Samenvatting Microbiologie, eerste jaar, eerste semester

Microbiologie
Hoofdstuk 1: De microbiële wereld
1.1 Micro – organismen in ons leven
 Micro – organismen = levende organismen, te klein om gezien te worden met het
blote oog
 De term Kiem wordt gebruikt voor een snel groeiende cel
 De term micro – organismen omvat: bacteriën, fungi, protozoa, microscopische algen
en virussen
 Belangrijk informatie:
o Sommige MO zijn pathogeen (ziekteverwekkend)
o Ontbinden van organisch afval
o Zijn belangrijke producenten in het ecosysteem door fotosynthese
o Produceren industriële chemicaliën zoals ethanol, aceton en vitaminen
o Produceren gefermenteerde voeding zoals azijn, kaas en brood
o Produceren producten die gebruikt worden in industrie vb cellulase en bij
behandeling bv insuline
 Kennis van micro – organismen maakt het mogelijk voor de mens om
o Voedselbederf te voorkomen
o Ziekten te voorkomen, ziektepreventie
o Begrijpen van de oorzaak van de manieren waarop ziekten worden
overgedragen
 Heeft geleid tot aseptische technieken om contaminatie van MO te voorkomen, dit in
geneeskunde en microbiologische laboratoria

1.1.1 Designer jeans: made by microbes?
 Stone – washing: Trichoderma
 Katoen: Gluconacetobacter
 Bleken: Mushroom peroxidase
 Indigo: E. coli
 Plastiek: Bacterieel polyhydroxyalkanoaat

1.2 Benaming en classificatie van MO
 Carolus Linnaeus heeft een wetenschappelijk systeem ontwikkeld voor de
wetenschappelijke nomenclatuur (benaming) in 1735
 Elk organisme heeft 2 namen: genus en species – naam (specific epithet)

1.2.1 Nomenclatuur
 Wetenschappelijke namen:
o Cursief of onderlijnd, genusnaam altijd met hoofdletter
o Worden geschreven met Latijnse alfabet en gebruikt over de hele wereld
o Kunnen beschrijvend zijn of de naam hebben van een wetenschapper
 Vb: Escherichia coli
o Honoreert de ontdekker, Theodor Escherich
o Beschrijft het habitat van de bacterie: dikke darm of het colon

,  Vb: Staphylococcus aureus
o Beschrijft de geclusterde (staphylo-) sferische (cocci) cellen
o Beschrijft de goudkleurige (aureus) kolonies
 In tekst eerst volledige naam, hierna afkorting (vb: E. coli, S. aureus)

1.3 Verschillende soorten micro – organismen
 Soorten micro – organismen:
o Bacteria
o Archaea
o Fungi
o Protozoa
o Algae
o Virussen
o Multicellulaire dierlijke parasieten
1.3.1 Bacteria
 Prokaryoten
 Peptidoglycaan in celwand
 Binaire deling
 Voor energie, gebruik van organische en/of anorganische stoffen, of fotosynthese
1.3.2 Archaea
 Prokaryoten
 Geen peptidoglycaan in celwand
 Leven in extreme omstandigheden
 Omvat:
o Methanogenen
o Extreme halofielen
o Extreme thermofiele
1.3.3 Fungi
 Eukaryoten, duidelijke kern, chitine in celwand
 Verbruik van organische stoffen voor energie
 Schimmels en paddenstoelen zijn multicellulaire en bestaan uit een massa mycelia,
welke zijn samengesteld uit filamenten, ook hyfen genoemd
 Gisten zijn ééncellig
1.3.4 Protozoa
 Eukaryoten
 Absorptie of ingestie van organische stoffen
 Kunnen beweeglijk zijn via pseudopodia of schijnvoetjes, ciliën of flagellen
 Vrij levend of parasitair

1.3.5 Algae
 Eukaryoten
 Cellulose in celwand
 Leven in zoetwater, zoutwater en aarde

,  Gebruik van fotosynthese voor energie
 Productie van moleculaire zuurstof en organische componenten

1.3.6 Virussen
 Acellulair
 Bestaan uit DNA of RNA
 Hierrond proteïnenmantel of coat
 Coat kan omgeven zijn door lipidenenvelope
 Virussen worden alleen gerepliceerd als ze zich bevinden in een levende gastheer

1.3.7 Muticellulaire dierlijke parasieten
 Eukaryoten
 Multicellulaire dieren
 Eigenlijk geen MO
 Parasitaire platwormen en rondwormen worden helminthen genoemd
 Microscopische stadia in levenscyclus

1.4 Classificatie van micro – organismen
 Ontwikkeld door Carl Woese
 3 domeinen gebaseerd op cellulaire organisatie
o Bacteria
o Archaea
o Eukarya
 Protisten
 Fungi
 Planten
 Dieren

1.5 Geschiedenis van microbiologie
1.5.1 De eerste observaties
 1665: Robert Hooke rapporteerde dat levende dingen
waren samengesteld uit kleine doosjes van “cellen”
o Hier begint de celtheorie
 De eerste microben werden geobserveerd van 1623 –
1673 door Anton van Leeuwenhoek
o “Animalcules” gezien door vergrotende lenzen

1.5.2 Debat over spontane generatietheorie
 Spontane generatietheorie: de hypothese dat levende organismen ontstaan uit niet
levend materiaal, een “vitale kracht” vormt levend materiaal
 Biogenese: de hypothese dat levende organismen ontstaan uit vroeger leven
1.5.1.1 Bewijzen Pro en Contra
 1668: Francesco Redi vulde 9 flessen met ontbindend vlees
Condities Resultaten
3 flessen afgesloten met net Geen maden
3 open flessen Maden

, 3 verzegelde flessen Geen maden
Biogenese


 1745: John Needham brengt gekookte voedingsbouillon in afgesloten flessen
Condities Resultaten
Voedingsbouillon, gekookt en dan gebracht Microbiële groei
in afgesloten flessen
Spontane generatietheorie

 1765: Lazzaro Spallanzani kookt voedingsstoffen in flessen
Condities Resultaten
Voedingsbouillon in flessen, dan gekookt en Geen microbiële groei
de flessen afgesloten
Biogenese: MO uit de lucht contamineerden het vorige experiment

 1861: Louis Pasteur toonde aan dat er micro – organismen zijn in de lucht
Condities Resultaten
Voedingsbouillon in flessen verwarmd Microbiële groei
waarna de flessen niet worden afgesloten
Voedingsbouillon in flessen verwarmd Geen microbiële groei
waarna de flessen wel worden afgesloten
Biogenese

1.5.1.2 De theorie van de Biogenesis
 Pasteur gebruikte S – vormige flessen
o Houden de MO buiten en laten de lucht binnen
 Bouillon in de flessen vertoonde geen teken van leven
 De nek van de flessenhals houdt de MO tegen
 Micro – organismen komen uit de lucht of uit de vloeistof, er zijn geen mystieke
krachten