Kennistoets 1.2. Gezondheid & Preventie (G&P)
(46037)
Samenvatting GP (les 1.1)
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement
1.1
Aspecten van gezondheid: • Waarderende.
• Normerende
• Culturele.
Monocausale benadering van gezondheid iedereen is gezond die niet ziek is en geen
lichaamsgebrek heeft.
Biologische visie op gezondheid de aanpassing van het menselijk lichaam aan externe
omstandigheden.
Homeostase in contact houden van fysiologische processen en biochemische reacties in het
menselijk lichaam.
Psychologische visie op gezondheid persoon is gezond als hij zijn zelf gestelde doelen in het
leven kan behalen en zijn geestelijke behoeften kan voorzien.
Sociale visie op gezondheid een persoon is gezond als hij zijn sociale rollen in de maatschappij
kan vervullen binnen geldende waarden en normen.
Humane benadering van gezondheid (betekenis van nu) ‘A state of complete physical, social
and A state of complete physical, social and mental well-being and not merely the absence of
disease or infirmity’.
Vijf aandachtsgebieden van gezondheidsbevordering (health promotion):
• • Ontwikkelen van een fysieke en maatschappelijke omgeving die de gezondheid
bevordert.
• • Versterken van community action.
• • Ontwikkelen van gezondheidsvaardigheden bij mensen om de kansen op gezondheid
te optimaliseren.
• • Herorië ntatie op gezondheidsvoorzieningen.
• • Ontwikkelen van gezondheidsbeleid.
Dynamische visie op gezondheid de mens als holistische eenheid gezond wanneer hij in
balans is met zowel zichzelf als zijn externe milieu en door zijn aanpassingsvermogen en
de regie te houden op zijn gezondheid. Draait om aanpassingsvermogen en
zelfmanagement.
Samenvatting GP (les 1.2)
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement
, 2.1
Lalonde invloeden op gezondheid een plaats geven.
Figuur 1 Lalonde
Endogene gezondheidsdeterminanten/humon biology intern milieu. Factoren in de mens.
Wordt verdeeld in genetische factoren en verworven eigenschappen.
Gezondheidsdeterminant factoren die zich in het menselijk lichaam afspelen en die van invloed
zijn op de gezondheid.
Gezondheidsdeterminant leefstijl & gedrag/lifestyle geeft de invloed weer die het gedrag van
mensen heeft op de gezondheid en op het ontstaan of verergeren van gezondheidsproblemen.
Exogene gezondheidsdeterminant/physical environment extern milieu. Bestaat uit de fysieke
en maatschappelijke omgeving.
Maatschappelijke omgeving/social environment gezondheidsdeterminant die de plaats van de
mens weergeeft binnen de maatschappij.
Lalonde op welke manier zijn de gezondheidsdeterminanten van invloed op gezondheid of op
het gezondheidsprobleem.
3.2
Universele, primaire preventie het bevorderen van gezondheid van gezond gedrag.
3.3
Selectieve, geïndiceerde en secundaire preventie gericht op mensen met een hoog risico.
Geïndiceerde preventie geïndiceerde preventie is gericht op mensen die niet voldoen aan de
diagnostische criteria voor een ziekte of aandoening, maar wel al beperkte symptomen hebben.
Secundaire preventie het opsporen en vroegtijdig behandelen van ziekten en aandoeningen en
het zoeken naar ziekten en aandoeningen in een beginstadium.
Screening in een vroeg stadium vast te stellen of er sprake is van een ziekte of aandoening.
Patië nt delay vertraging kan ontstaan doordat een patië nt met duidelijke symptomen niet
wordt gediagnosticeerd omdat hij geen arts bezoekt.
,Doctor’s delay vertraging in diagnosestelling kan ook ontstaan doordat een arts de diagnose,
onterecht, niet stelt.
3.4
Zorggerelateerde, tertiaire preventie bij een ziekte of aandoening de gezondheidssituatie
optimaliseren.
3.6
Niveaus van preventie:
• - Individuele preventie.
• - Collectieve preventie.
Samenvatting GP (les 1.3)
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement
3.7
Het gericht voorkó men van gezondheidsproblemen en beperkingen kan worden bereikt
door het bevorderen van gezondheid. Verandering van leefstijl & gerag is vaak het
middel om te komen tot gezondheidswinst.
We spreken van gezondheidsgedrag als gedragingen een positieve of negatieve invloed
op iemands gezondheid hebben.
Belangrijke aandachtspunten van gezondheidsgedrag:
• - Het belang van vrijwillig gedrag
• - Het inschatten van gezondheidsrisico’s (voor gedragsverandering is het nodig dat de
patië nt zijn gedrag zelf als een individueel risico op gezondheidsschade ziet, dus dat hij
het individuele risico dat hij loopt door het ongewenste gedrag te vertonen, ziet als zíjn
individuele risico).
