Samenvatting persoonlijkheidspsychologie
Personality Psychology: Domains of Knowledge about Human Nature
Femke van Leth, Tilburg University
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 – Introduction to Personality Psychology.......................................................................3
Een definitie.......................................................................................................................................3
Persoonlijkheidspsychologie als een wetenschap...............................................................................4
Hoofdstuk 2 – Personality Assessment, Measurement and Research Design.....................................6
Sources of Personality Data...............................................................................................................6
Self-report Data (S-data)................................................................................................................6
Observer-report Data (O-data).......................................................................................................6
Test data (T-data)............................................................................................................................7
Life-outcome data (L-data).............................................................................................................7
Evaluation of Personality Measures...................................................................................................8
Reliability.......................................................................................................................................8
Validity...........................................................................................................................................8
Generalizability..............................................................................................................................9
Development of Measurement Instruments.......................................................................................9
Research Designs in Personality.........................................................................................................9
Experimental Methods...................................................................................................................9
Correlational Studies......................................................................................................................9
Case Studies.................................................................................................................................10
Hoofdstuk 3 – Traits and Trait Taxonomies.......................................................................................10
Hoe moeten karaktertrekken worden omschreven?.........................................................................10
The Act Frequency Formulation of traits......................................................................................11
Welke karaktertrekken zijn het meest belangrijk?............................................................................11
Lexical approach...........................................................................................................................11
Statistical approach......................................................................................................................11
Theoretical approach...................................................................................................................12
Hoe kunnen we een uitgebreide taxonomie formuleren?.................................................................12
Hierarchical model of personality (Eysenck)................................................................................12
The 16-personality factor system (Cattell)....................................................................................12
Circumplex taxonomies of personality (Leary & Wiggins)............................................................12
Five-factor model.........................................................................................................................13
Hoofdstuk 4 – Theoretical and Measurement Issues in Trait Psychology..........................................15
Displaying meaningful differences between individuals...................................................................15
Being stable or consistent over time................................................................................................16
Being stable or consistent across situations.....................................................................................16
Person-situation interaction.........................................................................................................17
Measurement issues........................................................................................................................18
Carelessness.................................................................................................................................18
Faking on questionnaires.............................................................................................................18
Barnum statements......................................................................................................................18
Observed and true scores............................................................................................................18
Personality and selection.................................................................................................................19
Personnel selection – Choosing the right person for the job.......................................................19
Selection in business settings – the Myers-Briggs Type Indicator.................................................19
, Selection in business settings – the Hogan Personality Inventory................................................20
Hoofdstuk 5 – Personality dispositions over time: Stability and change...........................................20
Stabiliteit van persoonlijkheid..........................................................................................................20
Stability of temperament during infancy......................................................................................20
Stability during childhood............................................................................................................21
Rank order stability in adulthood.................................................................................................21
Mean level stability in adulthood.................................................................................................21
Persoonlijkheidsverandering............................................................................................................22
Hoofdstuk 6 – Genetics and Personality...........................................................................................23
Genen en de omgeving....................................................................................................................26
Hoofdstuk 7 – Physiological approaches to Personality...................................................................26
Electrodermal activity (Skin Conductance).......................................................................................27
Cardiovascular activity.....................................................................................................................27
Brain activity....................................................................................................................................27
Fysiologisch gebaseerde theorieën van persoonlijkheid...................................................................27
Hoofdstuk 8 – Evolutionary perspectives on Personality..................................................................29
Evolutie en Human Nature...............................................................................................................31
Evolutie en Geslachtsverschillen.......................................................................................................31
