Gedrag in Organisaties
Hoofdstuk 1
Fundamentele gedragswetenschappen:
- Psychologie: vooral gericht op microniveau van analyse. Is de wetenschap die het
gedrag van mensen wil meten, verklaren en soms ook veranderen.
- Sociale psychologie: wordt er gekeken naar hoe mensen in groepen elkaars gedrag
beïnvloeden.
- Sociologie: bestudeert mensen en hun gedrag in relatie tot hun sociale omgeving en
cultuur.
- Antropologie: is de wetenschap die verschillende samenlevingen vergelijkt om meer
te weten te komen over mensen en hun activiteiten.
Laatste 3 zijn vooral gericht op meso- en macroniveau van groepsprocessen en de
organisatie.
Contigentievariabelen: gedrag X leidt tot gedrag Y, maar alleen onder de voorwaarden die in
Z worden gespecificeerd, waarbij Z de verzameling contigentievariabelen vormt.
Hoofdstuk 2
Attitude: een houding die je hebt tegenover mensen, dingen, bepaald gedrag of
gebeurtenissen.
3 componenten van attitudes:
1. Cognitieve component: een oordeel of mening over een feitelijke toestand waarvan
je aanneemt dat je die correct waarneemt.
2. Affectieve component: gaat het om de emotie die cognitie bij je oproept
3. Gedragscomponent: verwijst naar een intentie om je op een bepaalde manier te
gedragen
Cognitieve dissonantie: tegenstrijdigheden die een individu waarneemt tussen eigen
attitudes en gedrag. Kun je gedeeltelijk weghalen door:
1. Het veranderen van je attitudes
2. Het gedrag te veranderen
3. Door het verschil tussen attitude en gedrag ‘weg’ te rationaliseren.
Moderatorvariabelen: zijn variabelen die bij bepaalde waarden het verband tussen 2
verschijnselen onderdrukken of juist versterken. Bijvoorbeeld stress en ziekte
De krachtigste versterkers (of onderdrukkers) van het verband tussen attitudes en gedrag
zijn:
- Het belang van de attitude
- De specificiteit van de gedragsintentie
- De toegankelijkheid van de attitude
- De aanwezigheid van sociale druk
- Directe ervaring met de attitude
, 5 werk gerelateerde attitudes
1. Werktevredenheid
2. Werkbetrokkenheid
3. Organisatiebinding: is het sterkst onder nieuwe werknemers
4. Affectieve binding
5. Beroepsbinding
Bevlogenheid: is de vitaliteit, toewijding en absorptie (het echt opgaan in het werk)
waarmee mensen hun werk uitvoeren.
Nadelen van werkontevredenheid
- Exit reactie: stuurt in de richting van vertrek uit de organisatie, door opzoek te gaan
naar een andere baan.
- Stemreactie: omvat pogingen om de omstandigheden te verbeteren, bijvoorbeeld
door suggesties voor verbeteringen te doen
- Loyaliteitsreactie: wordt getypeerd door afwachten en vertrouwen op een goede
afloop
- Verwaarlozingsreactie: is een ontwijkende reactie op de als negatief ervaren
werkomstandigheden.
Het verband tussen werktevredenheid en verloop is sterker dan tussen werktevredenheid en
verzuim een daling van de werktevredenheid is de beste voorspeller om op te stappen.
Hoofdstuk 3
Affect: het brede scala van menselijke gevoelens
Emoties: intense gevoelens voor iets of iemand
Stemmingen: zijn gevoelens die minder sterk zijn dan emoties; hebben geen prikkels uit de
omgeving nodig.
Stemmingen zijn niet gericht op een persoon of gebeurtenis
Affect omvat zowel emoties als stemmingen
6 universele emoties:
1. Woede
2. Angst
3. Verdriet
4. Geluk
5. Verbazing
6. Walging
Morele emoties: zijn emoties die morele implicaties hebben in de zin dat we onmiddellijk
een oordeel klaar hebben over de situatie die de emoties oproept.
Emotionele arbeid/ emotionele belasting: dat je de juiste, door de organisatie gewenste,
emoties moet tonen bij interacties met anderen op je werk.