• - Gezondheidsmotieven.
3.8
Welke doelgroepen voor preventie:
1. In groep 1 is sprake van gezond gedrag in een optimale omgeving. Het gaat hier om
gezonde mensen zonder gezondheidsproblemen. Doel van de verpleegkundige is het in
stand houden van de gezondheid. universele preventie.
2. Groep 2 bestaat uit mensen die schadelijk gedrag vertonen of die verblijven in een
omgeving die een schadelijke invloed op de gezondheid heeft. Deze mensen worden
bedreigd in hun gezondheid en lopen een grote kans op het krijgen van
gezondheidsproblemen. Doel van de verpleegkundige is het verminderen of wegnemen
van de gezondheidsbedreiging door verpleegkundige activiteiten te richten op het
veranderen van het gedrag dat de gezondheid schaadt of het stoppen van de schadelijke
invloeden vanuit de omgeving. primaire preventie.
, 3. De personen in groep 3 vertonen beginnend afwijkend gedrag en zijn risicodragend. Er
bestaat voor hen een reë el risico op een gezondheidsprobleem. Het doel van de
verpleegkundige is om door middel van preventie de risicogedragingen of de schadelijke
inwerking ervan te beperken of te stoppen. Naast het beïnvloeden van het gedrag kan
het ook gaan om het opsporen en vroegtijdig behandelen van ziekte of aandoeningen.
secundaire, geïndiceerde preventie.
4. In groep 4 is al sprake van een gezondheidsprobleem en mensen ervaren dat
gezondheidsprobleem ook. Het verpleegkundig handelen is gericht op het voorkó men of
beperken van de gevolgen van de ziekte. tertiaire preventie.
5. In groep 5 zitten personen met restafwijkingen van een ziekte of aandoening, waardoor
zij beperkingen in functies, activiteiten en/of participatie ervaren. Ook hierbij is het doel
het voorkó men of beperken van de gevolgen, maar ook het optimaliseren en in stand
houden van functies. zorggerelateerde, tertiaire preventie.
6. Bij de personen in groep 6 is naast een restafwijking sprake van functie-uitval; deze
groep bestaat uit zorgafhankelijke patië nten. Het doel van de verpleegkundige
activiteiten is het zo lang mogelijk in stand houden van bestaande functies en het
aanleren van vaardigheden om met de functie-uitval om te gaan. zorggerelateerde,
tertiaire preventie.
3.9
Gezondheidsbescherming bestaat uit alle wet- en regelgeving waarmee schade aan de
gezondheid van mensen wordt voorkomen of beperkt. Gezondheidsbescherming wordt ook wel
health protection genoemd. Voorbeelden van taken van verpleegkundigen op het terrein van de
gezondheidsbescherming zijn het toezicht houden op hygië ne op scholen in verband met
infectieziektebestrijding. Een ander voorbeeld is het zorg dragen voor mensen die zichzelf thuis
verwaarlozen.
Gezondheidsbevordering heeft als doel de gezondheid van mensen te bevorderen en
gezondheidsschade te voorkomen of te beperken met allerlei preventieve interventies waarmee
positieve invloeden op gezondheid worden gestimuleerd en negatieve invloeden zo veel
mogelijk worden beperkt. Gezondheidsbevordering is vooral gericht op de leefstijl en het
(gezondheids)gedrag van mensen. Voor gezondheidsbevordering is de centrale vraag welke
veranderingen er nodig zijn om ander, gezonder gedrag mogelijk te maken voor
(bevolkings)groepen of individuen. Gezondheidsbevordering wordt ook wel health promotion
genoemd.
Kenmerken gezondheidsbevordering:
• - Samenwerking tussen de gezondheidszorg en andere sectoren.
• - Setting is een belangrijke ingang voor gezondheidsbevordering is. Een setting kan de
school zijn, de werkplek of een ziekenhuis.
• - Samenhangende set van interventies en dat interventies elkaar onderling versterken.
• - Behoeften van de doelgroep het vertrekpunt vormen dat die behoeften een belangrijke
rol spelen in de oplossingen voor het gezondheidsprobleem.
Gezondheidsbevordering heeft meer effect als de leden van de risicogroep zelf
meedenken in het zoeken naar oplossingen voor het gezondheidsprobleem.
Gezondheidsbevordering en gezondheidsvoorlichting gaan uit van een
communitybenadering, dat wil zeggen: het creë ren van een fysieke en sociale omgeving
die mensen (in een wijk, gemeente, sociaal netwerk, bedrijf) de gelegenheid biedt meer
greep te krijgen op hun gezondheid.