Evolutie en Individuele verschillen....................................................................................................32
Hoofdstuk 10 – Motives and Personality.........................................................................................33
Murray.............................................................................................................................................33
Need for achievement (nAch)......................................................................................................34
Need for power (nPow)................................................................................................................34
Need for intimacy (nInt)...............................................................................................................34
Humanisme: het motief van zelfactualisatie....................................................................................35
Maslow........................................................................................................................................35
Rogers..........................................................................................................................................35
Hoofdstuk 11 – Cognitive topics in personality................................................................................36
Persoonlijkheid in perceptie.............................................................................................................37
Persoonlijkheid in interpretatie........................................................................................................37
Persoonlijkheid in doelen.................................................................................................................39
Hoofdstuk 13 – Emotions and Personality.......................................................................................40
Emotional states versus emotional traits.........................................................................................40
Categorical versus dimensional approach to emotion.....................................................................40
Content of emotional life..................................................................................................................40
Style of emotional life......................................................................................................................42
Hoofdstuk 14 – Approaches to the Self............................................................................................42
De beschrijvende component van de zelf: het zelfconcept...............................................................42
De evaluerende component van de zelf: zelfvertrouwen..................................................................43
De sociale component van de zelf: sociale identiteit........................................................................44
Hoofdstuk 15 – Personality and Social Interaction...........................................................................45
Selectie.............................................................................................................................................45
Evocatie............................................................................................................................................46
Manipulatie......................................................................................................................................46
Hoofdstuk 16 – Sex, Gender and Personality...................................................................................46
Hoofdstuk 18 – Stress, Coping, Adjustment and Health...................................................................49
,Hoofdstuk 19 – Disorders of Personality..........................................................................................51
Cluster A: het excentrieke cluster.....................................................................................................52
Schizoid Personality Disorder.......................................................................................................52
Schizotypal Personality Disorder..................................................................................................52
Paranoid Personality Disorder......................................................................................................53
Cluster B: het dramatische en emotionele cluster............................................................................53
Antisocial Personality Disorder....................................................................................................53
Borderline Personality Disorder...................................................................................................53
Histrionic Personality Disorder.....................................................................................................54
Narcissistic Personality Disorder..................................................................................................54
Cluster C: het angstige cluster..........................................................................................................54
Avoidant Personality Disorder......................................................................................................54
Dependent Personality Disorder..................................................................................................55
Obsessive-Compulsive Personality Disorder (OCPD)....................................................................55
Hoofdstuk 1 – Introduction to Personality Psychology
Een definitie
- Kenmerken van persoonlijkheid maken mensen verschillend van elkaar, en de
bijvoeglijke naamwoorden die gebruikt worden om deze kenmerken van mensen te
beschrijven, worden trait-descriptive adjectives genoemd
- De auteurs van het eerste tekstboek over persoonlijkheid waren Gordon Allport en
Henry Murray en zij hadden moeite met het geven van een definitie van
persoonlijkheid, omdat het veel aspecten bevat die moeten worden meegenomen.
o Definitie: persoonlijkheid is een set van psychologische karaktertrekken en
mechanismen in het individu, die georganiseerd zijn en relatief langdurig, en
persoonlijkheid beïnvloedt onze interacties met, en aanpassingen aan, de
intrapsychische, fysieke en sociale omgevingen
Persoonlijkheid is een set van psychologische karaktertrekken…
- Psychologische karaktertrekken zijn kenmerken die omschrijven op welke manieren
mensen van elkaar verschillen en gelijk zijn aan elkaar. Deze karaktertrekken
beschrijven de average tendencies (gemiddelde neigingen) van een persoon
- Onderzoek naar psychologische karaktertrekken stelt 4 vragen:
o Hoeveel karaktertrekken zijn er?
o Hoe zijn de karaktertrekken georganiseerd en gerelateerd aan elkaar?
o Waar komen de karaktertrekken vandaan? Aangeboren of aangeleerd?
o Wat zijn de correlaties en gevolgen van de karaktertrekken?
- Karaktertrekken zijn nuttig om in ieder geval 3 redenen: ze helpen ons om mensen te
omschrijven en dimensies van verschillen tussen mensen te begrijpen, ze verklaren
het gedrag van mensen en ze voorspellen toekomstig gedrag
En mechanismen…
- Psychological mechanisms zijn net als karaktertrekken, behalve dat deze term meer
verwijst naar het proces van persoonlijkheid: veel psychologische mechanismen
vereisen cognitieve processen die informatie verwerkende processen uitvoeren
o Input (mensen zijn gevoeliger voor bepaalde vormen van info uit de
omgeving) -> eerder denken aan specifieke opties (decision rules) -> output
(het gedrag wordt richting een bepaalde vorm van actie gestuurd)
, In het individu…
- Within the individual betekent dat persoonlijkheid iets is dat een persoon met zichzelf
meedraagt over tijd en van de ene situatie naar de andere. We hebben het gevoel dat
onze persoonlijkheid relatief constant blijf
Die georganiseerd zijn en relatief langdurig…
- Organized betekent dat psychologische karaktertrekken en mechanismes niet in een
willekeurige samenstelling bestaan in een persoon, maar aan elkaar gelinkt zijn
- Psychologische karaktertrekken zijn ook relatief enduring (langdurig) over tijd,
helemaal als je volwassen bent, en ook redelijk consistent over bepaalde situaties.
