Autismespectrumstoornissen
(ASS)
Jean Steyaert
2016-2017
= zeker te kennen !
Theory of mind: een theorie vormen over de mind van iemand anders.
- Dit is een sterkt geautomatiseerd proces bij gewone mensen. Je denkt er niet
bewust over na (ander vb: autorijden).
- Bij gewone mensen heeft dit een grote capaciteit. Als je een groepsgesprek
houdt, kan je van de meeste mensen wel zeggen wat zij denken/voelen.
- Je kan voortdurend de mind van anderen in kaart brengen. Je maakt een
representatie in je hoofd. Dit is een cognitief proces dat veel
informatieverwerkingscapaciteit vergt.
Kenmerken van TOM
1. Automatisch aanwezig
2. Bij veel mensen aanwezig
3. Ontwikkelt vanzelf
4. Grote capaciteit
5. Flexibel
Hier wordt vaak categoriaal over gedacht: je hebt het of je hebt het niet, maar dit
is niet correct. Slechts 2/10000 hebben geen TOM, dit zijn ernstige gevallen van
autisme. Wat je wel ziet bij mensen met autisme zijn afwijkingen van deze
kenmerken.
,Ontwikkelt vanzelf: Bij kinderen met matige autisme gaat de TOM niet vanzelf
ontwikkelen. Bij het moet dit meer gestimuleerd worden. Bij kinderen met milde
autisme komt TOM later op gang.
Capaciteit: kinderen met autisme kunnen zich maar op 1 persoon tegelijkertijd
focussen.
Flexibiliteit: niet blijven denken aan een gedrag een persoon een keer gesteld
heeft. Het wil niet zeggen dat iemand een keer boos was, dat die altijd boos is.
Je mag niet denken dat mensen met autisme geen TOM hebben. Het komt
trager, verloop stroever … Niet denken in termen van het is aanwezig of niet
aanwezig maar eerder de kenmerken bekijken.
TOM is niet ‘het’ diagnostische instrumenten voor het onderzoeken van autisme
maar het geeft wel een goed beeld over het sociaal cognitief functioneren.
, History of autism research
ETIOLOGY – A SHIFT IN KNOWLEDGE
1943 1950-60 1970 1980 1990 2000 2015
Leo
Kanner
Multifactorial
& polygenic
cause
Linkage analysis
Biological (genome screens)
Association
cause
studies
Psychogenic Family studies Chromosomal
Twin studies anomalies
Biological findings Environment?
Biological
cause
Autisme is een concept dat zowel qua oorzaak als qua klinische omschrijving heel
wat geëvolueerd is.
Temple Grandin (verfilmd): vrouw met autisme. Bekende prof. Pas op 5 jaar
beginnen praten met moeder en tante. Studeerde slachtkunde. Ze leerde hoe
men dieren stressloos kan slachten. Dit zou beter zijn voor het vlees.
Vroeger: 4/10000 kinderen. Nu veel meer.
Verandering in oorzaak: vroeger zei men dat er aanleg was en dat ze vreemde
ouders houden. Autisme werd toegeschreven aan onvoldoende affectief gedrag
van ouders. Dit idee heeft tot 1980 bestaan en ouders vonden het niet fijn te
horen dat zij de oorzaak waren. Kinderen werden weggehaald van hun ouders en
dit zou het autisme ‘oplossen’. Vorige eeuw had men het idee dat er iets
biologisch aan de hand zou moeten zijn. Vandaag: autisme is een aandoening
waar een heleboel genen een rol kunnen spelen maar dit is niet voldoende. Het
verhoogt de kans op autisme. Er zijn veel andere factoren die ook een rol spelen
(multifactorieel).
, Waarom denken we aan biologische oorzaken?
• Hogere incidentie van epilepsie
• Geassocieerde medische aandoeningen in ±10% van
de gevallen (bvb: tuberous sclerosis)
• Vaker kleine of grote lichamelijke afwijkingen (zgn.
dysmorfe kenmerken)
• Grotere hoofdomtrek
• Hoge prevalentie van verstandelijke beperking
• …
3
(ASS)
Jean Steyaert
2016-2017
= zeker te kennen !