(46037)
Samenvatting GP (les 1.1)
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement
1.1
Aspecten van gezondheid: • Waarderende.
• Normerende
• Culturele.
Monocausale benadering van gezondheid iedereen is gezond die niet ziek is en geen
lichaamsgebrek heeft.
Biologische visie op gezondheid de aanpassing van het menselijk lichaam aan externe
omstandigheden.
Homeostase in contact houden van fysiologische processen en biochemische reacties in het
menselijk lichaam.
Psychologische visie op gezondheid persoon is gezond als hij zijn zelf gestelde doelen in het
leven kan behalen en zijn geestelijke behoeften kan voorzien.
Sociale visie op gezondheid een persoon is gezond als hij zijn sociale rollen in de maatschappij
kan vervullen binnen geldende waarden en normen.
Humane benadering van gezondheid (betekenis van nu) ‘A state of complete physical, social
and A state of complete physical, social and mental well-being and not merely the absence of
disease or infirmity’.
Vijf aandachtsgebieden van gezondheidsbevordering (health promotion):
• • Ontwikkelen van een fysieke en maatschappelijke omgeving die de gezondheid
bevordert.
• • Versterken van community action.
• • Ontwikkelen van gezondheidsvaardigheden bij mensen om de kansen op gezondheid
te optimaliseren.
• • Herorië ntatie op gezondheidsvoorzieningen.
• • Ontwikkelen van gezondheidsbeleid.
Dynamische visie op gezondheid de mens als holistische eenheid gezond wanneer hij in
balans is met zowel zichzelf als zijn externe milieu en door zijn aanpassingsvermogen en
de regie te houden op zijn gezondheid. Draait om aanpassingsvermogen en
zelfmanagement.
Samenvatting GP (les 1.2)
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement
, 2.1
Lalonde invloeden op gezondheid een plaats geven.
Figuur 1 Lalonde
Endogene gezondheidsdeterminanten/humon biology intern milieu. Factoren in de mens.
Wordt verdeeld in genetische factoren en verworven eigenschappen.
Gezondheidsdeterminant factoren die zich in het menselijk lichaam afspelen en die van invloed
zijn op de gezondheid.
Gezondheidsdeterminant leefstijl & gedrag/lifestyle geeft de invloed weer die het gedrag van
mensen heeft op de gezondheid en op het ontstaan of verergeren van gezondheidsproblemen.
Exogene gezondheidsdeterminant/physical environment extern milieu. Bestaat uit de fysieke
en maatschappelijke omgeving.
Maatschappelijke omgeving/social environment gezondheidsdeterminant die de plaats van de
mens weergeeft binnen de maatschappij.
Lalonde op welke manier zijn de gezondheidsdeterminanten van invloed op gezondheid of op
het gezondheidsprobleem.
3.2
Universele, primaire preventie het bevorderen van gezondheid van gezond gedrag.
3.3
Selectieve, geïndiceerde en secundaire preventie gericht op mensen met een hoog risico.
Geïndiceerde preventie geïndiceerde preventie is gericht op mensen die niet voldoen aan de
diagnostische criteria voor een ziekte of aandoening, maar wel al beperkte symptomen hebben.
Secundaire preventie het opsporen en vroegtijdig behandelen van ziekten en aandoeningen en
het zoeken naar ziekten en aandoeningen in een beginstadium.
Screening in een vroeg stadium vast te stellen of er sprake is van een ziekte of aandoening.
Patië nt delay vertraging kan ontstaan doordat een patië nt met duidelijke symptomen niet
wordt gediagnosticeerd omdat hij geen arts bezoekt.
,Doctor’s delay vertraging in diagnosestelling kan ook ontstaan doordat een arts de diagnose,
onterecht, niet stelt.
3.4
Zorggerelateerde, tertiaire preventie bij een ziekte of aandoening de gezondheidssituatie
optimaliseren.
3.6
Niveaus van preventie:
• - Individuele preventie.
• - Collectieve preventie.
Samenvatting GP (les 1.3)
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement
3.7
Het gericht voorkó men van gezondheidsproblemen en beperkingen kan worden bereikt
door het bevorderen van gezondheid. Verandering van leefstijl & gerag is vaak het
middel om te komen tot gezondheidswinst.
We spreken van gezondheidsgedrag als gedragingen een positieve of negatieve invloed
op iemands gezondheid hebben.
Belangrijke aandachtspunten van gezondheidsgedrag:
• - Het belang van vrijwillig gedrag
• - Het inschatten van gezondheidsrisico’s (voor gedragsverandering is het nodig dat de
patië nt zijn gedrag zelf als een individueel risico op gezondheidsschade ziet, dus dat hij
het individuele risico dat hij loopt door het ongewenste gedrag te vertonen, ziet als zíjn
individuele risico).