En persoonlijkheid beïnvloedt…
- De nadruk op influential forces van persoonlijkheid betekent dat onze
persoonlijkheidstrekken en -mechanismes een effect kunnen hebben op ons leven
Onze interacties met…
- Het is moeilijk om de aard van person-environment interaction te beschrijven
(hoofdstuk 16). Deze interacties bestaan uit verschillende factoren:
o Perception: hoe we onze omgeving zien of interpreteren
o Selection: hoe we onze situaties kiezen (vrienden, hobby’s, carrières)
o Evocation: de reacties die we teweegbrengen bij anderen, vaak onopzettelijk
o Manipulation: hoe we bewust proberen anderen te beïnvloeden
En aanpassingen aan…
- De nadruk op adaptation betekent dat een centrale eigenschap van persoonlijkheid
adaptieve functies kan hebben: het bereiken van doelen of omgaan met problemen
De intrapsychische, fysieke en sociale omgevingen
- De fysieke omgeving (environment) zorgt vaak voor uitdagingen voor ons. Sommige
van deze uitdagingen zijn directe bedreigingen van overleving. Mensen hebben
hierop, net als andere dieren, adaptieve oplossingen bedacht.
- Onze sociale omgeving biedt ook adaptieve uitdagingen en de manieren waarop we
omgaan met onze sociale omgeving zorgt voor meer begrip van onze persoonlijkheid
- Onze intrapsychische omgeving bevindt zich in de geest.
Persoonlijkheidspsychologie als een wetenschap
- Persoonlijkheid wordt geanalyseerd aan de hand van drie verschillende niveaus:
o Elk mens is zoals alle anderen (Human Nature):
Deze algemene vorm van analyse beschrijf de karaktertrekken en
mechanismes die typisch zijn voor onze soort en die bestaan binnen
iedereen of bijna iedereen
o Elk mens is zoals sommige anderen (Individual and group differences):
Individual differences: de manieren waarop elke persoon is zoals
sommige andere mensen (extraverte mensen, verlegen mensen)
Differences between groups: mensen in een bepaalde groep hebben
bepaalde persoonlijkheidseigenschappen gemeen met elkaar, en deze
eigenschappen maken de groep verschillend van andere groepen
o Elk mens is als geen ander (Individual uniqueness): elk individu is uniek
- Persoonlijkheid kan nomothetisch of idiografisch worden onderzocht.
o Nomothetisch onderzoek focust op statistische vergelijkingen en wordt vaak
gebruikt om universele menselijke eigenschappen te vinden
Personality Psychology: Domains of Knowledge about Human Nature
Femke van Leth, Tilburg University
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 – Introduction to Personality Psychology.......................................................................3
Een definitie.......................................................................................................................................3
Persoonlijkheidspsychologie als een wetenschap...............................................................................4
Hoofdstuk 2 – Personality Assessment, Measurement and Research Design.....................................6
Sources of Personality Data...............................................................................................................6
Self-report Data (S-data)................................................................................................................6
Observer-report Data (O-data).......................................................................................................6
Test data (T-data)............................................................................................................................7
Life-outcome data (L-data).............................................................................................................7
Evaluation of Personality Measures...................................................................................................8
Reliability.......................................................................................................................................8
Validity...........................................................................................................................................8
Generalizability..............................................................................................................................9
Development of Measurement Instruments.......................................................................................9
Research Designs in Personality.........................................................................................................9
Experimental Methods...................................................................................................................9
Correlational Studies......................................................................................................................9
Case Studies.................................................................................................................................10
Hoofdstuk 3 – Traits and Trait Taxonomies.......................................................................................10
Hoe moeten karaktertrekken worden omschreven?.........................................................................10
The Act Frequency Formulation of traits......................................................................................11
Welke karaktertrekken zijn het meest belangrijk?............................................................................11
Lexical approach...........................................................................................................................11
Statistical approach......................................................................................................................11
Theoretical approach...................................................................................................................12
Hoe kunnen we een uitgebreide taxonomie formuleren?.................................................................12
Hierarchical model of personality (Eysenck)................................................................................12
The 16-personality factor system (Cattell)....................................................................................12
Circumplex taxonomies of personality (Leary & Wiggins)............................................................12
Five-factor model.........................................................................................................................13
Hoofdstuk 4 – Theoretical and Measurement Issues in Trait Psychology..........................................15
Displaying meaningful differences between individuals...................................................................15
Being stable or consistent over time................................................................................................16
Being stable or consistent across situations.....................................................................................16
Person-situation interaction.........................................................................................................17
Measurement issues........................................................................................................................18
Carelessness.................................................................................................................................18
Faking on questionnaires.............................................................................................................18
Barnum statements......................................................................................................................18
Observed and true scores............................................................................................................18
Personality and selection.................................................................................................................19
Personnel selection – Choosing the right person for the job.......................................................19
Selection in business settings – the Myers-Briggs Type Indicator.................................................19
, Selection in business settings – the Hogan Personality Inventory................................................20
Hoofdstuk 5 – Personality dispositions over time: Stability and change...........................................20
Stabiliteit van persoonlijkheid..........................................................................................................20
Stability of temperament during infancy......................................................................................20
Stability during childhood............................................................................................................21
