PSYCHOLOGIE
1 BEVORDEREN VAN EIGEN KRACHT
1.1 VEERKRACHT
Positieve psychologie: hoe komen mensen tegenslagen te boven? ordinary magic
Resilience: aanpassingsproces
- Herstel van gezond functioneren: heftige gebeurtenissen -positief of negatief- hebben op
lange termijn geen groot effect / adolescentie
- Behoud van gezond functioneren vb. dagritme, gezonde
voeding/doelgerichtheid
- Groei in gezond functioneren: postraumatische groei vb. toegenomen besef van eigen kracht,
betere relaties met anderen, verandering in levensvisie etc...
WESTERS INDIVIDUALISERND PERSPECTIEF
Accent op individuele ‘taken’ = westers individualisme
Schaamte empathie en begrip
Veerkracht is niet enkel een proces dat zich binnen een persoon afspeelt en losstaat van de context.
ECOLOGISCH PERSPECTIEF OP VEERKRACHT
Mensen staan altijd in wisselwerking met hun omgeving, staan niet los van contextinvloeden.
Veerkracht = het vermogen om de weg te vinden naar hulpbronnen die het eigen gezond functioneren
bevorderen.
Is niet enkel afhankelijk van individuele kwaliteiten, maar ook van politieke en sociale
omstandigheden “Hoe toegankelijk zijn deze hulpbronnen?”
- Sociale kwaliteit: wisselwerking kwaliteit van leven van individuen en kwaliteit van hun
sociale omgeving
- Politiserend werk: sociaal werk en meso-/macroniveau
WEERBAARHEID
Weerbaarheid = vermogen om in moeilijke omstandigheden te blijven staan
Veerkracht = weersopstaan na eerst onderuit te zijn gegaan
- Is achteraf vast te stellen: “hoe ging iemand om met de situatie?”
- Individuele kenmerken die invloed hebben bv. consciëntieus, extravert en optimistisch
1
,IN SOCIAAL WERK
LET OP voor individualistische benadering: liberale opvatting “iedereen verantwoordelijk voor
eigen geluk.”
- Ook ingrijpen in context bv. digitale kloof bij gezinnen in armoede tijdens coronacrisis
- Hoe toegankelijk zijn hulpbronnen?
Ruimte laten voor kwetsbaarheid
Psychologie debriefing: menselijk herstelvermogen is groot, dus benutten van aanwezige persoonlijke
en sociale bronnen.
Niet enkel gericht zijn op het individu bv. opvang, begeleiding, verwijzen naar geschikte hulp
1.2 ZINGEVING
Heeft het leven zin? Wat geeft het leven zin?
Zingeving = actieve gerichtheid op wat ons leven de moeite waard maakt
- Persoonlijke waarden
- Zelf richting geven aan je leven, doelen hebben
Onverwachte of verwachte confrontaties (bv. ziekte, levensfase)
ZINVRAGEN
Zinvragen (=existentiële vragen, levensvragen): bv. “Waarom?”
Vanzelfsprekendheden die niet meer vanzelfsprekend zijn.
Geen controle, angst
Geen concrete vragen = geen concrete antwoorden (= moeilijk voor de actiegerichte sw)
AANVAARDING ALS VERTREKPUNT VOOR ZINGEVING
Aanvaarding is nodig, maar lijkt vaak onmogelijk
Roept heftige emoties op, angst hierdoor overspoeld te worden
Vechten tegen emoties of emoties vermijden geeft problemen
- ACCEPTANCE AND COMMITMENT THERAPY (ACT)
- MINDFULNESS BASED COGNITIVE THERAPY (MBCT)
ORIËNTATIE OP ‘HET HOGERE’
Het ‘hogere’ = betekenis zoeken in iets dat het menselijke overstijgd. Bv. religie, meditatie, activisme,
vrijwilligerswerk
2
,VIKTOR FRANKL
DE ZIN VAN HET BESTAAN V. FRANKL (1978°)
Als mens hebben we altijd de vrijheid om onze houding te bepalen tot wat ons overkomt.
Gevoel van vrijheid en verantwoordelijkheid: keuze op basis van jouw persoonlijke warden.
IN SOCIAAL WERK
M. Huber: positieve gezondheid
Veerkracht = het vermogen van mensen om zich op hun eigen manier te verhouden tot hun fysieke,
emotionele of sociale uitdagingen / “zingeving is de sterkste gezondmakende kracht in mensen”
Als HV: present zijn
Presenatiebenadering Baart (2001°): vraagt uithoudingsvermogen als sw bv. suïcidale gevoelens,
ongeval, ramp, liefdesverdriet ...
Niet altijd praten kunst, rituelen ..
1.3 FLOW
Opgaan in het moment, samenvallen met je activiteit, harmonie, energie …
M. Csikszentmihaly: positieve psychologie
KENMERKEN
- Zelfeffectiviteit
- Concentratie
- Doelen
- Feedback
- Moeiteloos
- Controle
- Persoonlijke groei
- Tijdsbesef
HOE BRENG JE FLOW IN JE LEVEN?
