandacht schenkt aan andere
verklaringen
- Halo-effect = Verschijnsel waarbij door de aanwezigheid van een bepaalde kwaliteit bij de
waarnemer men ervan uitgaat dat andere kwaliteiten ook wel aanwezig zullen zijn
- Valse consensus = De neiging om ervan uit te gaan dat andere vergelijkbare personen
hetzelfde denken, voelen en dingen hetzelfde ervaren
Op basis van vertrouwen op:
- Experts en autoriteiten
- Berichten in de media
- Ideologische overtuigingen en waarden
Wat hebben we nodig om die fouten op te lossen?
Wetenschappelijke geletterdheid = Het vermogen om wetenschappelijke kennis, concepten,
principes en theorieën te begrijpen en toe te passen om problemen op te lossen en
beslissingen te nemen op basis van wetenschappelijk redeneren
Hiervoor nodig: Empirische observaties en logica (theorie)
- 3 kernbegrippen:
- Theorie
- Empirische data
- Wetenschappelijke regels
Kernbegrippen
Theorie
Een samenhangend geheel van uitspraken waarmee geprobeerd wordt verschijnselen te
beschrijven, verklaren of te voorspellen
- De kennis die sociale wetenschappen produceren zijn georganiseerd in theorieën en
gestoeld op empirische observaties
1
,Empirische data
Gegevens die door middel van waarnemingen zijn verzameld
Direct waarneembaar
- Via onze zintuigen
- Zien, horen, ruiken, proeven en voelen
Indirect waarneembaar
- Via technieken die onze eigen zintuigen uitbreiden (bijv. vragenlijst, survey etc.)
- Afhankelijk van (direct waarneembare) observaties van anderen
- Abstracte/veelomvattende concepten (bijv. eigenschappen, vertrouwen etc.)
Wetenschappelijke regels
Regels over onderzoeksmethoden
Hoe verzamel je gegevens en hoe zorg je ervoor dat je gegevens betrouwbaar en valide zijn?
Normen en controle
- Universalisme = Onderzoek moet beoordeeld worden op de kwaliteit van het onderzoek en
niet op wie het onderzoek heeft uitgevoerd
- Georganiseerde scepsis = De resultaten van onderzoeken worden niet als vanzelfsprekend
beschouwd: men moet niet ervan uitgaan dat alles wat in de conclusie staan altijd klopt,
maar men moet ook kijken naar de kwaliteit van het onderzoek
- Belangeloosheid = Men moet zich niet laten sturen in het trekken van conclusies door
mensen of organisaties die bepaalde belangen hebben bij een bepaalde uitkomst van een
onderzoek
- Communalisme = Wetenschappelijke kennis moet openlijk gedeeld worden met iedereen
en rondom een bepaald onderzoek moet het gehele onderzoek gepubliceerd worden (niet
alleen bijv. de conclusie)
- Eerlijkheid = Men mag niet liegen, gegevens verzinnen of bij elkaar rapen etc.
Het proces van wetenschappelijk onderzoek
Deductief (opstellen van toetsbare hypothesen) – Theorie is het beginpunt
- Theorie wordt getoetst aan empirische waarnemingen
- Algemeen > Specifiek
- Algemene regel: Als het regent, wordt alles wat buiten is nat.
- Context: Het regent en de auto
staat buiten.
- Hypothese: De auto wordt nat.
Inductief (generaliseren van een
conclusie) – Theorie is het eindpunt
- Empirische waarnemingen resulteren in
de theoretische proposities
- Specifiek > Algemeen
- In de kroeg wordt de haarkleur
van afzonderlijke dames bekeken
- Haarkleur dame 1: Blond
2
, - Haarkleur dame 2: Blond
- Haarkleur dame 3: Blond
- Conclusie: De haarkleur van alle
dames in de kroeg is blond
- Verwachting: Alleen blonde
dames gaan naar deze kroeg
3