Rank order stability in adulthood.................................................................................................21
Mean level stability in adulthood.................................................................................................21
Persoonlijkheidsverandering............................................................................................................22
Hoofdstuk 6 – Genetics and Personality...........................................................................................23
Genen en de omgeving....................................................................................................................26
Hoofdstuk 7 – Physiological approaches to Personality...................................................................26
Electrodermal activity (Skin Conductance).......................................................................................27
Cardiovascular activity.....................................................................................................................27
Brain activity....................................................................................................................................27
Fysiologisch gebaseerde theorieën van persoonlijkheid...................................................................27
Hoofdstuk 8 – Evolutionary perspectives on Personality..................................................................29
Evolutie en Human Nature...............................................................................................................31
Evolutie en Geslachtsverschillen.......................................................................................................31
Evolutie en Individuele verschillen....................................................................................................32
Hoofdstuk 10 – Motives and Personality.........................................................................................33
Murray.............................................................................................................................................33
Need for achievement (nAch)......................................................................................................34
Need for power (nPow)................................................................................................................34
Need for intimacy (nInt)...............................................................................................................34
Humanisme: het motief van zelfactualisatie....................................................................................35
Maslow........................................................................................................................................35
Rogers..........................................................................................................................................35
Hoofdstuk 11 – Cognitive topics in personality................................................................................36
Persoonlijkheid in perceptie.............................................................................................................37
Persoonlijkheid in interpretatie........................................................................................................37
Persoonlijkheid in doelen.................................................................................................................39
Hoofdstuk 13 – Emotions and Personality.......................................................................................40
Emotional states versus emotional traits.........................................................................................40
Categorical versus dimensional approach to emotion.....................................................................40
Content of emotional life..................................................................................................................40
Style of emotional life......................................................................................................................42
Hoofdstuk 14 – Approaches to the Self............................................................................................42
De beschrijvende component van de zelf: het zelfconcept...............................................................42
De evaluerende component van de zelf: zelfvertrouwen..................................................................43
De sociale component van de zelf: sociale identiteit........................................................................44
Hoofdstuk 15 – Personality and Social Interaction...........................................................................45
Selectie.............................................................................................................................................45
Evocatie............................................................................................................................................46
Manipulatie......................................................................................................................................46
Hoofdstuk 16 – Sex, Gender and Personality...................................................................................46
Hoofdstuk 18 – Stress, Coping, Adjustment and Health...................................................................49
,Hoofdstuk 19 – Disorders of Personality..........................................................................................51
Cluster A: het excentrieke cluster.....................................................................................................52
Schizoid Personality Disorder.......................................................................................................52
Schizotypal Personality Disorder..................................................................................................52
Paranoid Personality Disorder......................................................................................................53
Cluster B: het dramatische en emotionele cluster............................................................................53
Antisocial Personality Disorder....................................................................................................53
Borderline Personality Disorder...................................................................................................53
Histrionic Personality Disorder.....................................................................................................54
Narcissistic Personality Disorder..................................................................................................54
Cluster C: het angstige cluster..........................................................................................................54
Avoidant Personality Disorder......................................................................................................54
Dependent Personality Disorder..................................................................................................55
Obsessive-Compulsive Personality Disorder (OCPD)....................................................................55
Hoofdstuk 1 – Introduction to Personality Psychology
Een definitie
- Kenmerken van persoonlijkheid maken mensen verschillend van elkaar, en de
bijvoeglijke naamwoorden die gebruikt worden om deze kenmerken van mensen te
beschrijven, worden trait-descriptive adjectives genoemd
- De auteurs van het eerste tekstboek over persoonlijkheid waren Gordon Allport en
Henry Murray en zij hadden moeite met het geven van een definitie van
persoonlijkheid, omdat het veel aspecten bevat die moeten worden meegenomen.
o Definitie: persoonlijkheid is een set van psychologische karaktertrekken en
mechanismen in het individu, die georganiseerd zijn en relatief langdurig, en
persoonlijkheid beïnvloedt onze interacties met, en aanpassingen aan, de
intrapsychische, fysieke en sociale omgevingen
Persoonlijkheid is een set van psychologische karaktertrekken…
- Psychologische karaktertrekken zijn kenmerken die omschrijven op welke manieren
mensen van elkaar verschillen en gelijk zijn aan elkaar. Deze karaktertrekken
beschrijven de average tendencies (gemiddelde neigingen) van een persoon
- Onderzoek naar psychologische karaktertrekken stelt 4 vragen:
o Hoeveel karaktertrekken zijn er?
o Hoe zijn de karaktertrekken georganiseerd en gerelateerd aan elkaar?
o Waar komen de karaktertrekken vandaan? Aangeboren of aangeleerd?
o Wat zijn de correlaties en gevolgen van de karaktertrekken?
