DOELGROEPEN 2
1 PERSONEN MET EEN VISUELE BEPERKING
LEERDOELEN
- Je kent en begrijpt de terminologie, de etiologie en de prevalentie
- Je kent de ontwikkeling ervan en de orthopedagogische vraag
- Je kan de theorie linken aan het orthopedagogische aanbod en het werkveld in verband met de
doelgroep.
1.1 TERMINOLOGIE
Er wordt een opdeling gemaakt in 3 groepen: de oftalmologische1 indeling, de etiologische indeling en de functionele
indeling
Een goede visuele waarneming berust op vele uiteenlopende visuele functies:
- licht zien - lichtgevoeligheid
- Vorm zien - waarnemen van vormen en details, gemeten met gezichtsscherpte (acies visus)
- Kleuren zien
- Gezichtsveld = datgene wat in 1 oogopslag gezien kan worden van een visuele scène
- Accommoderen = kunnen scherpstellen op objecten dichtbij of veraf
- Licht - donker adaptatie
- Contrastgevoeligheid
- Binoculair zien, waaronder fuseren van beelden van beide ogen samen en diepte zien
- ogbewegingen, waaronder volgen van bewegende objecten en gericht verleggen van focus
Vooral gezichtsscherpte en gezichtsveld zijn belangrijke functies bij de oftalmologische indeling
De etiologische indeling is gebaseerd op lokalisatie en aard van de visuele aandoeningen.
- Oftalmologische indeling + etiologische indeling gaan uit van een STOORNIS
- Functionele indeling gaat uit van een BEPERKING
1
, 1.1.1 OFTALMOLOGISCHE INDELING
- Meten van visuele waarneming, voornamelijk a.d.h.v.:
o Gezichtsscherpte
o Gezichtsveld
- Of andere visuele functies: kleurenblindheid, contrastgevoeligheid, nachtblindheid, verminderd dieptezicht,
oogbewegingsstoornissen, kokerzicht, vlekken.
- Comorbiditeit
1.1.1.1 GEZICHTSSCHERPTE OF VISUS
= maakt het mogelijk op om details en vormen van objecten te onderscheiden. Het is de maatstaf voor het
waarnemen van twee dicht bij elkaar gelegen punten op een bepaalde afstand ofwel de maatstaf voor de kleinste
details die iemand kan onderscheiden, bv:
..
..
..
à Kunnen de kleinste stipjes niet meer zien.
De gezichtsscherpte wordt uitgedrukt in een breuk:
De afstand waarop iemand een voorwerp scherp ziet
__________________________________________________________________
De afstand waarop iemand met een normaal gezichtsvermogen dit voorwerp ziet
Formule V = d/D
V = visus
d = afstand van de persoon tot de letterkaart
D = afstand waarop een ‘goed’ oog de letter kan waarnemen
Voorbeelden.
- Iemand met een normale gezichtsscherpte heeft 6/6 of 1
- De breuk 1⁄6 betekent dat een persoon pas op 1 meter afstand ziet wat een normaal ziende op 6 meter kan
zien
2
,Screening en onderzoek
HOE WORDT DE VISUS GEMETEN?
- Voor het meten van de visus wordt er gebruik gemaakt van leeskaarten metcijfers/letters die op 30 cm van het
oog worden gehouden
- Voor het meten van de visus van hele jonge kinderen of kinderen met meervoudige beperkingen gebruikt men
een geautomatiseerd autoen photo refractometer
→ deze toetsing leidt tot een benaderende waarde die een aanduiding geeft van de ernst van de problemen
→ de test moet in de loop van de jaren vaak worden herhaald
- Bij kleuters kan men gebruik maken van leeskaarten met prentjes en figuurtjes
Gezichtsscherpte veraf
- De visus wordt gemeten door de oogarts of door een optometrist / opticien. Hiervoor gebruikt hij / zij de
letterkaart. Iedere letterkaart is gestandaardiseerd voor een bepaalde afstand: 3, 5, of 6 meter.
Gezichtsscherpte dichtbij
- Ofwel leesvisus
- Letterkaart of leestekst
Visus jonge kinderen
- Pas vanaf 3 a 4 jaar betrouwbaar met kaart met symbolen.