• - Gezondheidsmotieven.
3.8
Welke doelgroepen voor preventie:
1. In groep 1 is sprake van gezond gedrag in een optimale omgeving. Het gaat hier om
gezonde mensen zonder gezondheidsproblemen. Doel van de verpleegkundige is het in
stand houden van de gezondheid. universele preventie.
2. Groep 2 bestaat uit mensen die schadelijk gedrag vertonen of die verblijven in een
omgeving die een schadelijke invloed op de gezondheid heeft. Deze mensen worden
bedreigd in hun gezondheid en lopen een grote kans op het krijgen van
gezondheidsproblemen. Doel van de verpleegkundige is het verminderen of wegnemen
van de gezondheidsbedreiging door verpleegkundige activiteiten te richten op het
veranderen van het gedrag dat de gezondheid schaadt of het stoppen van de schadelijke
invloeden vanuit de omgeving. primaire preventie.
, 3. De personen in groep 3 vertonen beginnend afwijkend gedrag en zijn risicodragend. Er
bestaat voor hen een reë el risico op een gezondheidsprobleem. Het doel van de
verpleegkundige is om door middel van preventie de risicogedragingen of de schadelijke
inwerking ervan te beperken of te stoppen. Naast het beïnvloeden van het gedrag kan
het ook gaan om het opsporen en vroegtijdig behandelen van ziekte of aandoeningen.
secundaire, geïndiceerde preventie.
4. In groep 4 is al sprake van een gezondheidsprobleem en mensen ervaren dat
gezondheidsprobleem ook. Het verpleegkundig handelen is gericht op het voorkó men of
beperken van de gevolgen van de ziekte. tertiaire preventie.
5. In groep 5 zitten personen met restafwijkingen van een ziekte of aandoening, waardoor
zij beperkingen in functies, activiteiten en/of participatie ervaren. Ook hierbij is het doel
het voorkó men of beperken van de gevolgen, maar ook het optimaliseren en in stand
houden van functies. zorggerelateerde, tertiaire preventie.
6. Bij de personen in groep 6 is naast een restafwijking sprake van functie-uitval; deze
groep bestaat uit zorgafhankelijke patië nten. Het doel van de verpleegkundige
activiteiten is het zo lang mogelijk in stand houden van bestaande functies en het
aanleren van vaardigheden om met de functie-uitval om te gaan. zorggerelateerde,
tertiaire preventie.
3.9
Gezondheidsbescherming bestaat uit alle wet- en regelgeving waarmee schade aan de
gezondheid van mensen wordt voorkomen of beperkt. Gezondheidsbescherming wordt ook wel
health protection genoemd. Voorbeelden van taken van verpleegkundigen op het terrein van de
gezondheidsbescherming zijn het toezicht houden op hygië ne op scholen in verband met
infectieziektebestrijding. Een ander voorbeeld is het zorg dragen voor mensen die zichzelf thuis
verwaarlozen.
Gezondheidsbevordering heeft als doel de gezondheid van mensen te bevorderen en
gezondheidsschade te voorkomen of te beperken met allerlei preventieve interventies waarmee
positieve invloeden op gezondheid worden gestimuleerd en negatieve invloeden zo veel
mogelijk worden beperkt. Gezondheidsbevordering is vooral gericht op de leefstijl en het
(gezondheids)gedrag van mensen. Voor gezondheidsbevordering is de centrale vraag welke
veranderingen er nodig zijn om ander, gezonder gedrag mogelijk te maken voor
(bevolkings)groepen of individuen. Gezondheidsbevordering wordt ook wel health promotion
genoemd.
Kenmerken gezondheidsbevordering:
• - Samenwerking tussen de gezondheidszorg en andere sectoren.
• - Setting is een belangrijke ingang voor gezondheidsbevordering is. Een setting kan de
school zijn, de werkplek of een ziekenhuis.
• - Samenhangende set van interventies en dat interventies elkaar onderling versterken.
• - Behoeften van de doelgroep het vertrekpunt vormen dat die behoeften een belangrijke
rol spelen in de oplossingen voor het gezondheidsprobleem.
Gezondheidsbevordering heeft meer effect als de leden van de risicogroep zelf
meedenken in het zoeken naar oplossingen voor het gezondheidsprobleem.
Gezondheidsbevordering en gezondheidsvoorlichting gaan uit van een
communitybenadering, dat wil zeggen: het creë ren van een fysieke en sociale omgeving
die mensen (in een wijk, gemeente, sociaal netwerk, bedrijf) de gelegenheid biedt meer
greep te krijgen op hun gezondheid.