Beleefde emoties: zijn de werkelijke gevoelens die je ervaart
Hoofdstuk 1
Fundamentele gedragswetenschappen:
- Psychologie: vooral gericht op microniveau van analyse. Is de wetenschap die het
gedrag van mensen wil meten, verklaren en soms ook veranderen.
- Sociale psychologie: wordt er gekeken naar hoe mensen in groepen elkaars gedrag
beïnvloeden.
- Sociologie: bestudeert mensen en hun gedrag in relatie tot hun sociale omgeving en
cultuur.
- Antropologie: is de wetenschap die verschillende samenlevingen vergelijkt om meer
te weten te komen over mensen en hun activiteiten.
Laatste 3 zijn vooral gericht op meso- en macroniveau van groepsprocessen en de
organisatie.
Contigentievariabelen: gedrag X leidt tot gedrag Y, maar alleen onder de voorwaarden die in
Z worden gespecificeerd, waarbij Z de verzameling contigentievariabelen vormt.
Hoofdstuk 2
Attitude: een houding die je hebt tegenover mensen, dingen, bepaald gedrag of
gebeurtenissen.
3 componenten van attitudes:
1. Cognitieve component: een oordeel of mening over een feitelijke toestand waarvan
je aanneemt dat je die correct waarneemt.
2. Affectieve component: gaat het om de emotie die cognitie bij je oproept
3. Gedragscomponent: verwijst naar een intentie om je op een bepaalde manier te
gedragen
Cognitieve dissonantie: tegenstrijdigheden die een individu waarneemt tussen eigen
attitudes en gedrag. Kun je gedeeltelijk weghalen door:
1. Het veranderen van je attitudes
2. Het gedrag te veranderen
3. Door het verschil tussen attitude en gedrag ‘weg’ te rationaliseren.
Moderatorvariabelen: zijn variabelen die bij bepaalde waarden het verband tussen 2
verschijnselen onderdrukken of juist versterken. Bijvoorbeeld stress en ziekte
De krachtigste versterkers (of onderdrukkers) van het verband tussen attitudes en gedrag
zijn:
- Het belang van de attitude
- De specificiteit van de gedragsintentie
- De toegankelijkheid van de attitude
- De aanwezigheid van sociale druk
- Directe ervaring met de attitude
, 5 werk gerelateerde attitudes
1. Werktevredenheid
2. Werkbetrokkenheid
3. Organisatiebinding: is het sterkst onder nieuwe werknemers
4. Affectieve binding
5. Beroepsbinding
Bevlogenheid: is de vitaliteit, toewijding en absorptie (het echt opgaan in het werk)
waarmee mensen hun werk uitvoeren.
Nadelen van werkontevredenheid
- Exit reactie: stuurt in de richting van vertrek uit de organisatie, door opzoek te gaan
naar een andere baan.
- Stemreactie: omvat pogingen om de omstandigheden te verbeteren, bijvoorbeeld
door suggesties voor verbeteringen te doen
- Loyaliteitsreactie: wordt getypeerd door afwachten en vertrouwen op een goede
afloop
- Verwaarlozingsreactie: is een ontwijkende reactie op de als negatief ervaren
werkomstandigheden.
Het verband tussen werktevredenheid en verloop is sterker dan tussen werktevredenheid en
verzuim een daling van de werktevredenheid is de beste voorspeller om op te stappen.
Hoofdstuk 3
Affect: het brede scala van menselijke gevoelens
Emoties: intense gevoelens voor iets of iemand
Stemmingen: zijn gevoelens die minder sterk zijn dan emoties; hebben geen prikkels uit de
omgeving nodig.
Stemmingen zijn niet gericht op een persoon of gebeurtenis
Affect omvat zowel emoties als stemmingen
6 universele emoties:
1. Woede
2. Angst
3. Verdriet
4. Geluk
5. Verbazing
6. Walging
Morele emoties: zijn emoties die morele implicaties hebben in de zin dat we onmiddellijk
een oordeel klaar hebben over de situatie die de emoties oproept.
Emotionele arbeid/ emotionele belasting: dat je de juiste, door de organisatie gewenste,
emoties moet tonen bij interacties met anderen op je werk.
Beleefde emoties: zijn de werkelijke gevoelens die je ervaart