- Auto- en photorefractometer
Screening
- Bij geboorte oogcontrole < 32 weken of geboortegewicht <1500 gram
- Kind en gezin
o Oogtest op amblyogene factoren
o Doorverwijzing naar oogarts in ziekenhuis voor verder onderzoek
- CLB = Opvolging
Onderzoek
- Oogarts, uitgebreid oogonderzoek na verwijzing
Gezichtsscherpte met opamale brilcorrecae
Maag slachtziend - 3/10 – 1/10
Ernsag slechtziend - 1/10 – 1/20
Blind - 1/20 of minder dan 1/20
- Totaal blind: helemaal geen lichtwaarneming
- Blind: gezichtsscherpte is maximaal 2%.
- Maatschappelijk blind: gezichtsscherpte is tussen de 2 en 5%.
3
, 1.1.1.2 GEZICHTSVELD
Het gezichtsveld, ook wel gezichtsvlak genoemd = Het gebied dat een persoon kan zien zonder de ogen te bewegen.
Het gezichtsveld wordt bepaald door de positie en beweging van de oogbollen, en kan worden gemeten met behulp
van een gezichtsveldtest.
- Normaal: horizontaal 160° en verticaal 130°
- Blind: gezichtsveld 10° of minder
HOE WORDT DE VISUS GEMETEN?
Met een perimeter
= een koepel met centraal een spiegeltje waarop de persoon zijn blik moet fixeren
ondertussen beweegt een lichtje door de koepel
→ de persoon geeft aan wanneer hij/zij het lichtje ziet zonder ernaar te zoeken
Een perimeter kan kan pas vanaf de leeftijd van 6 omdat het veel concentratie en betrouwbaarheid vraagt
Diagnostisch onderzoek
- Hoornvlies scanner
- OCT-scan
- Gezichtsveld meter
- Tonometer
Graad van visuele beperking:
Gezichtsveld
Maag slachtziend 20° rond het centrale fixaaepunt of minder
Ernsag slechtziend 20° rond het centrale fixaaepunt of minder
Blind 10° rond het centrale fixaaepunt of minder
Het oog is opgedeeld in
Centraal: Periferie:
Gele vlek/macula, middenachter op het netvlies Rand van het netvlies
- Kegeltjes - Staafjes
- Kleuren - Nacht
- Scherp zien - Oriëntering en waarschuwing
- Dag
4
1 PERSONEN MET EEN VISUELE BEPERKING
LEERDOELEN
- Je kent en begrijpt de terminologie, de etiologie en de prevalentie
- Je kent de ontwikkeling ervan en de orthopedagogische vraag
- Je kan de theorie linken aan het orthopedagogische aanbod en het werkveld in verband met de
doelgroep.
1.1 TERMINOLOGIE
Er wordt een opdeling gemaakt in 3 groepen: de oftalmologische1 indeling, de etiologische indeling en de functionele
indeling
Een goede visuele waarneming berust op vele uiteenlopende visuele functies:
- licht zien - lichtgevoeligheid
- Vorm zien - waarnemen van vormen en details, gemeten met gezichtsscherpte (acies visus)
- Kleuren zien
- Gezichtsveld = datgene wat in 1 oogopslag gezien kan worden van een visuele scène
- Accommoderen = kunnen scherpstellen op objecten dichtbij of veraf
- Licht - donker adaptatie
- Contrastgevoeligheid
- Binoculair zien, waaronder fuseren van beelden van beide ogen samen en diepte zien
- ogbewegingen, waaronder volgen van bewegende objecten en gericht verleggen van focus
Vooral gezichtsscherpte en gezichtsveld zijn belangrijke functies bij de oftalmologische indeling
De etiologische indeling is gebaseerd op lokalisatie en aard van de visuele aandoeningen.
- Oftalmologische indeling + etiologische indeling gaan uit van een STOORNIS
- Functionele indeling gaat uit van een BEPERKING
1
, 1.1.1 OFTALMOLOGISCHE INDELING
- Meten van visuele waarneming, voornamelijk a.d.h.v.:
o Gezichtsscherpte
o Gezichtsveld
- Of andere visuele functies: kleurenblindheid, contrastgevoeligheid, nachtblindheid, verminderd dieptezicht,
oogbewegingsstoornissen, kokerzicht, vlekken.
- Comorbiditeit
1.1.1.1 GEZICHTSSCHERPTE OF VISUS
= maakt het mogelijk op om details en vormen van objecten te onderscheiden. Het is de maatstaf voor het
waarnemen van twee dicht bij elkaar gelegen punten op een bepaalde afstand ofwel de maatstaf voor de kleinste
details die iemand kan onderscheiden, bv:
..