Iets willen bereiken dat moeilijk en de moeite waard is.
Afleiding: samenleving is gericht op directe behoeftebevrediging bv. kopen, seks, chat, gamen, gokken ..
Flow als vlucht: afleiding van negatieve gedachten of emoties
VERGEET JEZELF
Jezelf vergeten, opgaan in de activiteit
I. Yalom: engagement = verbondenheid met het leven van de levenslust voedt
Concentratie bevrijdt je van jouw ik-gerichtheid
3
, Werkt motiverend: intrinsiek en niet omwille van resulaat / opbrengst
VRIJPLAATSEN
Experimenteerruimte, los van culturele eisen normen
IN SOCIAAL WERK
Krachtgericht ipv klachtgericht : meer focus op vermogen zich aan te passen aan de situatie en regie in
handen te nemen ipv focus op afwezigheid van ziekte en belemmeringen
M. Csikzentmihalyi en M. Seligman: positieve psychologie
- Creëren van flow, bron van levenslust
- Buffer tegen eenzaamheid, depressie
- Belangrijk voor scw
1.4 LEEFSTIJL
“Waarom leven we vaak ongezond?
Evolutionair standpunt: vet en zoet was functioneel, beweging vroeg energie oergedrag is nu niet
meer functioneel
Dus waarom leven we ongezond? Hoe komt dat gedrag tot stand?
GEDRAGSDETMINANTEN
OMGEVINGSDETERMINANTEN
Persoonlijke determinanten
Gedragsintentie
- Is er intentie om gedrag te veranderen?
- Noodzakelijke voorwaarde – voldoende voorwaarde
Attitude
- Cognitief: wat zijn jouw meningen, oordelen, opvattingen?
- Affectief: poitief, negatief, onverschillig of ambivalent gevoel hierover
- Conatief: de neiging om tot actie over te gaan
Subjectieve norm en ervaren sociale invloed
- Hoe gedragen signifficante anderen zich?
- Wat is jouw opvatting over wat anderen normaal vinden?
- Hoe richtinggevend is dit voor jouw subjectieve norm?
Eigen effectiviteitsverwachting (self-efficacy)
- Denk je dat je ertoe in staat bent?
- “Geloof je dat je het kan of geloof je dat je het niet kan?”
4
1 BEVORDEREN VAN EIGEN KRACHT
1.1 VEERKRACHT
Positieve psychologie: hoe komen mensen tegenslagen te boven? ordinary magic
Resilience: aanpassingsproces
- Herstel van gezond functioneren: heftige gebeurtenissen -positief of negatief- hebben op
lange termijn geen groot effect / adolescentie
- Behoud van gezond functioneren vb. dagritme, gezonde
voeding/doelgerichtheid
- Groei in gezond functioneren: postraumatische groei vb. toegenomen besef van eigen kracht,
betere relaties met anderen, verandering in levensvisie etc...
WESTERS INDIVIDUALISERND PERSPECTIEF
Accent op individuele ‘taken’ = westers individualisme
Schaamte empathie en begrip
Veerkracht is niet enkel een proces dat zich binnen een persoon afspeelt en losstaat van de context.
ECOLOGISCH PERSPECTIEF OP VEERKRACHT
Mensen staan altijd in wisselwerking met hun omgeving, staan niet los van contextinvloeden.
Veerkracht = het vermogen om de weg te vinden naar hulpbronnen die het eigen gezond functioneren
bevorderen.
Is niet enkel afhankelijk van individuele kwaliteiten, maar ook van politieke en sociale
omstandigheden “Hoe toegankelijk zijn deze hulpbronnen?”
- Sociale kwaliteit: wisselwerking kwaliteit van leven van individuen en kwaliteit van hun
sociale omgeving
- Politiserend werk: sociaal werk en meso-/macroniveau
WEERBAARHEID
Weerbaarheid = vermogen om in moeilijke omstandigheden te blijven staan
Veerkracht = weersopstaan na eerst onderuit te zijn gegaan
- Is achteraf vast te stellen: “hoe ging iemand om met de situatie?”
- Individuele kenmerken die invloed hebben bv. consciëntieus, extravert en optimistisch
1
,IN SOCIAAL WERK
LET OP voor individualistische benadering: liberale opvatting “iedereen verantwoordelijk voor
eigen geluk.”
- Ook ingrijpen in context bv. digitale kloof bij gezinnen in armoede tijdens coronacrisis
- Hoe toegankelijk zijn hulpbronnen?
Ruimte laten voor kwetsbaarheid
Psychologie debriefing: menselijk herstelvermogen is groot, dus benutten van aanwezige persoonlijke
en sociale bronnen.
