Samenvatting MKA prof. Willaert

SAMENVATTING MKA

1. Propedeutica

Omgeving en Kader

- Disciplines:
o Mondkanker aangezichtsreconstructie
o Aangeboren afwijkingen
o Orthognatische heelkunde
o Vasculaire malformaties
- Raadpleging is heel belangrijk!
- Beeldvorming
o MKA heeft zijn eigen radiologie afdeling
 Radiologie wordt gebruikt voor diagnose en om een behandelingsplan op te
stellen
 RX- OPG = orthopantomogram
 Effectieve stralingsdosis ≈ 15µSv
 Tandfilm ≈ 1µSv
 RX- CBCT = Cone Beam CT
 Effectieve dosis 100µSv -> 700µSv
 Kinderen met nood aan large FOV (field of view):
o Schildklier beschermen + loodbril
 Stralingsblootstelling van foetus bij tandheelkundige radiologie -> niet
relevant!

- Lokale anesthesie
o Xylocaïne – mepivacaïne - articaïne
o Speciale spuit met voorgemaakte vloeistof, niet meer optrekken
o + Adrenaline -> zo blijft LA beter ter plaatse

- IV-sedatie
o ? LA niet mogelijk, patiënt te angstig?
o Tussenstap tussen LA en algemene verdoving
o Meestal combinatie van Dormicum + Fentanyl
o Wordt gecontroleerd:
 Zuurstofsaturatie
 Capnografie
 Bloeddruk
o Patiënt = nuchter!
o Retrograde amnesie van ingreep

- Nieuwe snufjes:
o 3D-planning en printing
o Virtuale transplantatie van de hoektand (als oefening
op de echte operatie)


Anatomie
Cranio-faciaal evenwicht

, - Hoofd:
o Neurocranium (neurochirurgie)
o Viscerocranium (MKA)
- Mandibula (onderkaak)
o Enige bot dat los ligt in CF-complex
o 2 condyli onder os temporale (ophanging)
o 1/3e onderste gelaat
- Pijnproblematiek zeer frequent
o 1/4e van alle raadplegingen



Temporomandibulair gewricht (TMJ)
- Synoviaal gewricht
- Discus:
o Mond openen:
 Eerst rotatie kaak
 > 3cm open: translatie


Tandbogen
- Benamingen:
o Distaal = naar achter
o Mesiaal = naar middellijn
o Buccaal/vestibulair = tussen tanden en wang
o Labiaal = tussen tanden en lippen
o Palatinaal = binnenzijde bovenkaak
o Linguaal = binnenzijde onderkaak

- Gebit verdeeld in 4 kwadranten
o Volwassenen
 Boven
 Re = 1e kwadrant
 Li = 2e kwadrant
 Onder:
 Re = 4e kwadrant
 Li = 3e kwadrant
o Kinderen
 Boven
 Re = 5e kwadrant
 Li = 6e kwadrant
 Onderwerp:
 Re = 8e kwadrant
 Li = 7e kwadrant

- Tandnummering
o 1e cijfer = kwadrant, 2e cijfer = tandnummer
o Volwassenen
 Arabische cijfers
 1 = I1 (snijtanden: incisivi)
 2 = I2

,  3 = C (hoektanden: canini)
 4 = PM1 (premolaren)
 5 = PM2
 6 = M1 (molaren)
 7 = M2
 8 = M3
o Kinderen
 Romeinse cijfers
 Kleine letters
 I = i1
 II = ii2
 III = c
 IV = m1
 V = m2

Verticale en horizontale gelaatspijlers
- Faciale architectuur:
o Gepneumatiseerde structuur
o Gemaakt om te breken (dunne wandjes) -> energie
absorberen
o Hoe grote sinussen, hoe beter bescherming
- Kinderen vallen -> andere fractuur, breekzone nog niet
goed/volledig aangelegd

Vascularisatie gelaat
- Heel goede vascularisatie
o Voordeel: Alles geneest goed en snel
o Nadeel: Veel nabloedingen
 Neus: a. sphenopalatina
 Orbita

Innervatie gelaat
- Nervus trigeminus (n. V)
o Sensibele bezenuwing -> 3 takken
 N. mandibularis
 Alle tanden
 Onderlip
 Voorste 2/3e tong
o Motorische bezenuwing -> kauwspieren


- Nervus facialis (n. VII)
o Mimische spieren
o Cave: pre-auriculaire ingrepen! (facialis vertakt in patorisklier -> gelaat)
 Indien operatie -> eerst focussen op n. facialis -> alle takken blootleggen!

Musculatuur:
- Sluiten: m. temporalis / m. masseter / m. pterygoideus medialis
o Sterker dan openerers: kauwspieren evolutionair heel krachtig!