Theory of mind: een theorie vormen over de mind van iemand anders.
- Dit is een sterkt geautomatiseerd proces bij gewone mensen. Je denkt er niet
bewust over na (ander vb: autorijden).
- Bij gewone mensen heeft dit een grote capaciteit. Als je een groepsgesprek
houdt, kan je van de meeste mensen wel zeggen wat zij denken/voelen.
- Je kan voortdurend de mind van anderen in kaart brengen. Je maakt een
representatie in je hoofd. Dit is een cognitief proces dat veel
informatieverwerkingscapaciteit vergt.
Kenmerken van TOM
1. Automatisch aanwezig
2. Bij veel mensen aanwezig
3. Ontwikkelt vanzelf
4. Grote capaciteit
5. Flexibel
Hier wordt vaak categoriaal over gedacht: je hebt het of je hebt het niet, maar dit
is niet correct. Slechts 2/10000 hebben geen TOM, dit zijn ernstige gevallen van
autisme. Wat je wel ziet bij mensen met autisme zijn afwijkingen van deze
kenmerken.
,Ontwikkelt vanzelf: Bij kinderen met matige autisme gaat de TOM niet vanzelf
ontwikkelen. Bij het moet dit meer gestimuleerd worden. Bij kinderen met milde
autisme komt TOM later op gang.
Capaciteit: kinderen met autisme kunnen zich maar op 1 persoon tegelijkertijd
focussen.
Flexibiliteit: niet blijven denken aan een gedrag een persoon een keer gesteld
heeft. Het wil niet zeggen dat iemand een keer boos was, dat die altijd boos is.
Je mag niet denken dat mensen met autisme geen TOM hebben. Het komt
trager, verloop stroever … Niet denken in termen van het is aanwezig of niet
aanwezig maar eerder de kenmerken bekijken.
TOM is niet ‘het’ diagnostische instrumenten voor het onderzoeken van autisme
maar het geeft wel een goed beeld over het sociaal cognitief functioneren.
, History of autism research
ETIOLOGY – A SHIFT IN KNOWLEDGE
1943 1950-60 1970 1980 1990 2000 2015
Leo
Kanner
Multifactorial
& polygenic
cause
Linkage analysis
Biological (genome screens)
Association
cause
studies
Psychogenic Family studies Chromosomal
Twin studies anomalies
Biological findings Environment?
Biological
cause
Autisme is een concept dat zowel qua oorzaak als qua klinische omschrijving heel
wat geëvolueerd is.
Temple Grandin (verfilmd): vrouw met autisme. Bekende prof. Pas op 5 jaar
beginnen praten met moeder en tante. Studeerde slachtkunde. Ze leerde hoe
men dieren stressloos kan slachten. Dit zou beter zijn voor het vlees.
Vroeger: 4/10000 kinderen. Nu veel meer.
Verandering in oorzaak: vroeger zei men dat er aanleg was en dat ze vreemde
ouders houden. Autisme werd toegeschreven aan onvoldoende affectief gedrag
van ouders. Dit idee heeft tot 1980 bestaan en ouders vonden het niet fijn te
horen dat zij de oorzaak waren. Kinderen werden weggehaald van hun ouders en
dit zou het autisme ‘oplossen’. Vorige eeuw had men het idee dat er iets
biologisch aan de hand zou moeten zijn. Vandaag: autisme is een aandoening
waar een heleboel genen een rol kunnen spelen maar dit is niet voldoende. Het
verhoogt de kans op autisme. Er zijn veel andere factoren die ook een rol spelen
(multifactorieel).
, Waarom denken we aan biologische oorzaken?
• Hogere incidentie van epilepsie
• Geassocieerde medische aandoeningen in ±10% van
de gevallen (bvb: tuberous sclerosis)
• Vaker kleine of grote lichamelijke afwijkingen (zgn.
dysmorfe kenmerken)
• Grotere hoofdomtrek
• Hoge prevalentie van verstandelijke beperking
• …
3