..
..
à Kunnen de kleinste stipjes niet meer zien.
De gezichtsscherpte wordt uitgedrukt in een breuk:
De afstand waarop iemand een voorwerp scherp ziet
__________________________________________________________________
De afstand waarop iemand met een normaal gezichtsvermogen dit voorwerp ziet
Formule V = d/D
V = visus
d = afstand van de persoon tot de letterkaart
D = afstand waarop een ‘goed’ oog de letter kan waarnemen
Voorbeelden.
- Iemand met een normale gezichtsscherpte heeft 6/6 of 1
- De breuk 1⁄6 betekent dat een persoon pas op 1 meter afstand ziet wat een normaal ziende op 6 meter kan
zien
2
,Screening en onderzoek
HOE WORDT DE VISUS GEMETEN?
- Voor het meten van de visus wordt er gebruik gemaakt van leeskaarten metcijfers/letters die op 30 cm van het
oog worden gehouden
- Voor het meten van de visus van hele jonge kinderen of kinderen met meervoudige beperkingen gebruikt men
een geautomatiseerd autoen photo refractometer
→ deze toetsing leidt tot een benaderende waarde die een aanduiding geeft van de ernst van de problemen
→ de test moet in de loop van de jaren vaak worden herhaald
- Bij kleuters kan men gebruik maken van leeskaarten met prentjes en figuurtjes
Gezichtsscherpte veraf
- De visus wordt gemeten door de oogarts of door een optometrist / opticien. Hiervoor gebruikt hij / zij de
letterkaart. Iedere letterkaart is gestandaardiseerd voor een bepaalde afstand: 3, 5, of 6 meter.
Gezichtsscherpte dichtbij
- Ofwel leesvisus
- Letterkaart of leestekst
Visus jonge kinderen
- Pas vanaf 3 a 4 jaar betrouwbaar met kaart met symbolen.
- Auto- en photorefractometer
Screening
- Bij geboorte oogcontrole < 32 weken of geboortegewicht <1500 gram
- Kind en gezin
o Oogtest op amblyogene factoren
o Doorverwijzing naar oogarts in ziekenhuis voor verder onderzoek
- CLB = Opvolging
Onderzoek
- Oogarts, uitgebreid oogonderzoek na verwijzing
Gezichtsscherpte met opamale brilcorrecae
Maag slachtziend - 3/10 – 1/10
Ernsag slechtziend - 1/10 – 1/20
Blind - 1/20 of minder dan 1/20
- Totaal blind: helemaal geen lichtwaarneming
- Blind: gezichtsscherpte is maximaal 2%.
- Maatschappelijk blind: gezichtsscherpte is tussen de 2 en 5%.
3
, 1.1.1.2 GEZICHTSVELD
Het gezichtsveld, ook wel gezichtsvlak genoemd = Het gebied dat een persoon kan zien zonder de ogen te bewegen.
Het gezichtsveld wordt bepaald door de positie en beweging van de oogbollen, en kan worden gemeten met behulp
van een gezichtsveldtest.
- Normaal: horizontaal 160° en verticaal 130°
- Blind: gezichtsveld 10° of minder
HOE WORDT DE VISUS GEMETEN?
Met een perimeter
= een koepel met centraal een spiegeltje waarop de persoon zijn blik moet fixeren
ondertussen beweegt een lichtje door de koepel
→ de persoon geeft aan wanneer hij/zij het lichtje ziet zonder ernaar te zoeken
Een perimeter kan kan pas vanaf de leeftijd van 6 omdat het veel concentratie en betrouwbaarheid vraagt
Diagnostisch onderzoek
- Hoornvlies scanner
- OCT-scan
- Gezichtsveld meter
- Tonometer
Graad van visuele beperking:
Gezichtsveld
Maag slachtziend 20° rond het centrale fixaaepunt of minder
Ernsag slechtziend 20° rond het centrale fixaaepunt of minder
Blind 10° rond het centrale fixaaepunt of minder
Het oog is opgedeeld in
Centraal: Periferie:
Gele vlek/macula, middenachter op het netvlies Rand van het netvlies
- Kegeltjes - Staafjes
- Kleuren - Nacht
- Scherp zien - Oriëntering en waarschuwing
- Dag
4