Niet enkel gericht zijn op het individu bv. opvang, begeleiding, verwijzen naar geschikte hulp
1.2 ZINGEVING
Heeft het leven zin? Wat geeft het leven zin?
Zingeving = actieve gerichtheid op wat ons leven de moeite waard maakt
- Persoonlijke waarden
- Zelf richting geven aan je leven, doelen hebben
Onverwachte of verwachte confrontaties (bv. ziekte, levensfase)
ZINVRAGEN
Zinvragen (=existentiële vragen, levensvragen): bv. “Waarom?”
Vanzelfsprekendheden die niet meer vanzelfsprekend zijn.
Geen controle, angst
Geen concrete vragen = geen concrete antwoorden (= moeilijk voor de actiegerichte sw)
AANVAARDING ALS VERTREKPUNT VOOR ZINGEVING
Aanvaarding is nodig, maar lijkt vaak onmogelijk
Roept heftige emoties op, angst hierdoor overspoeld te worden
Vechten tegen emoties of emoties vermijden geeft problemen
- ACCEPTANCE AND COMMITMENT THERAPY (ACT)
- MINDFULNESS BASED COGNITIVE THERAPY (MBCT)
ORIËNTATIE OP ‘HET HOGERE’
Het ‘hogere’ = betekenis zoeken in iets dat het menselijke overstijgd. Bv. religie, meditatie, activisme,
vrijwilligerswerk
2
,VIKTOR FRANKL
DE ZIN VAN HET BESTAAN V. FRANKL (1978°)
Als mens hebben we altijd de vrijheid om onze houding te bepalen tot wat ons overkomt.
Gevoel van vrijheid en verantwoordelijkheid: keuze op basis van jouw persoonlijke warden.
IN SOCIAAL WERK
M. Huber: positieve gezondheid
Veerkracht = het vermogen van mensen om zich op hun eigen manier te verhouden tot hun fysieke,
emotionele of sociale uitdagingen / “zingeving is de sterkste gezondmakende kracht in mensen”
Als HV: present zijn
Presenatiebenadering Baart (2001°): vraagt uithoudingsvermogen als sw bv. suïcidale gevoelens,
ongeval, ramp, liefdesverdriet ...
Niet altijd praten kunst, rituelen ..
1.3 FLOW
Opgaan in het moment, samenvallen met je activiteit, harmonie, energie …
M. Csikszentmihaly: positieve psychologie
KENMERKEN
- Zelfeffectiviteit
- Concentratie
- Doelen
- Feedback
- Moeiteloos
- Controle
- Persoonlijke groei
- Tijdsbesef
HOE BRENG JE FLOW IN JE LEVEN?
Iets willen bereiken dat moeilijk en de moeite waard is.
Afleiding: samenleving is gericht op directe behoeftebevrediging bv. kopen, seks, chat, gamen, gokken ..
Flow als vlucht: afleiding van negatieve gedachten of emoties
VERGEET JEZELF
Jezelf vergeten, opgaan in de activiteit
I. Yalom: engagement = verbondenheid met het leven van de levenslust voedt
Concentratie bevrijdt je van jouw ik-gerichtheid
3
, Werkt motiverend: intrinsiek en niet omwille van resulaat / opbrengst
VRIJPLAATSEN
Experimenteerruimte, los van culturele eisen normen
IN SOCIAAL WERK
Krachtgericht ipv klachtgericht : meer focus op vermogen zich aan te passen aan de situatie en regie in
handen te nemen ipv focus op afwezigheid van ziekte en belemmeringen
M. Csikzentmihalyi en M. Seligman: positieve psychologie
- Creëren van flow, bron van levenslust
- Buffer tegen eenzaamheid, depressie
- Belangrijk voor scw
1.4 LEEFSTIJL
“Waarom leven we vaak ongezond?
Evolutionair standpunt: vet en zoet was functioneel, beweging vroeg energie oergedrag is nu niet
meer functioneel
Dus waarom leven we ongezond? Hoe komt dat gedrag tot stand?
GEDRAGSDETMINANTEN
OMGEVINGSDETERMINANTEN
Persoonlijke determinanten
Gedragsintentie
- Is er intentie om gedrag te veranderen?
- Noodzakelijke voorwaarde – voldoende voorwaarde
Attitude
- Cognitief: wat zijn jouw meningen, oordelen, opvattingen?
- Affectief: poitief, negatief, onverschillig of ambivalent gevoel hierover
- Conatief: de neiging om tot actie over te gaan
Subjectieve norm en ervaren sociale invloed
- Hoe gedragen signifficante anderen zich?
- Wat is jouw opvatting over wat anderen normaal vinden?
- Hoe richtinggevend is dit voor jouw subjectieve norm?
Eigen effectiviteitsverwachting (self-efficacy)
- Denk je dat je ertoe in staat bent?
- “Geloof je dat je het kan of geloof je dat je het niet kan?”
4