- Karaktertrekken zijn nuttig om in ieder geval 3 redenen: ze helpen ons om mensen te
omschrijven en dimensies van verschillen tussen mensen te begrijpen, ze verklaren
het gedrag van mensen en ze voorspellen toekomstig gedrag
En mechanismen…
- Psychological mechanisms zijn net als karaktertrekken, behalve dat deze term meer
verwijst naar het proces van persoonlijkheid: veel psychologische mechanismen
vereisen cognitieve processen die informatie verwerkende processen uitvoeren
o Input (mensen zijn gevoeliger voor bepaalde vormen van info uit de
omgeving) -> eerder denken aan specifieke opties (decision rules) -> output
(het gedrag wordt richting een bepaalde vorm van actie gestuurd)
, In het individu…
- Within the individual betekent dat persoonlijkheid iets is dat een persoon met zichzelf
meedraagt over tijd en van de ene situatie naar de andere. We hebben het gevoel dat
onze persoonlijkheid relatief constant blijf
Die georganiseerd zijn en relatief langdurig…
- Organized betekent dat psychologische karaktertrekken en mechanismes niet in een
willekeurige samenstelling bestaan in een persoon, maar aan elkaar gelinkt zijn
- Psychologische karaktertrekken zijn ook relatief enduring (langdurig) over tijd,
helemaal als je volwassen bent, en ook redelijk consistent over bepaalde situaties.
En persoonlijkheid beïnvloedt…
- De nadruk op influential forces van persoonlijkheid betekent dat onze
persoonlijkheidstrekken en -mechanismes een effect kunnen hebben op ons leven
Onze interacties met…
- Het is moeilijk om de aard van person-environment interaction te beschrijven
(hoofdstuk 16). Deze interacties bestaan uit verschillende factoren:
o Perception: hoe we onze omgeving zien of interpreteren
o Selection: hoe we onze situaties kiezen (vrienden, hobby’s, carrières)
o Evocation: de reacties die we teweegbrengen bij anderen, vaak onopzettelijk
o Manipulation: hoe we bewust proberen anderen te beïnvloeden
En aanpassingen aan…
- De nadruk op adaptation betekent dat een centrale eigenschap van persoonlijkheid
adaptieve functies kan hebben: het bereiken van doelen of omgaan met problemen
De intrapsychische, fysieke en sociale omgevingen
- De fysieke omgeving (environment) zorgt vaak voor uitdagingen voor ons. Sommige
van deze uitdagingen zijn directe bedreigingen van overleving. Mensen hebben
hierop, net als andere dieren, adaptieve oplossingen bedacht.
- Onze sociale omgeving biedt ook adaptieve uitdagingen en de manieren waarop we
omgaan met onze sociale omgeving zorgt voor meer begrip van onze persoonlijkheid
- Onze intrapsychische omgeving bevindt zich in de geest.
Persoonlijkheidspsychologie als een wetenschap
- Persoonlijkheid wordt geanalyseerd aan de hand van drie verschillende niveaus:
o Elk mens is zoals alle anderen (Human Nature):
Deze algemene vorm van analyse beschrijf de karaktertrekken en
mechanismes die typisch zijn voor onze soort en die bestaan binnen
iedereen of bijna iedereen
o Elk mens is zoals sommige anderen (Individual and group differences):
Individual differences: de manieren waarop elke persoon is zoals
sommige andere mensen (extraverte mensen, verlegen mensen)
Differences between groups: mensen in een bepaalde groep hebben
bepaalde persoonlijkheidseigenschappen gemeen met elkaar, en deze
eigenschappen maken de groep verschillend van andere groepen
o Elk mens is als geen ander (Individual uniqueness): elk individu is uniek
- Persoonlijkheid kan nomothetisch of idiografisch worden onderzocht.
o Nomothetisch onderzoek focust op statistische vergelijkingen en wordt vaak
gebruikt om universele menselijke eigenschappen te vinden