- Openen: m. pterygoideus lateralis / m. mylohyoideus / m. digastricus / m. geniohyoideus

,Anatomie tand
- Kroon en wortel
- Vanbinnen: pulpa met zenuwen en bloedvaten

Huidlijnen van Langer
= RSTL (Related skin tension lines)
- Om toegang te krijgen tot de plaats van interesse
- Meestal wel via mond, maar soms door het gelaat
- Dan kies je de huidlijnen om littekens te verbergen!


Klinisch onderzoek: intra-oraal
Belang van in de mond te durven kijken!

Orale mucosa
- Vaste mucosa
o Palatum durum
o Gingiva: tandvlees
- Losse mucosa
o Onder- en bovenlip
o Alveolaire mucosa
o Palatum malle
o Wang
o Onderkant tong
o Mondbodem
- Gespecialiseerde mucosa
o Tong

Kleur mucosa ~
- Keratinisatiegraad
- Epitheeldikte
- Hoeveelheid melanine
- Concentratie en staat van dilatatie van capillairen in onderliggend BW

Functie mucosa
- Bescherming:
o Mechanisch
Epitheel (stratum corneum) en lamina propria (collageen/elastinge)
 Frictie
 Wrijving
o Barrière
Epitheel (oppervlakkig)
 Moleculen
 Micro-organismen
- Gevoel
o Smaak
Epitheel (smaakreceptoren)
o Aanraking
Epitheel en lamina propria (gevoelsreceptoren)
 Temperatuur

,  Pijn
- Synthese / secretie
Kleine speekselklieren (lamina propria, submucosa)
o Speeksel
o Sebum
- Esthetiek
Lippen


Histologie
- Algemeen: Epitheel - lamina propria – submucosa (geen duidelijke scheiding L en S)
- Tandvlees / gingiva / mucoperiost
o Vast
o Geen submucosa
o LP direct vast op periost

- Mondslijmvlies / losse mucosa
o Beweeglijk
o Epitheel – lamina propria – submucosa
o Niet in contact met periost

Typische goedaardige bevindingen
- Fordyce’s spots in wangmucosa -> talgkliertjes
- Secretieblaasjes van kleine speekselkliertjes in onderlip

Descriptieve terminologie (hoe zaken beschrijven in de mond?)
- MACULA
o Mucosale / huidverkleuring
o Niet verheven
o Begrensd gebied < 1cm diameter (mond) < 10cm (huid)


- EROSIE
o Denudatie die boven de basale laag van het epitheel blijft: geen litteken!
o erosieve lichen planus, pemphigus, erythema multiforme
- ULCUS
o Denudatie die doorheen de basale laag van het epitheel gaat: wel litteken!
o Trauma, aft, virale infectie, granulomateuze aandoening, mondkanker
- FISSUUR
o Lineair defect in epidermis
o groeve
 Tong
 Mondhoek
o Bv. Cheilitis angularis
- SINUS
o Recessus, holte, caviteit
o Tractus of fistel
 Infectieus (dentogeen)
 Congenitaal
o Bv. Preauriculaire sinus
- PAPEL

, o Klein oppervlakkig verheven
o Vast letsel < 1cm diameter
o Bv. fibro-epitheliale poliep
o Zeer gevarieerde oorsprong
 Infectieus
 Inflammatoir
 Hyperplasie, neoplasie
- PLAQUE
o Vlak oppervlakkig verheven
o Solied letsel > 1cm diameter
o Kan dieper in dermis dan papel
o Wit, roodwit, gepigmenteerd
o Bv. leukoplakie (cave: rokers!! -> kanker)
- NODUS (=knobbel)
o Vaste massa < 1cm diameter
o Dieper in dermis dan papel
o Meestal los van overliggende mucosa/huid
o Bv. infiltratiefibroom orale commissuur
- TUMOR
o Diepe soliede massa
o Bv. speekselkliertumor thv palatum
- PUSTULA
o Blaasje gevuld met etter
o puist
- VESIKEL (blaasje)
o Allergie, virale infectie
- CYSTE
o Holte
o Al dan niet afgelijnd met epitheel
o Kan vocht bevatten
o Meestal in kaakbeen, ook in weke delen (hals = congenitaal)
- BULLA (blaar)
o Groter dan een vesikel
o Zie je niet vaak -> verder laten onderzoeken, want auto-immuunziekte!
 Pemphigus
 Pemphigoïd
 Epidermolysis bullosa
 Stevens Johnson

Klinisch radiografisch onderzoek van tanden-kaakbeenderen, RX = essentieel!

- Radiolucent
o Laat meer straling door dan omgeving
- Radio-opaak
o Laat minder straling door dan omgeving