Hoofdstuk 3: de ene samenleving en de andere
§3.1: Cultuur
Cultuur is het geheel van waarden. Voorstellingen, uitdrukkingsvormen, opvattingen
en normen die mensen als lid van een groep of samenleving verworven hebben en
gemeenschappelijk hebben. Een cultuur bestaat uit elementen die mensen met
elkaar delen en doorgeven aan de volgende generatie (socialisatie). Daardoor
ontwikkelen mensen een gemeenschappelijk referentiekader. Dit zijn de instituties
die mensen in hun hoofd meedragen:
Waarden: idealen, zoals gelijkheid, vrijheid en veiligheid
Opvattingen: ideeën die passen in een groter geheel van opvattingen
(islamitische, linkse of een hedonistische opvatting > waardensystemen)
Voorstellingen: beelden, ideeën en verhalen die mensen hebben over een
gebeurtenis
Wat je aan de buitenkant kunt zien of merken:
Uitdrukkingsvormen: bijvoorbeeld symbolen zoals een kruis voor christenen
of de hamer en sikkel voor communisten. Dit zijn materiële aspecten van
cultuur.
Hoe hun gedrag geregeld wordt:
Normen: regels die horen bij waarden
Instituties: een geheel aan gedragsregels die het gedrag van mensen
reguleren.
Je kunt de elementen van een cultuur soms aan de buitenkant zien en soms niet.
Daarom wordt er onderscheid gemaakt tussen materiële en immateriële aspecten.
Materiële aspecten zijn tastbaar en concreet zoals symbolen, talen, gebouwen,
producten, gebruiksvoorwerpen en kunst. Immateriële aspecten zijn de zaken die je
niet meteen ziet maar wel belangrijk zijn voor de mensen en hun gedrag.
Al die elementen zoals waarden en normen die bij een cultuur horen, worden door
middel van socialisatie overgedragen aan de volgende generatie. Culturen zijn
relatief, ze zijn plaats- en tijdgebonden.
Soorten culturen:
• Dominante cultuur: hierbij gaat het om de elementen in een cultuur die op
het gebied van taal, politiek, recht en economie het meest gemeengoed zijn.
(In Nederland bijvoorbeeld de Nederlandse taal en de democratie)
• Subculturen: kleine culturen die passen in de dominante cultuur. Iedereen zit
in verschillende subculturen tegelijkertijd: die van een gezin, school, geloofs-
sportvrienden.
• Tussencultuur: wanneer er bijvoorbeeld sprake is van immigratie dan worden
niet meteen alle elementen van de dominante cultuur overgenomen, in enkele
generaties wordt de oude cultuur steeds meer verdrongen door de nieuwe
dominante cultuur.
• Tegencultuur: een groep mensen die zich afzet tegen belangrijke waarden
van de dominante cultuur (mensen die bijvoorbeeld de democratie niet
accepteren, zoals terroristische groepen)
§3.1: Cultuur
Cultuur is het geheel van waarden. Voorstellingen, uitdrukkingsvormen, opvattingen
en normen die mensen als lid van een groep of samenleving verworven hebben en
gemeenschappelijk hebben. Een cultuur bestaat uit elementen die mensen met
elkaar delen en doorgeven aan de volgende generatie (socialisatie). Daardoor
ontwikkelen mensen een gemeenschappelijk referentiekader. Dit zijn de instituties
die mensen in hun hoofd meedragen:
Waarden: idealen, zoals gelijkheid, vrijheid en veiligheid
Opvattingen: ideeën die passen in een groter geheel van opvattingen
(islamitische, linkse of een hedonistische opvatting > waardensystemen)
Voorstellingen: beelden, ideeën en verhalen die mensen hebben over een
gebeurtenis
Wat je aan de buitenkant kunt zien of merken:
Uitdrukkingsvormen: bijvoorbeeld symbolen zoals een kruis voor christenen
of de hamer en sikkel voor communisten. Dit zijn materiële aspecten van
cultuur.
Hoe hun gedrag geregeld wordt:
Normen: regels die horen bij waarden
Instituties: een geheel aan gedragsregels die het gedrag van mensen
reguleren.
Je kunt de elementen van een cultuur soms aan de buitenkant zien en soms niet.
Daarom wordt er onderscheid gemaakt tussen materiële en immateriële aspecten.
Materiële aspecten zijn tastbaar en concreet zoals symbolen, talen, gebouwen,
producten, gebruiksvoorwerpen en kunst. Immateriële aspecten zijn de zaken die je
niet meteen ziet maar wel belangrijk zijn voor de mensen en hun gedrag.
Al die elementen zoals waarden en normen die bij een cultuur horen, worden door
middel van socialisatie overgedragen aan de volgende generatie. Culturen zijn
relatief, ze zijn plaats- en tijdgebonden.
Soorten culturen:
• Dominante cultuur: hierbij gaat het om de elementen in een cultuur die op
het gebied van taal, politiek, recht en economie het meest gemeengoed zijn.
(In Nederland bijvoorbeeld de Nederlandse taal en de democratie)
• Subculturen: kleine culturen die passen in de dominante cultuur. Iedereen zit
in verschillende subculturen tegelijkertijd: die van een gezin, school, geloofs-
sportvrienden.
• Tussencultuur: wanneer er bijvoorbeeld sprake is van immigratie dan worden
niet meteen alle elementen van de dominante cultuur overgenomen, in enkele
generaties wordt de oude cultuur steeds meer verdrongen door de nieuwe
dominante cultuur.
• Tegencultuur: een groep mensen die zich afzet tegen belangrijke waarden
van de dominante cultuur (mensen die bijvoorbeeld de democratie niet
accepteren, zoals terroristische groepen)
